Balenciaga in Black: Μία έκθεση μόδας ωδή στο μαύρο

Τα περίπλοκα, γλυπτικά του σχέδια λειτουργούσαν καλύτερα στο μαύρο, ένα από τα αγαπημένα του χρώματα. Το Kunstmuseum Den Haag (Μουσείο Τέχνης Χάγης) παρουσιάζει μια ωδή στα σχέδιά του σε μαύρο χρώμα με την έκθεση μόδας Balenciaga in Black. Πάνω από 100 αριστουργήματα από τις συλλογές των Palais Galliera και του οίκου Balenciaga κλέβουν τις εντυπώσεις. Είναι η πρώτη φορά που μια τόσο μεγάλη συλλογή έργων του Balenciaga εμφανίζεται στην Ολλανδία.

Από τη Μαρία Καλοπούλου

Ο Cristóbal Balenciaga (1895 – 1972) θεωρείται «le maître» μεταξύ των couturiers. «Η υψηλή ραπτική είναι σαν μια ορχήστρα, για την οποία μόνο ο Balenciaga είναι ο μαέστρος. Οι υπόλοιποι είμαστε απλώς μουσικοί, ακολουθώντας τις οδηγίες που μας δίνει», είπε κάποτε ο Christian Dior. Ο Ισπανός σχεδιαστής θεωρούσε τη δουλειά του ως θρησκεία.

«Ένας μόδιστρος πρέπει να είναι αρχιτέκτονας του σχεδίου, γλύπτης του σχήματος, ζωγράφος του χρώματος, μουσικός για την αρμονία και φιλόσοφος για την αυτοκυριαρχία».

Η ατάκα αυτή αποτέλεσε το διαχρονικό motto της καλλιτεχνικής του ταυτότητας. Ο Cristóbal Balenciaga πάντα ξεχώριζε για τη θηλυκότητα, την κομψότητα και το ενδιαφέρον μυστήριο, που απέπνεε κάθε σχέδιό του.

Κάθε συλλογή του εξυμνούσε τη γυναικεία φινέτσα. Η υψηλή ραπτική του σε συνδυασμό με τα περίπλοκα γλυπτά του σχέδια, απέδειξε το αυθεντικό πάθος του, αλλά και την καινοτόμο κουλτούρα του, ανάγοντάς τον ως έναν από τους σπουδαιότερους μετρ της παγκόσμιας βιομηχανίας της μόδας.

Παίζοντας με το μαύρο

Για τον Balenciaga το μαύρο ήταν το ιδανικό χρώμα για την επίδειξη της τέχνης του. Χωρίς την απόσπαση της προσοχής του χρώματος, το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς σε ένα κομμάτι Balenciaga σε μαύρο – είτε είναι ένα κοστούμι είτε ένα εκθαμβωτικό βραδινό – είναι το περίπλοκο γλυπτό του σχέδιο.

Μία δεύτερη ματιά αποκαλύπτει τις πλούσιες, συχνά αντίθετες υφές και τις εξαιρετικές λεπτομέρειες. Το παιχνίδι του φωτός στο μαύρο του Balenciaga αναδεικνύει υπέροχα το ύφασμα. Μαύρη δαντέλα, κέντημα, βελούδο, ντραπέ μετάξι, κρόσσια ή αστραφτερές πούλιες – κάθε κομμάτι ραπτικής εκτελείται θαυμάσια.

Ο Balenciaga έφτιαξε ακόμη και τα πρωτότυπά του σε μαύρο χρώμα, σε πλήρη αντίθεση με το αλεύκαστο βαμβάκι που χρησιμοποιούσαν οι περισσότεροι couturiers εκείνη την εποχή. Η έκθεση αναδεικνύει τη μαγευτική και παιχνιδιάρικη εξερεύνηση του μαύρου από τον διάσημο σχεδιαστή

Ισπανικό μαύρο

Η χρήση του μαύρου από τον Balenciaga μπορεί επίσης να αναχθεί στην αγάπη του για την ισπανική του κληρονομιά. Από την καθολική ευσέβεια και την παραδοσιακή ισπανική φορεσιά μέχρι τα συγκρατημένα μαύρα κεντήματα που προτιμούν οι ηγεμόνες των Αψβούργων της Ισπανίας και η Αυλή τους: Το μαύρο έχει μακρά ιστορία στην Ισπανία και βαθιά σύνδεση με την ισπανική ταυτότητα.

Δεν είναι τυχαίο ότι στους πίνακες των Ισπανών καλλιτεχνών Francisco Goya, Diego Velázquez και Francisco de Zurbarán κυριαρχεί το μαύρο. Ήταν μια μεγάλη έμπνευση για τον Balenciaga. Και δεν είναι μόνο το μαύρο που παραπέμπει στην ισπανική κουλτούρα στα σχέδιά του, αλλά και η επαναλαμβανόμενη χρήση μαντήλας (ένα ισπανικό αξεσουάρ που φοριέται πάνω από το κεφάλι και τους ώμους), με δαντέλες και βολάν. Ο Balenciaga ήταν διεθνούς κύρους, ωστόσο στη δουλειά του παρέμεινε πιστός στην πατρίδα του.

Δάσκαλος της τέχνης του

Η πρώιμη εκπαίδευση του Balenciaga ως ράφτης – η οποία ξεκίνησε όταν ήταν δώδεκα ετών – τον ​​διακρίνει από τους άλλους μόδιστρους της εποχής του. Σε αντίθεση με τους περισσότερους ομολόγους του, γνώριζε την τέχνη του από μέσα και συμμετείχε με πάθος σε κάθε στάδιο της διαδικασίας σχεδιασμού.

«Ο Balenciaga είναι ο μόνος couturier με την αληθινή έννοια της λέξης. (…) Οι άλλοι είναι απλώς σχεδιαστές μόδας», είπε κάποτε η Coco Chanel.

Η δεξιοτεχνία, η ακρίβεια και οι επαναστατικές του σιλουέτες τον έκαναν μάστορα μεταξύ των couturiers. Από την πρώτη του συλλογή στην πασαρέλα το 1937 έως το κλείσιμο της μπουτίκ του στο Παρίσι το 1968, οι πελάτες του Balenciaga περιελάμβαναν μερικούς από τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή της εποχής.

Από το 1956 ο Balenciaga αποφάσισε να παρουσιάσει τις συλλογές του ένα μήνα μετά τις συνηθισμένες εβδομάδες μόδας στο Παρίσι, με τη συλλογή του ως το μεγάλο φινάλε, για να αποφύγει κάθε κίνδυνο αντιγραφής.

Ο Hubert de Givenchy, ο πολύ στενός του φίλος, άρχισε να κάνει το ίδιο. Αυτή η σημαντική περίοδος στην καριέρα του Balenciaga είναι που εστιάζει η έκθεση «Balenciaga in Black»,  συμπεριλαμβανομένων πολλών από τις πιο σημαντικές δημιουργίες του.

Εκτός από πάνω από 60 ενδύματα, η έκθεση περιλαμβάνει επίσης μαύρα toiles (πρωτότυπα από βαμβάκι), καπέλα και κοσμήματα, καθώς και σχέδια, πλάνα από φιλμ και φωτογραφίες από τα αρχεία Maison Balenciaga.

Οι μοναδικοί του όγκοι

Οι δεκαετίες του 1950 και του 60 θεωρούνται ως το απόγειο της καριέρας του Balenciaga. Σε μια εποχή που το tailored New Look του Christian Dior κυριαρχούσε στη μόδα, ο Balenciaga εστίασε σε άλλες γραμμές.

Επανερμήνευσε τη γυναικεία μορφή και εξάλειψε τη μέση, δημιουργώντας άγνωστες μέχρι εκείνη τη στιγμή σιλουέτες που ήταν ανεξάρτητες από το σώμα.

Ο Balenciaga επέλεξε την άνεση, την ελευθερία κινήσεων και τον όγκο αντί για περιοριστικά σχέδια, όπως φαίνεται από το φόρεμά του με balloon του 1950 σε ταφτά, το οποίο, όπως ειπώθηκε, ήταν «ελαφρύ σαν δύο σύννεφα».

Άλλα επαναστατικά σχέδια όπως η γραμμή «βαρέλι» (1947), το ημι-συναρμολογημένο κοστούμι (1951), το φόρεμα τουνίκ (1955) και το φόρεμα σάκος (1957) παρουσιάζονται σε περίοπτη θέση στην έκθεση. Οι επισκέπτες θα μπορούν να περπατούν γύρω τους σαν τρισδιάστατα γλυπτά, όπως ακριβώς ήθελε ο couturier.

Για να ζωντανέψει τα πρωτοποριακά σχέδιά του, ο Balenciaga πειραματίστηκε ατελείωτα με διαφορετικά υλικά. Τελικά, το αγαπημένο του ήταν ένα ύφασμα σχεδιασμένο ειδικά για αυτόν, το «gazar», ένα στιβαρό αλλά ελαφρύ μεταξωτό ύφασμα το οποίο ανέπτυξε το 1958 σε συνεργασία με τον ελβετικό κατασκευαστή υφασμάτων Abraham.

Το Gazar διατηρεί το σχήμα του καλά, και έτσι ήταν τέλειο για τα ογκώδη, αρχιτεκτονικά σχέδια του Balenciaga και ήταν σε θέση να χειριστεί το υλικό όσο κανένα άλλο.

Κληρονομιά

Η έκθεση «Balenciaga in Black» έρχεται σε μια εποχή που η μάρκα Balenciaga έχει χαιρετιστεί από τη Vogue ως «… το πιο hot brand υψηλής μόδας στον πλανήτη αυτή τη στιγμή».

Ο δημιουργικός διευθυντής Demna Gvasalia (γενν. 1981) κατάφερε να διατηρήσει τον οίκο μόδας με τόση επιρροή, όσο πριν από περίπου εβδομήντα χρόνια. Παίζει ακόμα με το μαύρο χρώμα, με όγκους και τρισδιάστατα σχήματα, και εξακολουθεί να εμπνέεται από τον ιδρυτή του: τον αξεπέραστο δάσκαλο, Cristóbal Balenciaga.

Αυτή η έκθεση διοργανώθηκε σε συνεργασία με το Palais Galliera, musée de la Mode de la Ville de Paris, Paris Musées, και πραγματοποιήθηκε χάρη σε συνεργασία και εξαιρετικά δάνεια από το Archives Balenciaga, Παρίσι.

“Balenciaga in Black”: Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 5 Μαρτίου 2023.
Kunstmuseum Den Haag:  Stadhouderslaan 41, Χάγη, Ολλανδία
https://www.kunstmuseum.nl/