Οι πολιτικοί γερνούν αποκλείοντας τους νέους από τη λήψη αποφάσεων σε όλο τον κόσμο

Η ηλικιακή διαφορά μεταξύ ηγετών και πολιτών εγείρει ουσιαστικά ερωτήματα. Τι εξηγεί την υποεκπροσώπηση της νεολαίας στην πολιτική, γιατί υπάρχει σημαντική ανισορροπία μεταξύ μέσου όρου ηλικίας των πληθυσμών και ηλικίας των πολιτικών – και πώς μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση;

Γράφουν οι: Aksel Sundström, Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ και Daniel Stockemer, Konrad Adenauer Έδρα Ερευνών στις Εμπειρικές Δημοκρατικές Σπουδές, L‘Université d‘Ottawa/University of Ottawa

Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν είναι ξεκάθαρα απογοητευμένος για την εστίαση στην ηλικία του. Στα μέσα Δεκεμβρίου πέρυσι φέρεται να είπε στους συμμάχους: «Νομίζεις ότι δεν ξέρω πόσο γ*** γέρος είμαι;»

Όμως, καθώς η προσοχή στρέφεται στις εκλογές του 2024, η προοπτική του Μπάιντεν –τώρα 80 ετών– να θέσει υποψηφιότητα για άλλη μια θητεία που θα διαρκέσει μέχρι τα 86 του, σημαίνει ότι αυτό είναι ένα ζήτημα που είναι απίθανο να φύγει τη συζήτηση.

Και δικαίως, αφού ο Μπάιντεν είναι ο γηραιότερος πρόεδρος των ΗΠΑ στην ιστορία. Λαμβάνοντας υπόψη άλλους εξέχοντες πολιτικούς των ΗΠΑ, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ (76 ετών) και ο ηγέτης της πλειοψηφίας στη Γερουσία Τσακ Σούμερ (72 ετών), η ηλικία των Αμερικανών πολιτικών ηγετών έχει γίνει ένα θέμα που συζητείται έντονα.

Αλλά δεν είναι μόνο ένας παράγοντας στην ηγεσία του κόμματος. Στη νομοθετική περίοδο 2020-2022, το μέσο μέλος της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ ήταν περίπου 20 χρόνια μεγαλύτερο από τον μέσο πολίτη. Επιπλέον, η ηλικία των μελών της Βουλής έχει αυξηθεί τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες.

Οι ψηφοφόροι φαίνεται να πιστεύουν ότι αυτό είναι ένα πρόβλημα. Μια δημοσκόπηση του CBS News τον Σεπτέμβριο δείχνει ότι οι Αμερικανοί εκφράζουν ανησυχία για την έλλειψη νέων ανθρώπων στην πολιτική.

Σχεδόν το 47% δηλώνει ότι η ύπαρξη περισσότερων νέων στην εξουσία θα έκανε την πολιτική καλύτερη. Επιπλέον, μια δημοσκόπηση των Reuters/Ipsos που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2022 διαπιστώνει ότι σχεδόν 9 στους 10 Αμερικανούς υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να υπάρχει ένα όριο ηλικίας 75 ετών για να υπηρετήσει κάποιος ως πρόεδρος.

«Νεολαία χωρίς αντιπροσώπευση»

Στο νέο μας βιβλίο «Νεολαία χωρίς αντιπροσώπευση», εξετάζουμε την υποεκπροσώπηση των νέων ενηλίκων στα κοινοβούλια και τα υπουργικά συμβούλια.

Δείχνουμε ότι οι νεαροί ενήλικες –οι ηλικίας 35 ετών και κάτω– τείνουν να είναι σπάνιοι μεταξύ των αρμοδίων για τη λήψη αποφάσεων.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, τα άτομα ηλικίας 18 έως 35 ετών αντιμετωπίζουν υποεκπροσώπηση στα νομοθετικά σώματα κατά τρεις φορές, σε σχέση με το μερίδιό τους στον πληθυσμό. Όταν το μερίδιό τους στο εκλογικό σώμα είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από ό,τι μεταξύ των νομοθετών και κατά ένα συντελεστή μόλις 10% στα υπουργικά συμβούλια .

Βρήκαμε αυτά τα πρότυπα σε πολλές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένης της Ιαπωνίας και της Ινδίας, καθώς και σε μη δημοκρατίες όπως η Αίγυπτος.

Η ηλικιακή κατανομή των πολιτικών σε σύγκριση με τον πληθυσμό των χωρών τους παγκοσμίως δείχνει μία σημαντική ανισορροπία.

Πήραμε συνέντευξη από την πρώην πρωθυπουργό της Νέας Ζηλανδίας, Helen Clark. Οι απόψεις της συνοψίζουν διάφορες πτυχές αυτής της πρόκλησης: «Νομίζω ότι το γήρας των νομοθετών είναι πρόβλημα. Έχουμε τη μεγαλύτερη γενιά νέων στον κόσμο. Επομένως, εάν οι αποφάσεις λαμβάνονται από μια ηλικιακή ομάδα που είναι δεκαετίες πάνω από αυτό και δεν είναι προσαρμοσμένη στην προοπτική τους, νομίζω ότι είναι ένα σοβαρό δημοκρατικό έλλειμμα.

Ήμουν της άποψης ότι οι άνθρωποι έπρεπε να έρχονται στα κοινοβούλια με κάποιο βαθμό ωριμότητας και υπόβαθρου. Βασικά δεν το σκέφτομαι πια. Νομίζω ότι ένα κοινοβούλιο είναι ένας χώρος όπου πρέπει να βρίσκονται νέοι με φρέσκια προοπτική. Και νομίζω ότι το πολιτικό μας σύστημα πρέπει να το δεχτεί αυτό».

Θέματα νεολαίας δεν είναι στην ημερήσια διάταξη

Η υποεκπροσώπηση των νεαρών ενηλίκων στη λήψη αποφάσεων μπορεί να σημαίνει ότι ζητήματα που είναι σημαντικά για αυτούς βρίσκονται εκτός ημερήσιας διάταξης – η κλιματική αλλαγή είναι η πιο προφανής.

Η σχετική απουσία τους μπορεί να συμβάλει σε έναν φαύλο κύκλο αποξένωσης, συμπεριλαμβανομένης επίσης της χαμηλής προσέλευσης των ψηφοφόρων και του πολιτικού ενδιαφέροντος μεταξύ των νέων.

Ένα από τα πράγματα που διαπιστώσαμε ήταν ότι οι νέοι υποψήφιοι είναι λιγότερο πιθανό να επιτύχουν στην εκλογική διαδικασία, σε σύγκριση με τους μεγαλύτερους σε ηλικία υποψήφιους.

Αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι είναι συχνά υποψήφιοι σε αγώνες, όπου έχουν μικρές πιθανότητες να κερδίσουν ή ορίζονται σε χαμηλές θέσεις στις λίστες κομμάτων. Όμως, ενώ αυτά τα μειονεκτήματα ισχύουν για πολλά μέρη, υπάρχουν επίσης διαφορές.

Στα περισσότερα από 270 κόμματα στις 52 χώρες που αναλύσαμε, διαπιστώσαμε ότι τα νεοσύστατα κόμματα έχουν γενικά νεότερους βουλευτές.

Αλλά καθώς αυτά τα κόμματα ωριμάζουν, οι εκπρόσωποι τείνουν να γερνούν επίσης. Τα κόμματα με νεότερους ηγέτες τείνουν να έχουν μια νεότερη ομάδα στο νομοθετικό σώμα.

Ένα μεγάλο εμπόδιο για τους νέους υποψηφίους είναι η έλλειψη εμπειρίας. Όμως, με τις διαδικασίες επιλογής που ευνοούν την εξουσία, υπάρχει, πολύ συχνά, λίγος χώρος για κοινοβουλευτικό κύκλο εργασιών. Επιπλέον, πολλά κοινοβούλια σε όλο τον κόσμο έχουν μια κουλτούρα αρχαιότητας, στην οποία οι νέοι αγωνίζονται να γίνουν αντιληπτοί ή και δεκτοί.

Ηλικιακά όρια υποψηφιότητας

Στις 100 χώρες που μελετήσαμε, βρήκαμε ότι υπάρχουν απαιτήσεις  ελάχιστης ηλικίας για να θέσει κάποιος υποψηφιότητα. Πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο επιτρέπουν μόνο σε άτομα ηλικίας άνω των 21, 25 ή και 30 ετών να είναι υποψήφιοι (για παράδειγμα, η Γερουσία των ΗΠΑ απαιτεί οι υποψήφιοι να είναι τουλάχιστον 30 ετών).

Όχι μόνο αυτοί οι κανόνες εμποδίζουν νομικά τη νεολαία, αλλά και σηματοδοτούν σε ποιον απευθύνεται η πολιτική. Ανακαλύψαμε επίσης ότι οι χώρες με αναλογική εκπροσώπηση στα εκλογικά τους συστήματα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στη Σκανδιναβία, εκλέγουν μεγαλύτερο ποσοστό νεαρών ενηλίκων.

Όταν κοιτάμε τα προεδρικά ή πρωθυπουργικά γραφεία, βρίσκουμε παρόμοια μοτίβα. Για παράδειγμα, οι νεότεροι ηγέτες τείνουν να έχουν και νεαρότερους ανθρώπους στο προσωπικό τους.

Εντοπίζουμε επίσης μια μεταδοτική επίδραση, δηλαδή, ένα κοινοβούλιο με νεαρότερα μέλη ενεργοποιεί κι ένα ανάλογο υπουργικό συμβούλιο – και αυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από το αν τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου πρέπει να εκλέγονται βουλευτές ή όχι.

Ενθάρρυνση της νεολαίας

Τι μπορούμε να κάνουμε για να αλλάξουμε την κατάσταση; Τα όρια θητείας θα μπορούσαν να είναι ένας τρόπος να σπάσει το πλεονέκτημα της θέσης και να δώσει στους νέους την ευκαιρία να διεκδικήσουν υποψηφιότητα.

Ο καθορισμός του ηλικιακού φραγμού για να διεκδικήσουν το αξίωμα στα 18 θα επέτρεπε στους νέους να είναι υποψήφιοι και να στείλουν ένα μήνυμα ότι είναι ευπρόσδεκτοι στην πολιτική.

Σε οργανωτικό επίπεδο, τα πολιτικά κόμματα πρέπει να εργαστούν για να σπάσουν την κουλτούρα της αρχαιότητας – οι ποσοστώσεις θα μπορούσαν να είναι μια αποτελεσματική επιλογή, εάν εφαρμοστούν σοβαρά.

Πηγή: www.theconversation.vom