Ιστορικό μποτιλιάρισμα: Όταν στη Σουηδία γύρισαν όλα ανάποδα!

Το κυκλοφοριακό πρόβλημα ειδικά στην Αθήνα τείνει πλέον να είναι μία καθημερινή ρουτίνα και πολλούς και διάφορους λόγους. Σκεφθείτε τώρα, να άλλαζε και η κατεύθυνση της κυκλοφορίας! Αυτό συνέβη πριν από 50 χρόνια, τον Σεπτέμβριο του 1967 στη Σουηδία, δημιουργώντας ένα μποτιλιάρισμα που καταγράφηκε στα παγκόσμια χρονικά!

Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου

Συγκεκριμένα στις 3 Σεπτεμβρίου του 1967 ήταν η ημέρα που άλλαξε η κατεύθυνση κυκλοφορίας στη Σουηδία. Εκείνη την ημέρα, πριν από 50 χρόνια, οι κάτοικοι της Σουηδίας ξύπνησαν, πήραν το αυτοκίνητό τους ή τα μέσα μεταφοράς (αλλά και με τα πόδια) και ξαφνικά όλα στους δρόμους πήγαιναν ανάποδα!

Εκεί που κυκλοφορούσαν στα αριστερά -όπως οι Άγγλοι- άλλαξε η κυκλοφορία στα δεξιά -όπως κάνει σχεδόν όλος ο υπόλοιπος κόσμος- με αποτέλεσμα να σημειωθεί ένα από τα πιο ιστορικά μποτιλιαρίσματα, το οποίο μέχρι σήμερα αποτελεί αντικείμενο μελέτης.

Η ημέρα στις 3 Σεπτεμβρίου του 1967 έχει ονομαστεί ως «Högertrafikomläggningen Dagen», δηλαδή ημέρα Αλλαγής Κυκλοφορίας στα Δεξιά, ή πιο απλά Dagen-H (ημέρα H). Ήταν η μέρα που άλλαξε η κυκλοφορία στη Σουηδία.

Ο προγραμματισμός της αλλαγής τεσσάρων ετών!

Η κυκλοφορία σε όλους τους δρόμους άλλαξε σε μόλις μία νύχτα, αλλά η αλλαγή αυτή προγραμματιζόταν για 4 χρόνια! Μάλιστα, η συζήτηση και η οργάνωση για την αλλαγή της κυκλοφορίας είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, ήδη κατά τη δεκαετία του ‘50.

Στο εθνικό δημοψήφισμα που διενεργήθηκε το 1955, το 83% των Σουηδών πολιτών είχε ψηφίσει «όχι». Πέρασαν μόλις 8 χρόνια, και το 1963, χωρίς να ζητήσει τη βοήθεια του κοινού, η κυβέρνηση της Σουηδίας αποφάσισε να προχωρήσει στη μεγάλη αλλαγή μέσα στα επόμενα 4 χρόνια.

Γιατί άλλαξε η κυκλοφορία στη Σουηδία;

Η Σουηδία ήταν μία από τις λίγες χώρες στην Ευρώπη όπου η κυκλοφορία γινόταν από τα αριστερά

Ακόμη και στις γειτονικές Φινλανδία, Νορβηγία και Δανία, η κυκλοφορία γινόταν από τα δεξιά. Το γιατί η κυκλοφορία στη Σουηδία είχε αυτή την πορεία, (όπως και κάποιες χώρες μέχρι σήμερα), είναι μια άλλη ενδιαφέρουσα ιστορία.

Θα αναφέρουμε μόνο ότι έχει να κάνει με τα ένστικτα αυτοάμυνας και επιβίωσης των -κατά βάση δεξιόχειρων- ανθρώπων την εποχή του Μεσαίωνα και με τις δικλείδες ασφαλείας που έπρεπε να έχουν οι άμαξες και τα κάρα, τον 17ο-18ο αιώνα.

Οι περισσότεροι στη Σουηδία οδηγούσαν αυτοκίνητο με το τιμόνι στα αριστερά!

Εντυπωσιακό ή όχι, ήδη πολλοί κάτοικοι της Σουηδίας είχαν αυτοκίνητα με αριστερό τιμόνι, και αυτό συνέβαινε επειδή αγόραζαν τα οχήματά τους από το εξωτερικό. Ενώ πολλές κατασκευαστικές εταιρείες, όπως η Volvo, είχαν επιλέξει να σχεδιάζουν μοντέλα για αριστερόστροφη πορεία. Το λες και επικίνδυνο.

Το παράδοξο αυτό είχε ως αποτέλεσμα να προκαλούνται πολλές μετωπικές συγκρούσεις, όταν γίνονταν προσπεράσεις σε αυτοκινητόδρομους δύο λωρίδων. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία, αυτός ήταν ένας από τους λόγους που αυξήθηκαν τα θανατηφόρα τροχαία από 595 το 1950, σε 1313 το 1966.

Δεν είναι τυχαίο ότι παρατηρήθηκε μία αύξηση στα τροχαία κοντά στα σύνορα της Σουηδίας με τη Δανία, τη Νορβηγία και τη Φινλανδία, τις χώρες όπου η κυκλοφορία γινόταν από τα δεξιά.

Μεγάλη αύξηση αυτοκινήτων

Μέσα σε 10 χρόνια ο αριθμός αυτοκινήτων στη Σουηδία εκτοξεύθηκε από 862.992 σε 1.976.248! Οπότε η κυβέρνηση φοβόταν ότι με αυτούς τους ρυθμούς πολλαπλασιασμού οχημάτων, θα πολλαπλασιάζονταν και τα ατυχήματα στους δρόμους.

Άλλαξαν οι προβολείς αυτοκινήτων

Μέχρι τη δεκαετία του 1960, τα αυτοκίνητα στη Σουηδία είχαν τους παλιούς, απλούς προβολείς που φώτιζαν ομοιόμορφα προς όλες τις κατευθύνσεις. Ωστόσο, σιγά σιγά, η τεχνολογία των προβολέων άλλαζε.

Στόχος ήταν να εξοπλιστούν όλα τα αυτοκίνητα με πιο σύνθετους προβολείς, σαν αυτούς που έχουμε σήμερα. Τα φώτα διασταύρωσης είναι πλέον ρυθμισμένα ασύμμετρα, ώστε το δεξί φανάρι (ή αριστερό, αν η κυκλοφορία γίνεται στα αριστερά) να εκπέμπει πιο μακριά από το αριστερό. Έτσι βλέπουμε πιο μακριά τον δρόμο στη δεξιά πλευρά χωρίς να τυφλώνουμε τον οδηγό που έρχεται από την αντίθετη κατεύθυνση.

Ε, δεν θα είχε νόημα να αλλάξουν οι προβολείς αυτοκινήτων στη Σουηδία σύμφωνα με την αριστερόστροφη πορεία, και αργότερα να  άλλαζαν ξανά. Οπότε η Σουηδία έπρεπε τότε να αποφασίσει: αριστερά ή δεξιά;

Ένα ιστορικό μποτιλιάρισμα παρά τη μακρόχρονη οργάνωση

Κι αφού, ο κύβος… ερρίφθη, έπρεπε να οργανωθεί και η τεράστια αυτή επιχείρηση. Πώς λοιπόν, η κυβέρνηση θα εξασφάλιζε ότι κάθε οδηγός, πεζός, ποδηλάτης θα ενημερωθεί για τη μεγάλη αλλαγή, ώστε να ξέρει, ότι για την ίδια κατεύθυνση, θα έπρεπε να κυκλοφορεί στην αντίθετη; Γι’ αυτό χρειάστηκαν 4 χρόνια προετοιμασίας.

Η αλήθεια είναι ότι τους «βομβάρδισαν» με αυτή την πληροφορία. Επί τέσσερα χρόνια, από το 1963 μέχρι τη μεγάλη μέρα το 1967, οι κάτοικοι της Σουηδίας έβλεπαν παντού το λογότυπο «Dagen H»: από τις αφίσες στους δρόμους μέχρι σε αναμνηστικά αντικείμενα, σε κουτιά γάλακτος, σε εσώρουχα…

Μέχρι και διαγωνισμός για το τραγούδι-σύμβολο της αλλαγής διοργανώθηκε, για να κερδίσει το τραγούδι «Håll dig till höger, Svensson» (Μείνε στα δεξιά, Σβένσον) που ακουγόταν παντού εκείνο το διάστημα, και μάλιστα με τέτοια συχνότητα, ώστε ακόμη το θυμούνται, όσοι ήταν τότε μικρά παιδιά.

Τρεις του Σεπτέμβρη να περνάς…

Κι έτσι, στις 3 Σεπτεμβρίου, ημέρα Κυριακή, σταμάτησε η κυκλοφορία σε όλους τους δρόμους από τη 1 μετά τα μεσάνυχτα έως τις 6 το πρωί. Οι μόνοι που επιτρεπόταν να κυκλοφορούν ήταν οι οδηγοί που βρίσκονταν στον δρόμο λόγω δουλειάς.

Κι εκείνοι όμως έπρεπε να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες: Ο πιο σημαντικός είναι πως στις 5 παρά 10 το πρωί έπρεπε να ακινητοποιηθούν, να αλλάξουν πλευρά του δρόμου, και μετά να ξανασταματήσουν. Με το ραδιόφωνο να μεταδίδει την αντίστροφη μέτρηση, στις 5 η κυκλοφορία άρχισε και πάλι, με τις λωρίδες κυκλοφορίας να έχουν πλέον αλλάξει!

Στη Στοκχόλμη και το Μάλμε, τις μεγαλύτερες πόλεις της Σουηδίας, το μπλοκάρισμα της κυκλοφορίας κράτησε ακόμα περισσότερο, από τις 10 το πρωί της 2ης Σεπτεμβρίου έως τις 3 το μεσημέρι της 3ης, δηλαδή 29 ώρες!  Κι αυτό γιατί έπρεπε να αλλάξουν όλες οι πινακίδες των δρόμων και να αναδιαμορφωθούν οι διασταυρώσεις.

Μέσα μαζικής μεταφοράς: Ακόμα μία δοκιμασία

Η πιο περίπλοκη πτυχή της «Dagen H» αφορούσε τις δημόσιες συγκοινωνίες. Τα τραμ στη Στοκχόλμη, το Μάλμε και το Χέλσινμποργκ αντικαταστάθηκαν από λεωφορεία με πόρτες που ανοίγουν στα δεξιά.

Η σουηδική κυβέρνηση αγόρασε πάνω από 1.000 τέτοια λεωφορεία, ενώ περίπου 8.000 από τα παλιά πήγαν στο συνεργείο για να αποκτήσουν πόρτες και στα δεξιά. Κάποια άλλα πουλήθηκαν στο Πακιστάν και την Κένυα, όπου η κυκλοφορία γινόταν ακόμα στην αριστερή πλευρά του δρόμου.

Η Ημέρα που έγραψε ιστορία

Από τη σκοπιά της οδικής ασφάλειας, η αλλαγή ήταν επιτυχημένη. Ο απολογισμός που αποτυπώνει το όλο νόημα «Σουηδία γίναμε» είναι τα μόλις 157 – κι αυτά ελαφρά- τροχαία ατυχήματα που έγιναν εκείνη την ημέρα, από τα οποία μάλιστα μόνο 32 περιλάμβαναν κάποιο τραυματισμό.

Το ενδεχόμενο αντίστοιχης αλλαγής εξετάστηκε δύο χρόνια αργότερα, το 1969, στη «ναυαρχίδα» της αριστερής οδήγησης, το Ηνωμένο Βασίλειο, όμως η πρόταση απορρίφθηκε λόγω εξόδων και εκτιμώμενου ρίσκου στην οδική ασφάλεια

Τα στοιχεία για το κείμενο είναι από τη huffingtonpost και το wired.com