Αντισηπτικά: Ποια είναι η επίδρασή τους στα χέρια μας; Οι πιο συχνές ερωτήσεις και οι απαντήσεις τους

Η πρόταση «πλένουμε τα χέρια μας πολύ σχολαστικά!» έχει γίνει το νέο μότο. Οπωσδήποτε το πλύσιμο των χεριών ήταν πάντοτε και φυσικά παραμένει μία σημαντική κίνηση προσωπικής υγιεινής, αφού μπορεί να αποτρέψει πλήθος ασθενειών και να μειώσει τη μετάδοση βακτηρίων και ιών. Τι γίνεται, όμως, με τη συνεχόμενη χρήση των αντισηπτικών χεριών; Ποια είναι η επίδραση στο δέρμα μας και οι παρενέργειές τους;

Από την Άντζελα Μολφέτα

Πολύ ωραία, λοιπόν! Πλένουμε συχνά, τα χέρια μας με νερό και σαπούνι. Τι γίνεται όμως όταν αυτό δεν είναι εφικτό; Για παράδειγμα, όταν χρησιμοποιούμε τα μέσα συγκοινωνίας, βρισκόμαστε στην αγορά ή τέλος πάντων, μακριά από το σπίτι μας ή έναν… νιπτήρα;

Τότε τα αντισηπτικά σκευάσματα για τον καθαρισμό των χεριών μας αποτελούν τη λύση. Με βάση το οινόπνευμα «σκοτώνουν» τα βακτήρια και μας προσφέρουν την απαραίτητη υγιεινή πριν από την επόμενη επίσκεψή μας στο μπάνιο!

Ωστόσο, η συνεχής χρήση των απολυμαντικών για τα χέρια είναι απόλυτα ασφαλής ή μήπως, όχι; Οι πιο συχνές ερωτήσεις έχουν τις απαντήσεις τους, εδώ!

1. Η καθημερινή χρήση μας προστατεύει από τα μικρόβια;

Η κύρια αιτία που χρησιμοποιούμε αντισηπτικά και άλλα απολυμαντικά είναι για να σκοτώσουμε τα βακτήρια και τους ιούς. Το βασικό συστατικό στα απολυμαντικά χεριών είναι το οινόπνευμα.

Ποια είναι η δράση τους; Οι αλκοόλες είναι εδώ και πολλά χρόνια γνωστό, ότι  «σκοτώνουν» τα μικρόβια διαλύοντας το εξωτερικό περίβλημά τους από πρωτεϊνες και διαταράσσουν τον μεταβολισμό τους.

Τα αντισηπτικά είναι μεν αποτελεσματικά αλλά όχι ενάντια σε όλα τα μικρόβια. Καλό είναι να τα χρησιμοποιούμε ως εναλλακτική λύση αλλά δεν αντικαθιστούν το πλύσιμο με νερό και σαπούνι.

Όμως, δεν είναι αποτελεσματικά σε όλα τα είδη μικροβίων. Κατά συνέπεια, δεν αντικαθιστούν το πλύσιμο των χεριών, αλλά προσφέρουν μια εναλλακτική λύση.

Βολικά και ευκολόχρηστα  θα πρέπει να χρησιμοποιούνται και σωστά, δηλαδή παίρνουμε μια ικανή ποσότητα, φροντίζουμε να καλύψουμε πλήρως και τα δυο μας χέρια και τα τρίβουμε μεταξύ τους καθώς και ανάμεσα στα δάχτυλα μέχρι να απορροφηθεί καλά και να στεγνώσουν.

2. Η συνεχής χρήση καταστρέφει το μικροβίωμα του οργανισμού μας;

Το μικροβίωμα είναι το άθροισμα όλων των μικροοργανισμών, κυρίως βακτηρίων αλλά και ιών και μυκήτων, που ζουν μέσα και πάνω στο σώμα μας και τονώνουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Η συχνή χρήση αντισηπτικών έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μας, αφού εξοντώνει τα βακτήρια που προστατεύουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Χρησιμοποιήστε μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο, λένε οι μικροβιολόγοι

Η καθημερινή χρήση των απολυμαντικών χεριών, όμως, μπορεί να διαταράξει αυτήν την ισορροπία καταστρέφοντας τα ευεργετικά βακτήρια για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας. Οπότε, χρησιμοποιούμε τα απολυμαντικά χεριών αλλά με φειδώ!

3. Η καθημερινή χρήση ενισχύει την ανάπτυξη ισχυρότερων βακτηρίων;

Το CDC (Centers for Disease Control and Prevention), δηλαδή το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων των ΗΠΑ, το οποίο τόσο συχνά αναφέρεται και στα καθ’ ημάς, επιβεβαιώνει ότι τα αντιστηπτικά είναι αποτελεσματικά, και ένα καλό υποκατάστατο όταν δεν μπορούμε να πλύνουμε τα χέρια μας.

Όμως, τα αντισητπικά ΔΕΝ είναι το νέο μαγικό ελιξήριο, ό,τι και αν αναγράφουν οι ετικέτες στα μπουκαλάκια τους. Ιατρικές έρευνες αποδεικνύουν πως τα απολυμαντικά χεριών με αντιβακτηριακά συστατικά δρουν επίσης, στην ανάπτυξη ανθεκτικών στα αντιβιοτικά βακτηριδίων.

Έχοντας αναπτύξει την ικανότητα να γίνονται ανθεκτικά στα συστατικά που θα μπορούσαν να τα σκοτώσουν, τελικά έχουν μολύνει γύρω στα 2.800.000 Αμερικανούς εκ των οποίων 35.000 έχουν πεθάνει!

Για να αποφύγουμε τη δημιουργία αυτών των μικρών, τρομακτικών μικροβίων το πλύσιμο των χεριών μας με νερό και σαπούνι αποτελεί την καλύτερη λύση. Οπωσδήποτε!

4. Ακόμα και εάν χρησιμοποιούμε απολυμαντικά χεριών μπορούμε να νοσήσουμε;

Όπως είπαμε αποτελούν μια καλή εναλλακτική λύση, όταν δεν μπορούμε να πλύνουμε τα χέρια μας με σαπούνι και νερό. Ωστόσο δεν πρόκειται για κάποιο μαγικό ελιξίριο! Εάν στην ετικέτα τους δεν υπάρχει έγκριση του ΕΟΦ για καθεμιά από τις θεραπευτικές ιδιότητες που αναφέρονται πως προσφέρουν, κατανοούμε εύκολα πως δεν μας προφυλάσσουν από τα πάντα! Από την άλλη βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως είναι αναποτελεσματικά. Απλά, δεν αποτελούν και πανάκεια.

5. Ο συνδυασμός χημικών ουσιών και απολυμαντικών χεριών είναι επικίνδυνος;

Εάν το είδος της εργασίας μας απαιτεί χρήση χημικών, τότε πρέπει να είμαστε αρκετά προσεκτικές! Έρευνες δείχνουν πως τα επίπεδα χημικών ουσιών αυξάνονται επικίνδυνα εάν χρησιμοποιούμε απολυμαντικό, σε σχέση με όσους δεν χρησιμοποιούν.

Για παράδειγμα, εάν εργαζόμαστε σε συνεργεία καθαρισμού, (άρα μεγάλη χρήση καθαριστικών που περιέχουν χημικά), σε αγροκτήματα, (έρευνες έδειξαν ότι η χρήση αντισηπτικών όταν γίνεται π.χ. χρήση παρασιτοκτόνων, ανεβάζει τον κίνδυνο για την υγεία), ως τεχνικοί αυτοκινήτων, δημιουργοί κοσμημάτων ή σε οποιοδήποτε άλλο επάγγελμα, όπου πρέπει να διαχειριστούμε ισχυρούς χημικούς παράγοντες δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε απολυμαντικά χεριών.

Χρησιμοποιούμε γάντια κατά τη διάρκεια της εργασίας μας και στο τέλος της ημέρας, πλένουμε σχολαστικά τα χέρια μας με σαπούνι και νερό.

Η αλόγιστη χρήση αντισηπτικών μπορεί να προκαλέσει μολύνσεις στα χέρια μας, λόγω του ερεθισμού στο δέρμα, ενώ ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται και σε όσους εργάζονται με χημικά, π.χ. καθαρίστριες, αγρότισσες κ.λπ

6. Η επιδερμίδα των χεριών ξηραίνεται επικίνδυνα με τη χρήση τους;

Καθώς περιέχουν οινόπνευμα, η καθημερινή χρήση απολυμαντικών μπορεί πολύ εύκολα να ξηράνει το δέρμα. Για να διορθώσουμε την κατάσταση απλώνουμε συχνά μια καλή ενυδατική κρέμα χεριών.

Σε μερικές περιπτώσεις, όμως, τα απολυμαντικά μπορούν να προκαλέσουν φαγούρα, ξεφλούδισμα ή ενοχλητική αίσθηση τραβήγματος. Όλα αυτά μετατρέπουν την ευαίσθητη περιοχή των χεριών μας επιρρεπή στις μολύνσεις.

Αποφεύγουμε λοιπόν, να χρησιμοποιούμε επανειλημμένα τα απολυμαντικά κατά τη διάρκεια της ημέρας και φροντίζουμε να πλένουμε συχνότερα τα χέρια μας με νερό και σαπούνι.

7. Τι θα συμβεί με καθημερινή, συνεχόμενη χρήση;

Ως γενική οδηγία, θα πρέπει να γνωρίζουμε πως το απολυμαντικό χεριών θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον 60% οινόπνευμα. Η αδιάκοπη χρήση του, όμως, εκτός από ερεθισμούς είναι πιθανόν να προκαλέσει μεγαλύτερες καταστροφές και βλάβες στο δέρμα μας.

Ειδικά, τα σκευάσματα με πολύ υψηλές συγκεντρώσεις αλκοόλ μπορούν ακόμα και να δημιουργήσουν τόσο έντονο ξεφλούδισμα στην επιδερμίδα μας, ώστε το δέρμα μας να «σκάσει»!

Σε τέτοιες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε απολυμαντικά χωρίς αλκοόλ, ακόμα και εάν γνωρίζουμε πως είναι λιγότερο αποτελεσματικά και φροντίζουμε να πλένουμε τα χέρια μας με νερό και σαπούνι συχνότερα.

8. Το βερνίκι νυχιών επηρεάζεται από τη χρήση απολυμαντικών;

Μπορεί να μην αφαιρεί το υπέροχο χρώμα των νυχιών μας, αλλά οπωσδήποτε το επηρεάζει αρνητικά. Το κυριότερο, όμως, είναι πως με τη συχνή χρήση των απολυμαντικών τα νύχια μας γίνονται αρκετά εύθραυστα, σπάνε και εμφανίζουν αντιαισθητικές σχισμές στην επιφάνεια τους.

Όλα αυτά με τη σειρά τους ενδέχεται να προκαλέσουν βακτηριακές και μυκητιακές λοιμώξεις. Για να αντισταθούμε στη φθορά είναι καλό να λαμβάνουμε βιοτίνη, ως συμπλήρωμα διατροφής και να απλώνουμε στα νύχια μας μια ενισχυμένη ενυδατική κρέμα εμπλουτισμένη με ουρία και γαλακτικό οξύ.

9. Σε μικροτραυματισμούς και κοψίματα χρησιμοποιούμε απολυμαντικό χεριών;

Είστε από αυτές που μόλις κοπείτε τρέχετε να ρίξετε αμέσως οινόπνευμα; Καλύτερα να αναθεωρήσετε! Πρόκειται για απαρχαιωμένη πρακτική, η οποία δεν συστήνεται σήμερα. Όπως λένε οι ειδικοί γιατροί στην τραυματολογία: «Μην βάζετε πάνω σε μία πληγή οτιδήποτε δεν θα βάζατε στα μάτια σας»!

Μπορεί το οινόπνευμα να «σκοτώνει» μερικά βακτήρια, αλλά την ίδια στιγμή σκοτώνει και ερεθίζει το υγιές δέρμα και την επιφάνεια της πληγής. Ενώ καθώς διεγείρει συγκεκριμένους υποδοχείς προκαλεί έντονη αίσθηση καύσης.

Μια επουλωτική κρέμα με αντιμικροβιακή δράση είναι μια πολύ καλή λύση για γρήγορη θεραπεία και χωρίς ίχνος πόνου!

10. Τελικά τα αντισηπτικά καθαρίζουν τέλεια τα χέρια;

Κάνουμε δουλειές στον κήπο; Αλλάζουμε πάνα, πετάμε τα σκουπίδια ή καθαρίζουμε την επιφάνεια του κάδου απορριμμάτων; Τέτοιου είδους εργασίες μεταφέρουν αρκετή βρωμιά και βακτήρια στα χέρια μας, οπότε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε για να απαλλαγούμε από όλα αυτά είναι να τα πλύνουμε με νερό και σαπούνι.

Τα απολυμαντικά χεριών, ακόμα και με υψηλή περιεκτικότητα σε οινόπνευμα, δεν μπορούν να απομακρύνουν τη βρωμιά και δεν σκοτώνουν όλα τα βακτήρια και ιούς.

11. Η καθημερινή χρήση απολυμαντικών χεριών αυξάνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης;

Σύμφωνα με τους εξειδικευμένους επιστήμονες, όταν το απολυμαντικό προϊόν για τα χέρια μας περιέχει τρικλοζάνη, (triclosan), τότε μπορεί να παρουσιαστούν διάφορα προβλήματα υγείας στα οστά μας.

Η έκθεση στην τρικλοζάνη μπορεί να επηρεάσει την οστική πυκνότητα, προκαλώντας οστεοπόρωση! Ειδικά για τις γυναίκες που έχουν περάσει την κλιμακτήριο, τα πράγματα είναι ακόμα πιο σοβαρά. Εκτενής έρευνα στις ΗΠΑ έδειξε ότι όταν έχει παρατηρηθεί μεγάλη ποσότητα τρικλοζάνης στα ούρα, τότε η πιθανότητα για εμφάνιση οστεοπόρωσης αυξάνεται έως και 2,5 φορές. Δεν είναι και λίγο.

Το συγκεκριμένο συστατικό περιέχεται και σε ορισμένα σαπούνια, οπότε είναι απαραίτητο να διαβάζουμε προσεκτικά τις ετικέτες πριν τα αγοράσουμε.