Νέα έρευνα: Περισσότερα αστικά δέντρα, λιγότεροι πρόωροι θάνατοι

Η αστική ανάπτυξη οδηγεί σε λιγότερες σκιασμένες περιοχές και περισσότερες πλακόστρωτες επιφάνειες που απορροφούν τη θερμότητα. Ως αποτέλεσμα, οι πόλεις τείνουν να είναι θερμότερες από το αγροτικό περιβάλλον, ένα φαινόμενο γνωστό ως φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας (UHI). Κατά τη διάρκεια της ημέρας του καλοκαιριού, οι πόλεις μπορεί να είναι έως και 12 βαθμούς Κελσίου πιο ζεστές από τις αγροτικές περιοχές. Η φύτευση περισσότερων δέντρων θα μπορούσε να μειώσει τους πρόωρους θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη στις ευρωπαϊκές πόλεις κατά ένα τρίτο υποστηρίζει η νέα έρευνα.

Γράφουν: Meelan Thondoo, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Cambridge, Tamara Iungman, PhD ερευνήτρια στο Barcelona Institute for Global Health (ISGlobal) και Mark Nieuwenhuijsen, ερευνητής καθηγητής στο  ISGlobal Barcelona and καθηγητής στο Australian Catholic University της Μελβούρνης

Το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας (UHI) αποτελεί σημαντικό περιβαλλοντικό κίνδυνο για τους κατοίκους των πόλεων. Έρευνες δείχνουν ότι για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1º C, ο κίνδυνος θανάτου αυξάνεται μεταξύ 1% και 3%. Η έκθεση στη θερμότητα αυξάνει επίσης τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών και αναπνευστικών παθήσεων.

Η έρευνά μας υπολόγισε τα ποσοστά θνησιμότητας των κατοίκων των πόλεων σε 93 ευρωπαϊκές πόλεις (57 εκατομμύρια άνθρωποι συνολικά) μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου 2015. Διαπιστώσαμε ότι 6.700 πρόωροι θάνατοι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου συνδέονταν με UHI.

Όμως ο ρυθμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη επιταχύνεται και 2 έως 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να ζουν στις πόλεις μέχρι το 2050. Οι επιπτώσεις στην υγεία των UHI πιθανότατα θα επιδεινωθούν τα επόμενα χρόνια.

Υπάρχουν διάφορες στρατηγικές για την προστασία των κατοίκων των πόλεων από τις επιπτώσεις της θερμότητας. Αυτά περιλαμβάνουν:

• Την κάλυψη στεγών και προσόψεων με βλάστηση (πράσινες στέγες)
• Τη διακόσμησή τους με πιο ανοιχτά χρώματα και την αντικατάσταση των πλακόστρωτων επιφανειών με περιοχές βλάστησης.

Η μοντελοποίησή μας αποκάλυψε ότι το ένα τρίτο (2.644) των θανάτων από UHI στην Ευρώπη θα μπορούσαν να αποφευχθούν αυξάνοντας την κάλυψη των δέντρων στο 30% σε κάθε αστική γειτονιά.

Οδηγίες για τα αστικά δέντρα

Αυτός ο στόχος καθορίστηκε πέρυσι από μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Forestry Research. Έκτοτε έχει υιοθετηθεί από πολλές πόλεις παγκοσμίως, όπως η Βαρκελώνη (Ισπανία), το Μπρίστολ (Ηνωμένο Βασίλειο), η Φιλαδέλφεια (ΗΠΑ), η Καμπέρα (Αυστραλία) και το Σιάτλ (ΗΠΑ).

Τα αστικά δάση ρυθμίζουν αποτελεσματικά το μικροκλίμα μιας πόλης. Η έρευνα διαπίστωσε ότι τα αστικά δάση έψυξαν τη μέση θερμοκρασία 601 ευρωπαϊκών πόλεων κατά 1,1°C και έως και 2,9°C.

Οι καταπράσινες γειτονιές συνδέονται επίσης με τη βελτίωση της ψυχικής και σωματικής υγείας. Στην Καλιφόρνια, μια αύξηση 10% στην κάλυψη των δέντρων της γειτονιάς έχει συσχετιστεί με μείωση κατά 19% στα ποσοστά παχυσαρκίας και διαβήτη τύπου 2.

Το πράσινο περιβάλλον, ιδιαίτερα το πράσινο στα σχολεία, μπορεί να είναι σημαντικό για τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών. Οι γνωστικές δοκιμές μαθητών στη Βαρκελώνη αποκάλυψαν 6% καλύτερη ανάπτυξη της εργασιακής μνήμης σε παιδιά σε σχολεία με τα υψηλότερα επίπεδα πρασίνου σε σύγκριση με εκείνα των λιγότερο πρασίνων σχολείων.

Περισσότερα δέντρα σημαίνει λιγότερη θερμότητα

Βρήκαμε σημαντική διακύμανση στα ποσοστά θανάτων από UHI μεταξύ των ευρωπαϊκών πόλεων. Το 2015, το Γκέτεμποργκ στη Σουηδία δεν κατέγραψε πρόωρους θανάτους από UHI, ενώ η αστική ζέστη ήταν υπεύθυνη για 32 πρόωρους θανάτους ανά 100.000 άτομα στη ρουμανική πόλη Cluj-Napoca.

Οι πόλεις με τα υψηλότερα ποσοστά θανάτου από UHI ήταν στη νότια και ανατολική Ευρώπη. Οι περισσότερες από αυτές τις πόλεις είχαν γενικά χαμηλή κάλυψη δέντρων και κατέγραψαν το υψηλότερο φαινόμενο UHI.

Μόλις το 3,3% της Θεσσαλονίκης στην Ελλάδα καλύπτεται από δέντρα, με αποτέλεσμα οι αστικές θερμοκρασίες να είναι 2,8°C υψηλότερες από τη γύρω περιοχή. Αντίθετα, το 27% του Γκέτεμποργκ καλύπτεται από δέντρα, παρέχοντας αποτέλεσμα UHI μόλις 0,4°C.

Συνολικά, οι πόλεις της Νότιας Ευρώπης θα ωφεληθούν περισσότερο από την αύξηση της δενδροκάλυψης τους. Το μοντέλο μας εκτιμά ότι η Βαρκελώνη θα μπορούσε να μειώσει το ποσοστό θνησιμότητας από UHI κατά 60% επιτυγχάνοντας τον στόχο κάλυψης δέντρων του 30%.

Αλλά η ένταση του φαινομένου UHI εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και είναι συγκεκριμένη για κάθε πόλη. Ενώ η βλάστηση επηρεάζει τις αστικές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι θερμοκρασίες τη νύχτα καθορίζονται από το ύψος του αστικού φαραγγιού.

Η ψυκτική ικανότητα ενός θόλου δέντρου ποικίλλει επίσης. Αυτό εξαρτάται από τον τύπο και το μέγεθος των δέντρων, τα οποία εξαρτώνται από το φυσικό κλίμα της πόλης και τον βαθμό διατήρησης των δέντρων.

Τα πιο ξηρά κλίματα, όπως η Θεσσαλονίκη, ευνοούν τα μικρότερα δέντρα που έχουν λιγότερα φύλλα. Αντίθετα, το πιο δροσερό και υγρό κλίμα του Γκέτεμποργκ ευνοεί τα μεγαλύτερα και πιο φυλλώδη δέντρα που παρέχουν καλύτερη προστασία από τη ζέστη της ημέρας.

Λόγω αυτής της παραλλαγής, δημιουργήσαμε ένα εργαλείο που ονομάζεται Cooling Efforts Index. Ο δείκτης αξιολογεί πόση ψύξη μπορεί να επιτευχθεί σε κάθε πόλη για κάθε 1% αύξηση της κάλυψης των δέντρων. Δημιουργήσαμε επίσης χάρτες υψηλής ανάλυσης για κάθε πόλη για να προσδιορίσουμε τις περιοχές, όπου η κάλυψη των δέντρων είναι πιο επείγουσα.

Σε ορισμένες πόλεις, η πλειονότητα των αστικών δασών θα αναπτυχθεί σε ιδιωτική γη. Τα προγράμματα δενδροφύτευσης πρέπει επομένως να ενθαρρύνουν τους κατοίκους να φυτέψουν δέντρα.

Στη Βικτώρια, μια πόλη στη δυτική ακτή του Καναδά, προσφέρεται στις γειτονιές επιχορήγηση 1.000 $ CAD για τη φύτευση οικιστικών δέντρων. Μέχρι στιγμής, πάνω από 78 δέντρα έχουν φυτευτεί σε ιδιωτική ιδιοκτησία σε όλη την πόλη.

Ο χώρος μπορεί επίσης να αποτελέσει σημαντικό περιορισμό σε συμπαγείς αστικές περιοχές. Επομένως, η αύξηση της κάλυψης των δέντρων στο 30% μπορεί να είναι πρόκληση για ορισμένες ευρωπαϊκές πόλεις.

Αλλά κάθε πόλη μπορεί να προσαρμόσει αυτόν τον στόχο στο τοπικό της πλαίσιο. Για παράδειγμα, ένας στόχος χαμηλότερου θόλου δέντρων μπορεί να συνδυαστεί με εναλλακτικά μέτρα, όπως οι πράσινες στέγες σε συμπαγείς αστικές περιοχές.

Οι στέγες ταρατσών αντιπροσωπεύουν το 67% της επιφάνειας της στέγης της Βαρκελώνης. Καθώς ο αστικός πληθυσμός της πόλης συνεχίζει να αυξάνεται, το δημοτικό συμβούλιο κυκλοφόρησε έναν οδηγό για τη μετατροπή των στεγών σε περιοχές με μερική ή ολική φυτική κάλυψη.

Ο οδηγός παρουσιάζει τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη των πράσινων στεγών και προσφέρει συμβουλές για την επιλογή του σωστού είδους στέγης βεράντας για το κτίριο.

Η ενσωμάτωση αστικών πράσινων υποδομών στις πόλεις θα πρέπει να τις καταστήσει πιο ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή. Αλλά η φύτευση δέντρων μπορεί να μην είναι αρκετή.

Η ανάπτυξη των δέντρων είναι μια μακρά διαδικασία και περίπου τα μισά από τα νεοφυτεμένα δέντρα πεθαίνουν μέσα σε δύο χρόνια. Η διατήρηση των υπαρχόντων δέντρων και η συμπλήρωση των προγραμμάτων δενδροφύτευσης με άλλα μέτρα που μειώνουν την ένταση των UHI, όπως η μείωση της χρήσης αυτοκινήτων, είναι εξίσου σημαντική.

Τα αστικά δέντρα παρέχουν σημαντικά οφέλη για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον. Η μελέτη μας προτείνει ότι αυξάνοντας την κάλυψη των δέντρων, οι πρόωροι θάνατοι από UHI στις ευρωπαϊκές πόλεις μπορούν να μειωθούν.

Αλλά για να αυξηθεί η ανθεκτικότητα των πόλεων, παραμένει σημαντικός ο συνδυασμός μεγαλύτερης κάλυψης δέντρων με άλλες αστικές πράσινες υποδομές.

Ο τίτλος αυτού του άρθρου τροποποιήθηκε για να γίνει σαφές ότι αναφέρεται στους θανάτους που σχετίζονται με τη ζέστη και όχι σε όλους τους πρόωρους θανάτους.

Πηγή: www.theconversation.com