Τσίχλα: Ένα αόρατο περιβαλλοντικό πρόβλημα… από το στόμα μας!
Χιλιάδες τόνοι πλαστικής ρύπανσης μπορεί να διαφεύγουν στο περιβάλλον κάθε χρόνο… από το στόμα μας. Οι περισσότερες τσίχλες που κυκλοφορούν στην αγορά κατασκευάζονται από μια ποικιλία συνθετικών καουτσούκ πετρελαϊκής προέλευσης – παρόμοιων με το πλαστικό υλικό που χρησιμοποιείται στα ελαστικά των αυτοκινήτων. Ωστόσο, οι περισσότερες εταιρείες παραγωγής τσίχλας αποφεύγουν να αποκαλύψουν τα ακριβή συστατικά της, καταγράφοντας απλώς στη λίστα των συστατικών τον όρο «βάση τσίχλας». Η τσίχλα αποδεικνύεται ότι είναι πλαστική ρύπανση, όχι απλώς ένα πρόβλημα απορριμμάτων.
Από τη Σοφία Κροκιδά
Δεν υπάρχει αυστηρός ορισμός για τη συνθετική βάση τσίχλας. Η μάρκα τσίχλας Wrigley Extra συνεργάζεται με επαγγελματίες οδοντιάτρους παγκοσμίως για την προώθηση της κατανάλωσης τσίχλας χωρίς ζάχαρη ως μέσου βελτίωσης της στοματικής υγείας.
Το πρόγραμμα Wrigley Oral Health αναφέρει ότι: «Η βάση της τσίχλας προσδίδει την ελαστικότητά της, ενώνοντας όλα τα συστατικά για μια απαλή, λεία υφή. Χρησιμοποιούμε συνθετικά υλικά στη βάση της τσίχλας για να εξασφαλίσουμε σταθερή και ασφαλή σύνθεση, με μεγαλύτερη διάρκεια γεύσης και μειωμένη κολλητικότητα».
Αυτό ακούγεται ακίνδυνο. Ωστόσο, η χημική ανάλυση δείχνει ότι η τσίχλα περιέχει στυρένιο-βουταδιένιο (το ανθεκτικό συνθετικό υλικό που χρησιμοποιείται στα ελαστικά των αυτοκινήτων), πολυαιθυλένιο (το πλαστικό που χρησιμοποιείται στις σακούλες και τα μπουκάλια) και πολυβινυλοξικό (κόλλα ξύλου), καθώς και γλυκαντικά και αρωματικές ουσίες.
Αν και δεν υπάρχουν πολλά αξιόπιστα στοιχεία για την ποσότητα της παραγόμενης τσίχλας, παγκόσμια μελέτη εκτιμά ότι παράγονται 1,74 τρισεκατομμύρια τεμάχια ετησίως.
Η βιομηχανία της τσίχλας είναι μια τεράστια επιχείρηση, με εκτιμώμενη αξία 48,68 δισεκατομμυρίων δολαρίων έως το 2025. Τρεις εταιρείες κατέχουν το 75% της αγοράς, με τη μεγαλύτερη, τη Wrigley, να κατέχει περίπου το 35%.
Εξετάζοντας διάφορους τύπους τσίχλας, διαπιστώνει κανείς ότι το βάρος ενός κομματιού είναι κατά μέσο όρο 1,4 γραμμάρια – πράγμα που σημαίνει ότι παγκοσμίως παράγονται 2,436 εκατομμύρια τόνοι τσίχλας ετησίως. Περίπου το 30% αυτής της ποσότητας, δηλαδή πάνω από 730.000 τόνοι, αποτελείται από συνθετική βάση τσίχλας.
Οι τσίχλες περιέχουν συνθετικά πλαστικά υλικά και συμβάλλουν στη ρύπανση του περιβάλλοντος – Ήρθε η ώρα να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα στη ρίζα του.
Αν η ιδέα ότι μασάτε πλαστικό δεν είναι αρκετά αποθαρρυντική, σκεφτείτε τι συμβαίνει όταν τη φτύνετε. Σίγουρα έχετε συναντήσει πεταμένες τσίχλες κάτω από καθίσματα, θρανία ή πάνω στα πεζοδρόμια. Όπως και τα υπόλοιπα πλαστικά, η συνθετική τσίχλα δεν βιοδιασπάται και μπορεί να παραμείνει στο περιβάλλον για πολλά χρόνια.
Με την πάροδο του χρόνου, η τσίχλα σκληραίνει, και διασπάται σε μικροπλαστικά – μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες.
Ο καθαρισμός της είναι δαπανηρός και χρονοβόρος. Μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι δήμοι ξοδεύουν περίπου 7 εκατομμύρια λίρες ετησίως για τον καθαρισμό της τσίχλας από τους δρόμους.
Έχουν γίνει κάποιες προσπάθειες αντιμετώπισης του προβλήματος. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η περιβαλλοντική οργάνωση Keep Britain Tidy ξεκίνησε το 2021 μια πρωτοβουλία συνεργασίας με τρεις μεγάλες εταιρείες παραγωγής τσίχλας, οι οποίες δεσμεύτηκαν να επενδύσουν έως και 10 εκατομμύρια λίρες για τον καθαρισμό των δρόμων και την αλλαγή της συμπεριφοράς των καταναλωτών.
Όμως εδώ βρίσκεται το βασικό πρόβλημα. Η απομάκρυνση της τσίχλας από τους δρόμους δεν είναι λύση στη ρύπανση από πλαστικό. Το να συμβάλλουν οικονομικά οι κατασκευαστές στην απομάκρυνση της τσίχλας είναι σαν να χρηματοδοτούν οι βιομηχανίες πλαστικού εθελοντικές δράσεις καθαρισμού των ακτών. Τίποτα από αυτά δεν αντιμετωπίζει τη ρίζα του προβλήματος.
Η λύση δεν είναι απλώς να πετάμε την τσίχλα στον κάδο απορριμμάτων. Η πρόληψη της ρύπανσης από τσίχλα πρέπει να ακολουθεί τις βασικές αρχές για την καταπολέμηση της πλαστικής ρύπανσης: μείωση, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και επανασχεδιασμός.
Στις ετήσιες εκθέσεις της πρωτοβουλίας καθαρισμού της τσίχλας, η λέξη «ρύπανση» δεν αναφέρεται πουθενά. Όμως η διαφορά μεταξύ «σκουπιδιού» και «ρύπανσης» είναι κρίσιμη. Αν αναγνωριστεί ως περιβαλλοντική ρύπανση, η ευθύνη μετατοπίζεται από τους καταναλωτές στις εταιρείες παραγωγής.
Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα
Όπως και με τα πλαστικά μιας χρήσης, η ρύπανση από τσίχλες πρέπει να αντιμετωπιστεί σε όλα τα επίπεδα: ενημέρωση, μείωση, εύρεση εναλλακτικών λύσεων, καινοτομία, εταιρική ευθύνη και νομοθεσία.
Η ενημέρωση του κοινού για τα συστατικά της τσίχλας και τις περιβαλλοντικές τους συνέπειες μπορεί να μειώσει την κατανάλωση και να ενθαρρύνει τη σωστή απόρριψή της.
Διαφανής επισήμανση στα προϊόντα θα επιτρέψει στους καταναλωτές να κάνουν πιο συνειδητές επιλογές. Επιπλέον, η επιβολή φόρου στις συνθετικές τσίχλες θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει καθαρισμούς και να ενισχύσει την ανάπτυξη φυτικών εναλλακτικών λύσεων.
Η τσίχλα είναι μια ακόμη μορφή πλαστικής ρύπανσης. Ήρθε η ώρα να την αντιμετωπίσουμε ως τέτοια.
