Οι παγετώνες στις Άλπεις λιώνουν

Οι ελβετικοί παγετώνες συνεχίζουν να λιώνουν, με ανησυχητικό πλέον, ρυθμό και τα πράγματα είναι δυσοίωνα για το μέλλον της ανθρωπότητας. Μετά από το χειρότερο καλοκαίρι για τους παγετώνες, επιτέλους άρχισε να χιονίζει στις Άλπεις. Ήταν αναγκαίο, αφού οι αλλαγές που παρατηρούνται είναι δραματικές.

Από τη Σοφία Κροκιδά

Επιστήμονες που ειδικεύονται στους παγετώνες χαρακτηρίζουν το φαινόμενο «δραματικό», όταν λιώνει ετησίως περίπου το 2% του όγκου των πάγων. Φέτος οι παγετώνες έχασαν κατά μέσο όρο το 6,2% του πάγου τους.

Το νέο κύμα χιονοπτώσεων θα δημιουργήσει ένα προστατευτικό κάλυμμα για να προφυλάξει και να αντανακλάσει το 90% της ακτινοβολίας του ήλιου πίσω στην ατμόσφαιρα, περιορίζοντας έτσι την άνοδο της θερμοκρασίας και το λιώσιμο των πάγων.

Όταν χιονίζει τον χειμώνα και το χιόνι αυτό δεν λιώνει το καλοκαίρι, τότε προστίθεται στη μάζα των παγετώνων. Αν τα επόμενα καλοκαίρια είναι ίδια με το φετινό, τότε η βαρύτητα θα κάνει τη δουλειά της και οι παγετώνες θα αρχίσουν να πέφτουν.

Ωστόσο, τον προηγούμενο αιώνα δεν συνέβαινε το ίδιο. Τα προστατευτικά στρώματα χιονιού δεν ήταν αρκετά παχιά, ώστε να αντισταθμίσουν τις θερινές θερμοκρασίες και, κατά μέσο όρο, οι παγετώνες παγκοσμίως λιώνουν σταθερά από τα μέσα του 1800.

Ας επιστρέψουμε όμως στο καλοκαίρι του 2022

Ο προηγούμενος χειμώνας στις Άλπεις είχε αρκετά περιορισμένες χιονοπτώσεις, κι έτσι οι παγετώνες δεν ήταν επαρκώς προστατευμένοι για το καλοκαίρι που ήρθε.

Η άνοιξη δεν ήταν ευνοϊκή, αφού η σκόνη που ήρθε από τη Σαχάρα στην Ευρώπη σκέπασε και το αλπικό τοπίο. Το χιόνι έχει πολύ ανοιχτόχρωμη επιφάνεια, που σημαίνει ότι όταν ο ήλιος λάμπει πάνω του, το μεγαλύτερο μέρος της ηλιακής ενέργειας αντανακλάται και δεν χρησιμοποιείται για να λιώσει το χιόνι.

Αλλά αν υπάρχει σκόνη ή άμμος πάνω σε αυτήν την επιφάνεια χιονιού, τότε η άμμος απορροφά την ακτινοβολία του ήλιου και η θερμότητα που παράγεται λιώνει το χιόνι. Και φέτος αυτό έγινε πιο γρήγορα από ποτέ.

Ύστερα ήρθε ο καύσωνας με θερμοκρασίες ρεκόρ σε όλη την Ευρώπη, και φυσικά οι Άλπεις δεν έμειναν ανεπηρέαστες. Για παράδειγμα, στο διάσημο χιονοδρομικό κέντρο Zermatt (Τσερμάτ) της Ελβετίας καταγράφηκαν θερμοκρασίες μέχρι και 33°C, παρά το υψόμετρο των 1.620 μέτρων.

Όσο για τους παγετώνες, μέχρι τον Ιούλιο οι Άλπεις ήταν όπως είναι κανονικά τον Σεπτέμβρη. Χωρίς χιόνι. Κι αυτό δεν ήταν φυσιολογικό.

Η τελευταία φορά που οι παγετώνες έλιωσαν τόσο γρήγορα ήταν το 2003 όταν και πάλι σημειώθηκαν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες στην Ευρώπη και τα θύματα του καύσωνα ανήλθαν άνω των 30.000. Εκείνη τη χρονιά έλιωσε το 3.8% των πάγων στην Ελβετία.

Φέτος, για πρώτη φορά, το Zermatt έκλεισε το καλοκαιρινό σκι του, ενώ σταμάτησαν οι αποστολές σε μεγάλο υψόμετρο, αφού το μόνιμα παγωμένο υπέδαφος που ενώνει κανονικά τους βράχους έλιωνε και προκαλούσε κατολισθήσεις. Το Mont Blanc ήταν κλειστό.

50 χρόνια δεδομένων

Όλα τα παραπάνω μπήκαν σε ένα ιστορικό πλαίσιο χάρη στον οργανισμό Alpine Glacier Project που ιδρύθηκε το 1972 και μαζί με το Πανεπιστήμιο του Salford οργανώνουν επιστημονικές αποστολές στους πάγους κοντά στο Zermatt κάθε καλοκαίρι εδώ και 50 χρόνια.

Πλήθος φοιτητών έχει βοηθήσει στην καταγραφή της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στους παγετώνες, μέσω παρακολούθησης των αλλαγών στους λιωμένους πάγους, παρατήρησης του τοπίου και φωτογράφησης των ίδιων σημείων μέσα στα χρόνια.

Στην Ελβετία τα νερά που προέρχονται από το λιώσιμο των πάγων χρησιμοποιούνται ως υδραυλική ενέργεια. Πιο συγκεκριμένα το νερό που πέφτει στο 93% της Ελβετίας περνάει από τουλάχιστον έναν ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό πριν βγει από τη χώρα. Μια συνέπεια λοιπόν είναι ότι το λιώσιμο των παγετώνων βοηθά στην εξισορρόπηση των μειωμένων βροχοπτώσεων, δίνοντας ενέργεια.

Φυσικά κάποιοι θα πουν ότι δεν επηρεάζονται όλοι οι παγετώνες εξίσου. Και αυτό είναι εν μέρει αλήθεια. Ο βαθμός στον οποίο λιώνει ένας παγετώνας εξαρτάται από το υψόμετρο, το πόσο απότομος είναι αλλά και το αν είναι καλυμμένος από χαλάσματα. Μπορεί επίσης να εξαρτάται από τοπικούς κλιματικούς παράγοντες.

Ωστόσο, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα οι Αυστριακοί παγετώνες έχουν χάσει περισσότερο πάγο το 2022 από όσο έχασαν μέσα σε 70 χρόνια παρατηρήσεων.

Είναι σαφές λοιπόν ότι το 2022 το φαινόμενο ήταν έντονο παντού. Δυστυχώς το λιώσιμο των παγετώνων και οι ακραίες θερμοκρασίες φαίνεται πως ήρθαν για να μείνουν, που σημαίνει ότι πολλοί παγετώνες θα έχουν λιώσει ολοκληρωτικά μέσα στην επόμενη γενιά.