Καλσόν: Μία ανατρεπτική ιστορία της μόδας επί ποδός!
Βασικό στοιχείο της φθινοπωρινής και χειμερινής μας εμφάνισης τώρα, υπήρξε επαναστατική κίνηση στο παρελθόν. Το καλσόν, που σήμερα είναι το πιο συνηθισμένο αξεσουάρ για να μένουν ζεστά τα πόδια μας, αποτέλεσε μία πραγματική ανατρεπτική ιστορία στο παρελθόν και συνδέθηκε με την απελευθέρωση των γυναικών! Κοινωνιολόγοι και ερευνήτριες εντυπωσιάζουν με τις μελέτες τους…
Από τη Δέσποινα Σάμψων
Μπορεί σήμερα η αναζήτηση του ιδανικού καλσόν στα συρτάρια μας να σηματοδοτεί την αλλαγή της σεζόν και την έναρξη της χειμερινής περιόδου αλλά σε προηγούμενες εποχές, ένα καλσόν σήμαινε πολλά περισσότερα από ένα καθημερινό αξεσουάρ που προστάτευε τα πόδια μας από το κρύο. Ένα καλσόν ταυτιζόταν με μια έννοια πολύ πιο σημαντική: την ελευθερία.
Η ιδέα της «ανακάλυψης» του καλσόν
Πατέρας του καλσόν θεωρείται για πολλούς ο Allen E. Gant, ο οποίος δημιούργησε ένα είδος παντελονιού-καλσόν, τα «Panti-legs», το 1959. Αφορμή στάθηκε ένα μικρό ταξίδι που έκανε επιστρέφοντας με την έγκυο σύζυγό του από την παραδοσιακή παρέλαση της Ημέρας των Ευχαριστιών στο σπίτι τους στη Βόρειο Καρολίνα.
Η γυναίκα του παραπονέθηκε ότι αυτό θα ήταν μάλλον το τελευταίο ταξίδι τους μέχρι να γεννήσει, γιατί αισθανόταν άβολα με τις κάλτσες, τις καλτσοδέτες και τις ζαρτιέρες που υποχρεωνόταν να φορέσει για να βγει έξω.
Όταν επέστρεψε, της ζήτησε να ράψει ένα ζευγάρι κάλτσες σε ένα εσώρουχο και να το δοκιμάσει. Η αυτοσχέδια κατασκευή την βόλεψε και ο Gant πήρε το πρωτότυπο στην τοπική κλωστοϋφαντουργία, όπου εργαζόταν και βρήκε τον τρόπο να βγάλει από τις μηχανές το πρώτο καλσόν από μη ελαστικό νήμα.
Το στοίχημα της εφαρμογής… για να μην φτάνει μέχρι το πηγούνι!
Στην αρχή, το καλσόν παρουσίασε πολλά προβλήματα. Καθώς ανέβαινε προς τα πάνω, ξεπερνούσε τη μέση και έφτανε να καλύπτει μέχρι το πηγούνι τις πρώτες αγοράστριές του!
Ο έλεγχος της ελαστικότητας του νήματος ήταν το πρώτο στοίχημα που έπρεπε να κερδηθεί. Το επόμενο, να συνηθίσουν οι γυναίκες τη νέα ιδέα που φαινόταν αστεία ως θέαμα στην αρχή.
Πότε έγιναν πραγματικά δημοφιλή τα καλσόν; Όλοι παραδέχονται ότι αυτό συνέβη τη δεκαετία του ’60, όταν καθιερώθηκαν οι μίνι φούστες.
Το μίνι, η Τουίγκι και η εμπορική επιτυχία
Μπορεί από την αρχή της εμφάνισής τους να ήταν πιο βολικά αλλά το νέο μήκος στα ρούχα ήταν εκείνο που ώθησε τις νέες γυναίκες να τα υιοθετήσουν.
Από τη στιγμή που μοντέλα της εποχής, όπως η Τουίγκι και η Τζιν Σρίμπτον, φωτογραφίζονταν με μίνι και καλσόν, το νεανικό κοινό ξεχύθηκε στα καταστήματα για να αγοράσει τα δικά του ζευγάρια.
Μίνι φούστα και ζαρτιέρες ήταν ένας απαγορευτικός συνδυασμός. Επιτέλους, οι γυναίκες είχαν απελευθερωθεί από όλα αυτά τα δεσμά στα πόδια τους.
Σύμφωνα με την Moya Luckett, ιστορικό και συγγραφέα του βιβλίου Swinging Single: Representing Sexuality in the 1960s, «πριν τη μίνι φούστα, οι γυναίκες έπρεπε να φορούν έναν ολόκληρο εξοπλισμό από εσώρουχα, ζαρτιέρες και κάλτσες. Το καλσόν, όπως και το νέο μήκος των ρούχων, ήταν μια κίνηση ελευθερίας και νεανικού πνεύματος».
Η επανάσταση
Από μια άλλη οπτική, το καλσόν δεν ήταν απλώς βολικό. Άφησε το αποτύπωμα μιας νέας γενιάς που γεννήθηκε εκείνη την εποχή μαζί του. Τη δεκαετία του ’50, τα νέα κορίτσια συνέχιζαν να ντύνονται και να κυκλοφορούν σαν μια μικρογραφία των μητέρων τους.
Το ’60, όμως, τα νέα αξεσουάρ και ρούχα στην γκαρνταρόμπα τους ανήκαν σε ένα νέο αίμα. Σε μια καινούργια φουρνιά, που είχε αρχίσει να αμφισβητεί τα στατιστικά δεδομένα του γάμου στα 20 και της μητρότητας στα 21 της μέσης Αμερικανίδας.
Οι νέες γυναίκες γίνονταν κομμάτι μιας επαναστατικής εποχής που, σταδιακά, ανέτρεπε τα στερεότυπα. Και τα ρούχα τους αντανακλούσαν ακριβώς αυτή την νεανική σπίθα. Μέρος αυτής της επανάστασης και σύμβολο της ελευθερίας ήταν και το καλσόν!
Οι Mods, οι Μοντερνιστές με το πιο εντυπωσιακό look, ήταν εκείνοι που τράβηξαν αμέσως τα βλέμματα και την κριτική πάνω τους. Το νέο αξεσουάρ είχε γίνει μέρος της προσωπικότητάς τους και ο Τύπος της εποχής μιλούσε ειρωνικά για παιδιάστικα καμώματα νεαρών που μόλις εγκατέλειψαν τις πάνες, ντυμένων σαν να είχαν αποδράσει από το νηπιαγωγείο ή απλώς σαν καρτούν μαθητές.
Μάλιστα ένας σχεδιαστής της εποχής, που είχε βαρεθεί να βλέπει γύρω του ώριμες γυναίκες να ντύνονται τόσο νεανικά, είχε δηλώσει το 1965 ότι το κορίτσι Mod φαινόταν αστείο λες και είχε κολλήσει ένα γλειφιτζούρι στο στόμα της.
Για τους Youthquakers, πάλι, ένα ακόμα κίνημα της pop culture της δεκαετίας του ’60 που είχε κοινά με τους Mods, η νέα εμφάνιση καταργούσε σχεδόν τη θηλυκή σεξουαλικότητα, φέρνοντας στο προσκήνιο ένα εφηβικό στιλ που φαινόταν αδιανόητο στους ενήλικους της εποχής να φανεί ελκυστικό σε έναν νεαρό άντρα.
«Πώς φαντάζεται ένας νέος ότι θα την πέσει σε ένα κορίτσι-παιδί με φόρμες; Η αστυνομία θα πλακώσει από τέσσερις κατευθύνσεις», έγραφε η εφημερίδα The Daily Standard το 1966.
Η αιώνια εφηβεία
Ωστόσο, αυτό ήταν το μυστικό της συνταγής: να παρατείνεις την περίοδο ανάμεσα στην εφηβεία και την ενηλικίωση για όσο μεγαλύτερο διάστημα μπορούσες να υποστηρίξεις αυτό το look.
Μία συνταγή, στην οποία η Βρετανίδα σχεδιάστρια Mary Quant, πάτησε πάνω της και σύστησε σε όλο τον κόσμο της μόδας από την έδρα της στο Λονδίνο.
«Στα 13 μου, κάθισα κι έκλαψα ανακαλύπτοντας πώς λειτουργεί η αγορά της ενηλικίωσης. Αυτό που με θύμωνε ήταν η διαπίστωση ότι τα ρούχα για τις μεγάλες ήταν σχεδόν γκροτέσκα και βαρετά. Ήθελα να ξεφύγω από τον κόσμο των μεγάλων, φορώντας για πάντα παιδικά ρούχα», περιέγραφε το 1976 στους The Times-Tribune.
«Στα επτά μου, πήγαινα στο μάθημα χορού και το πιο όμορφο κορίτσι είχε καρέ μαλλιά με αφέλειες, φορούσε μαύρο καλσόν και μια πλισέ μίνι φούστα. Μέσα μου ευχόμουν να ήμουν έτσι», έχει δηλώσει η Mary Quant.
Η «μητέρα του κινήματος Mod» ενσωμάτωσε αυτά τα στοιχεία στη δουλειά της. Τα καλσόν παρουσιάστηκαν σε έντονα χρώματα που θύμιζαν τους σχολικούς μαρκαδόρους, παιχνιδιάρικα εμπριμέ και κοριτσίστικα απλικέ προσφέροντας μια αθώα αισθητική στο look.
«Πριν 45 χρόνια, η ιδέα ότι ο γάμος έδινε τέλος σε ένα είδος ελευθερίας ήταν πολιτικά και νομικά αληθινή. Σηματοδοτούσε το τέλος κατά κάποιο τρόπο της αυτενέργειας.
Αν μπορούσαμε να ερμηνεύσουμε την έλευση της μίνι φούστας με τα καλσόν μέσα σε αυτό το πλαίσιο, θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να βρουν τον ρόλο τους μέσα σε ένα πλαίσιο ατομικών ελευθεριών πριν τον γάμο», αναλύει η αναπληρώτρια καθηγήτρια σε γυναικείες και φύλου σπουδές, Marjorie Jolles στο πανεπιστήμιο Roosevelt.
Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, το καλσόν θεωρήθηκε κομμάτι ενός ριζοσπαστικού κινήματος που έβλεπε προς το μέλλον
Η κοινωνική αντίθεση που προκάλεσε… το καλσόν!
«Οι Mods πίστευαν ότι θα ήταν εκείνοι μέσα στον μοντερνισμό τους που θα σχεδίαζαν το μέλλον της μόδας και ότι πιθανόν και οι βασικές δομές των ρούχων θα ήταν τελείως διαφορετικές στο μέλλον.
Ουσιαστικά νόμιζαν ότι ήταν η νέα γενιά της μόδας μεταφέροντας ένα σύγχρονο μήνυμα που δεν είχαν καταφέρει αντίστοιχα να μεταφέρουν παλαιότερες γενιές. Αντιπροσώπευαν μια νέα ελευθερία από το παρελθόν», αναλύει με τη σειρά της η ιστορικός της αμερικανικής μόδας του 20ού αιώνα, Deirdre Clemente.
Οι ζαρτιέρες και όλες οι κοινωνικές επεκτάσεις της θηλυκότητας θεωρήθηκαν αυτόματα εκτός μόδας και οι νέες γυναίκες με μεγάλη ανακούφιση δέχτηκαν την καινούργια, λιτή μόδα.
Μία μεγάλη επανάσταση στα εσώρουχα είχε ήδη ξεκινήσει. Και μπορεί το συγκεκριμένο κίνημα να απέκλεισε αρχικά έγχρωμα κορίτσια και αγόρια αλλά πολύ σύντομα, μιλούσαμε για ένα χάσμα γενεών.
Η εμφάνιση των νέων δεν αντανακλούσε απλώς τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στα κοινωνικά στερεότυπα αλλά θεμελίωνε την αντίδραση απέναντι σε κάθε είδους παράδοση. Μια νέα εποχή είχε ανατείλει.
