Bενετσιάνικες μάσκες: Χειροποίητο μυστήριο

Ο αρχικός σκοπός ήταν η μυστικότητα σε κάποιες συναλλαγές, στη συνέχεια όμως, έγινε ο τρόπος για να επικρατήσει ελευθερία στη συμπεριφορά, στη συναναστροφή και πάνω από όλα στον έρωτα! Σήμερα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του διάσημου Καρναβαλιού της Βενετίας.

Από τη Μαρία Καλοπούλου

Δεν είναι πολλά τα έθιμα που βασίστηκαν στα πάθη και τις αμαρτίες ενός λαού και όχι –όπως είθισται- στα ανδραγαθήματα και τις ηρωικές στιγμές του. Σπάνια η κρυφή ζωή μίας κραταιάς δύναμης, όπως η Γαληνοτάτη Δημοκρατία, υπήρξε τόσο φανερή, όσο και η θρησκόληπτη και νόμιμη πλευρά της. Σήμερα, 8 αιώνες αργότερα, οι βενετσιάνικες μάσκες εξακολουθούν να αποτελούν ένα σύμβολο και ζωντανό έθιμο για τη Βενετία.

Ο μύθος…

Λένε ότι η πρώτη μάσκα εμφανίστηκε στα σκοτεινά και υγρά κανάλια κάποια νύχτα του 1200, και ήταν λευκή και χωρίς χαρακτηριστικά. Πέρασαν πάνω από 500 χρόνια για να πάρει σχήματα, χρώματα και στολίδια, να «ζωντανέψει» ρόλους και χαρακτήρες. Έγινε συνήθεια για φτωχούς και πλούσιους, για άρχοντες και υπηρέτες εξίσου. Ο αρχικός σκοπός ήταν η μυστικότητα σε κάποιες συναλλαγές, στη συνέχεια όμως, έγινε ο τρόπος για να επικρατήσει ελευθερία στη συμπεριφορά, στη συναναστροφή και πάνω από όλα στον έρωτα, όπως, όπου και με όποιον ήθελε κανείς. Χωρίς ντροπή, χωρίς έλεγχο και χωρίς συνέπειες.

Πίσω από τις περίτεχνες μάσκες μπορούσε ο καθένας να επιδίδεται στις πιο απλές όσο και στις πιο παράνομες ασχολίες, μπορούσε να λέει ελεύθερα τι πίστευε και τι ήθελε, αφού κανείς δεν τους αναγνώριζε και κανείς δεν τους έκρινε. Γύρω όμως στον 17ο αιώνα, οι νομοθετικές παρεμβάσεις επέτρεψαν την κυκλοφορία με μάσκα μόνο για ένα τρίμηνο με αρχή μετά τα Χριστούγεννα και τελικά μειώθηκε στο δεκαπενθήμερο ξεφάντωμα του καρναβαλιού.

Πώς φτιάχνονται

Οι βενετσιάνικες μάσκες κατασκευάζονται από δέρμα, papier maché, πορσελάνη ή με μια πρωτότυπη τεχνική από γυαλί. Αρχικά ήταν μάλλον απλές στο σχέδιο και τη διακόσμηση, ενώ σήμερα είναι ζωγραφισμένες στο χέρι και διακοσμούνται με φυσικά φτερά, πολύτιμα μέταλλα και λίθους. Τα σχέδια και τα χρώματα ξεπερνούν κάθε φαντασία και ανταποκρίνονται σε κάθε επιθυμία. Στην πλειονότητά τους φτιάχνονται από γύψο όταν παράγονται μαζικά.

Όμως, οι χειροποίητες μάσκες είναι πραγματικά έργα τέχνης. Φτιάχνουν το γύψινο καλούπι από το οποίο παίρνει σχήμα ένας πολτός από χαρτί, κουρέλια και ένα είδος κόλλας. Όταν αυτή η μορφή στεγνώσει, περνιέται με ένα ελαφρύ στρώμα γύψου και μετά με ένα χρώμα-βάση για τα υπόλοιπα χρώματα και υλικά της μάσκας. Η μάσκα αφήνεται για ώρες να στεγνώσει μετά από κάθε στάδιο. Διαδικασία κοπιαστική και χρονοβόρα, αλλά μόνο έτσι διατηρείται η τεχνική της παράδοσης αιώνων.

Οι χειροποίητες μάσκες είναι πάντοτε πιο μεγάλες, πιο εύθραυστες και με περίτεχνα στολίδια και πιο ακριβά υλικά. Φυσικά, οι τιμές τους ξεκινούν από 100 ευρώ περίπου και ανεβαίνουν σε μερικές εκατοντάδες, ανάλογα.

Δείτε Επίσης

Μεταμφιέσεις με βάση το ζώδιό σας!

Μερικές από τις πιο γνωστές μάσκες:

Bauta

Μια μάσκα που καλύπτει όλο το πρόσωπο. Ήταν από παλιά ένα παραδοσιακό κομμάτι τέχνης, με έντονο πηγούνι, χωρίς στόμα και πολλά επίχρυσα μέρη.

Medico della Peste (γιατρός της πανούκλας)

Με μακρύ ράμφος, μία από τις πιο παράξενες και αναγνωρίσιμες βενετσιάνικες μάσκες. Ο εντυπωσιακός σχεδιασμός της έχει μακάβρια ιστορία: προέρχεται από τον 17ο αιώνα, όταν ο Γάλλος γιατρός Charles de Lorme, την υιοθέτησε μαζί με άλλες υγειονομικές προφυλάξεις, ενώ θεράπευε θύματα της πανούκλας, αφού μέσα στο ράμφος έβαζε υφάσματα ποτισμένα με φάρμακα για να προστατεύεται. Η μάσκα είναι λευκή και αποτελείται από ένα κοίλο ράμφος ενώ γύρω από τα μάτια διακοσμείται με κρυστάλλους.

Colombina

Καλύπτει μόνο τα μάτια, συχνά με περίτεχνη διακόσμηση από χρυσό, ασήμι κρύσταλλα και φτερά. Κρατιέται στο πρόσωπο με ένα μπαστούνι ή δεμένη με κορδέλα, όπως και οι περισσότερες άλλες βενετσιάνικες μάσκες

Larva ή Volto

Μάσκα που καλύπτει όλο το πρόσωπο. Παλιότερα ήταν συνήθως λευκή και με έναν… τρισδιάστατο σχεδιασμό που την έκανε πιο άνετη σε σχέση με άλλες μάσκες. Συνοδεύεται από ένα τριγωνικό καπέλο και μανδύα έτσι ώστε να αυξάνεται η αύρα του μυστηρίου