Βισκόζη: Τα υπέρ και τα κατά του διάσημου υφάσματος και η απάντηση αν είναι βιώσιμη

Το πιθανότερο είναι ότι τουλάχιστον ένα αντικείμενο στο αθλητικό συρτάρι σας είναι κατασκευασμένο από βισκόζη. Το απαλό, αναπνεύσιμο ύφασμα είναι μια δημοφιλής επιλογή για ενεργά ρούχα — αλλά η άνετη αίσθηση του μπορεί να έχει περιβαλλοντικό κόστος. Εδώ είναι τι πρέπει να ξέρετε για τη βισκόζη (που συνήθως αναφέρεται και ως ρεγιόν) και πώς να την αγοράζετε με βιώσιμο τρόπο.

Τι είναι η βισκόζη;

Το ύφασμα βισκόζης είναι κατασκευασμένο από κυτταρίνη που έχει εξαχθεί από το φλοιό ή το ξύλο δέντρων ή από φύλλα φυτών. Συνήθως παρασκευάζεται από μπαμπού, πεύκα ή ευκάλυπτους, αλλά μπορεί επίσης να δημιουργηθεί από πιο μοναδικά φυτικά προϊόντα όπως φλοιοί καλαμποκιού, υποπροϊόντα εσπεριδοειδών και ζαχαροκάλαμο.

Η βισκόζη χρησιμοποιείται συχνότερα για την κατασκευή ρούχων (ειδικά loungewear π.χ. ρόμπες για το σπίτι ή για αθλητικά ενδύματα), αλλά θα τη βρείτε επίσης σε είδη σπιτιού όπως π.χ. κουβέρτες.

Πώς κατασκευάζεται η βισκόζη;

Για την παραγωγή βισκόζης, ο ξυλοπολτός διασπάται και αναμορφώνεται μέσω μιας σειράς φυσικών και χημικών αντιδράσεων. Αρχικά, οι ίνες του ξύλου διαλύονται σε ένα λουτρό ισχυρών χημικών ουσιών μέχρι να γίνει μια σχεδόν υγρή σύσταση.

Από εκεί, η κυτταρίνη εξάγεται και μετατρέπεται σε μια συμπαγή ίνα που μπορεί να κλωσθεί σε νήμα. Έτσι, ενώ η βισκόζη είναι κατασκευασμένη από φυσικά υλικά, είναι ένα ύφασμα με μεγάλη επεξεργασία.

Ιδιότητες βισκόζης

Το τελικό υλικό τείνει να είναι εξαιρετικά μαλακό, ανθεκτικό, είναι ύφασμα που αναπνέει και απομακρύνει την υγρασία. Είναι επίσης σχετικά προσιτό (η βισκόζη δημιουργήθηκε για να είναι μια φθηνότερη εναλλακτική λύση στο μετάξι στις αρχές του 20ου αιώνα).

Δεδομένου ότι είναι εύκολη για προσμείξεις, θα το βρείτε συχνά σε συνδυασμό με υλικά όπως βαμβάκι, πολυεστέρας και κάνναβη κάτι που ενισχύει την απαλότητα του υφάσματος. Η βισκόζη διατηρεί επίσης το χρώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα και είναι σχετικά ανθεκτική στις ζάρες.

Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της παραδοσιακής βισκόζης

Αυτό το ημι-φυσικό ύφασμα συνοδεύεται από μερικές σημαντικές περιβαλλοντικές ανησυχίες.

• Ξεκινώντας από την πλευρά των πρώτων υλών, πάνω από 150 εκατομμύρια δέντρα πρέπει να υλοτομούνται κάθε χρόνο για να δημιουργηθεί βισκόζη, γεγονός που την καθιστά πιθανό παράγοντα παράνομης αποψίλωσης των δασών.
• Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, οι χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για τη διάσπαση της κυτταρίνης, ώστε να μπορεί να γίνει βισκόζη—μερικές από τις οποίες είναι τοξικές. Ένα από τα πιο πανταχού παρόντα και επικίνδυνα χημικά που χρησιμοποιούνται είναι το δισουλφίδιο του άνθρακα.

(Πρόκειται για έναν ισχυρό διαλύτη που έχει συνδεθεί ιστορικά με την πρόκληση υστερίας σε εργάτες εργοστασίων. Υπάρχουν επιστημονικά στοιχεία που συνδέουν την επαγγελματική έκθεση σε αυτή τη χημική ουσία με επιβλαβείς επιπτώσεις στην υγεία από τη στεφανιαία νόσο έως τη λευχαιμία, τη νόσο του Πάρκινσον και το εγκεφαλικό. Όχι μόνο η χημική ουσία αποτελεί άμεση απειλή για την υγεία των εργαζομένων, αλλά μολύνει επίσης τις γύρω κοινότητες, αφού συχνά τα  ακατέργαστα λύματα ρίχνονται σε τοπικές λίμνες και ποτάμια, κυρίως στην Ασία.

Πώς μπορεί η βισκόζη να είναι βιώσιμη;

Υπάρχουν ήδη καθαρότεροι τρόποι παραγωγής του υλικού. Όταν η βισκόζη παρασκευάζεται από δέντρα από καλά διαχειριζόμενα αγροκτήματα και υφίσταται επεξεργασία με χημική διαδικασία κλειστού βρόχου, έχει τη δυνατότητα να είναι μια βιώσιμη ίνα.

Υπάρχουν μερικές ομάδες που εργάζονται για να καθαρίσουν την αλυσίδα εφοδιασμού βισκόζης και να πείσουν τις εταιρείες να είναι πιο διαφανείς σχετικά με τις πρακτικές παραγωγής τους.

Ο καναδικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός Canopy, για παράδειγμα, επικεντρώνεται στο να βοηθήσει τις βιομηχανίες να διασφαλίσουν ότι ο πολτός τους από βισκόζη δεν προέρχεται από αρχαία δάση ή δάση που απειλούνται με εξαφάνιση.

Από τη χημική πλευρά, το Changing Markets ενθαρρύνει τις επωνυμίες να στραφούν σε πρακτικές παραγωγής κλειστού βρόχου. Αυτά διασφαλίζουν ότι όλες οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή ανακτώνται και αντλούνται ξανά στο σύστημα, ώστε να βλάψουν λιγότερο τους εργάτες του εργοστασίου και τις γύρω κοινότητες.

Αυτό σημαίνει τελικά ότι ένα προϊόν είναι κατασκευασμένο από κάποια έκδοση βισκόζης:

Ρεγιόν: Αυτό είναι ένα άλλο όνομα για οποιαδήποτε ίνα με βάση την κυτταρίνη. Η βισκόζη και το ρεγιόν χρησιμοποιούνται συχνά εναλλακτικά, ειδικά στις Η.Π.Α.

Modal: Το Modal είναι η βισκόζη που έχει κατασκευαστεί χρησιμοποιώντας μια διαδικασία παραγωγής κλειστού βρόχου. Αυτή η πιο βιώσιμη διαδικασία τείνει επίσης να οδηγεί σε ελαφρώς ισχυρότερα, πιο ανθεκτικά υφάσματα.

Lyocell: Μπορείτε να σκεφτείτε το lyocell ως ένα βήμα πιο πάνω από το modal (και δύο βήματα πάνω από την παραδοσιακή βισκόζη) από την άποψη της βιωσιμότητας. Όχι μόνο είναι κλειστού βρόχου, αλλά η επεξεργασία του επίσης παραλείπει εντελώς ορισμένες επιβλαβείς χημικές ουσίες.

Lenzing: Η Lenzing είναι μια εταιρεία παραγωγής ινών με έδρα την Αυστρία. Είναι από καιρό ηγέτης στη βιώσιμη παραγωγή ινών κυτταρίνης και πωλούν τα νήματα τους με την επωνυμία Lenzing σε πολλές μάρκες στον χώρο της μόδας.

Tencel: Το Tencel είναι η εμπορική εκδοχή του νήματος lyocell ή modal της Lenzing. Είναι απαλό, ελαφρύ, κρατά καλά το χρώμα και είναι ιδιαίτερα δημοφιλές.

Λοιπόν, πρέπει να την αγοράσετε;

Είναι δύσκολο να αποφασίσετε εάν θα αγοράσετε βισκόζη έναντι άλλου υφάσματος, όπως βαμβάκι ή ανακυκλωμένου πολυεστέρα, επειδή υπάρχουν πάντα διάφορες εκδοχές, όπως εξηγήσαμε.

Ενώ η βισκόζη απαιτεί συνήθως λιγότερο νερό και φυτοφάρμακα για να αναπτυχθεί από το συμβατικό βαμβάκι, συνοδεύεται από περισσότερες ανησυχίες σχετικά με τη χρήση γης και την αποψίλωση των δασών.

Και ενώ δεν παράγεται από πετρέλαιο όπως ο πολυεστέρας, η βισκόζη μπορεί ακόμα να συμβάλει στη μόλυνση του περιβάλλοντος για τους λόγους που καλύψαμε.

Υπάρχουν τόσοι πολλοί παράγοντες για να αποφασίσουμε εάν μια ίνα είναι βιώσιμη και ηθικά κατασκευασμένη. Θα πρέπει να εξετάσετε κάθε στάδιο τής εφοδιαστικής αλυσίδας και να βεβαιωθείτε ότι δεν αντιμετωπίζονται μόνο οι περιβαλλοντικές ανησυχίες, αλλά και τα δικαιώματα των εργαζομένων, ο κοινωνικός αντίκτυπος και ούτω καθεξής. Τα πράγμα περιπλέκονται με άλλα λόγια.

Για να πάρετε μια τεκμηριωμένη απόφαση, θα πρέπει να εξετάσετε τι εκτιμάτε σε ένα ύφασμα και να σταθμίσετε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της βισκόζης:

Πλεονεκτήματα:

Ύφασμα που αναπνέει

Διατηρεί καλά το χρώμα

Μαλακή και απαλή

Ανθεκτική  και με μεγάλη διάρκεια ζωής

Οικονομική

Μειονεκτήματα:

Συρρικνώνεται στο πλύσιμο

Μπορεί να συμβάλει στην αποψίλωση των δασών

Μπορεί να έχει δημιουργηθεί με χρήση τοξικών χημικών

Βαριά επεξεργασία

Συμπέρασμα

Η βισκόζη, επίσης γνωστή ως ρεγιόν, είναι ένα είδος υφάσματος που κατασκευάζεται από την κυτταρίνη των φυτών. Ενώ είναι κατασκευασμένο από φυσικά υλικά, πρέπει να υποβληθεί σε μεγάλη επεξεργασία πριν γίνει το απαλό, αναπνεύσιμο ύφασμα που βλέπετε στα ράφια.

Το Modal, το Lyocell και το Tencel είναι τύποι βισκόζης που μπορούν να προσέξουν οι αγοραστές με οικολογική συνείδηση, καθώς τείνουν να παράγονται πιο βιώσιμα.

Σύμφωνα με την έκθεση του κλάδου της Changing Markets, 14 από τις 100 μεγαλύτερες εταιρείες μόδας στον κόσμο έχουν υπογράψει τον οδικό χάρτη του ομίλου και δεσμεύτηκαν να προχωρήσουν προς πιο υπεύθυνες πρακτικές. Είναι μια αρχή, αλλά σαφώς έχουμε ακόμη πολύ δρόμο μπροστά μας.

Ο Joss Whipple του The Right Project, μιας εταιρείας συμβούλων βιώσιμης μόδας που ειδικεύεται στα υλικά και τη σχεδιαστική σκέψη, σημειώνει ότι η έλλειψη ρύθμισης στη βιομηχανία βισκόζης εμποδίζει την πρόοδο.

Ένα άλλο πράγμα που οδηγεί σε μια μπερδεμένη εμπειρία αγορών για τους καταναλωτές είναι το γεγονός ότι ορισμένοι προμηθευτές βιώσιμης βισκόζης πωλούν τα νήματα τους με διαφορετικά ονόματα για να τα διαφοροποιήσουν από τη “βρώμικη βισκόζη”.