Επτά δημοφιλείς μύθοι για τη διατροφή που μας… μποϊκοτάρουν!

Ειδικά γύρω από τη διατροφή κυκλοφορούν στο διαδίκτυο άπειρες προτάσεις με αμφιλεγόμενες ιδιότητες. Επιλέγοντας 7 από τους πιο δημοφιλείς μύθους, ανακαλύπτουμε εάν και κατά πόσο στηρίζονται σε επιστημονικά δεδομένα, ώστε να μην μποϊκοτάρουμε άθελά μας κάθε προσπάθεια για απώλεια βάρους, αλλά και τη συνολική εικόνα της υγείας μας… 

Από την Άντζελα Μολφέτα 

Μύθος 1: Αποτοξίνωση με χυμούς

Τι συμβαίνει: Εάν πληκτρολογήσουμε «αποτοξίνωση» στο διαδίκτυο θα εμφανιστούν περισσότερα από 64 εκατομμύρια αποτελέσματα (!) με θεραπείες νηστείας και προγράμματα διατροφής που «αφαιρούν τις τοξικές ουσίες από το σώμα», «καθαρίζουν το σύστημά μας», «ξεκουράζουν τον οργανισμό», «επιταχύνουν τον μεταβολισμό» ή «ενισχύουν τη συνολική μας υγεία». 

Χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο, διατυπώνονται άπειρες προτάσεις ιδιαίτερα δημοφιλείς, οι οποίες, όμως, δεν μπορούν να αποδείξουν του λόγου το αληθές. 

Και σε αυτήν την περίπτωση, όταν υποβάλλουμε τον οργανισμό μας σε μία και μόνο ημέρα κατανάλωσης αποκλειστικά και μόνο χυμών, μπορεί να μην προκαλούμε βλάβες στην υγεία μας, αλλά το γεγονός αυτό μας κάνει να νιώθουμε στερημένες και πεινασμένες, με πιθανότερο αποτέλεσμα την επόμενη ημέρα να οδηγηθούμε σε υπερβολές! 

Τι κάνουμε; Για να είμαστε στα καλύτερα μας, γεμάτες ενέργεια και ασφαλείς, ακολουθούμε μια υγιεινή διατροφή, που περιλαμβάνει άφθονα φρούτα και λαχανικά, φροντίζουμε να κοιμόμαστε ικανοποιητικά (τουλάχιστον 8 ώρες) και δεν καταναλώνουμε περισσότερο από ένα οινοπνευματώδες ποτό την ημέρα.  

Μύθος 2: Τα ποτά διαίτης αυξάνουν το συνολικό μας βάρος

Τι συμβαίνει:  Κι όμως, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο! Έπειτα από μελέτη δώδεκα εβδομάδων σε ομάδα που έπινε διαιτητική σόδα και σε ομάδα που έπινε νερό, διαπιστώθηκε πως τα άτομα που κατανάλωσαν ποτά διαίτης έχασαν περίπου 44% περισσότερο βάρος, ενώ επεσήμαναν πως ήταν για αυτούς μια ευχάριστη συνήθεια. 

Αυτά τα στοιχεία επιβεβαιώνονται και από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας, όπου χωρίς καμιά επιπλέον αλλαγή σε διατροφικές συνήθειες η ομάδα που έπινε ποτά διαίτης μετά από έξι μήνες παρουσίασε μείωση ατομικού βάρους κατά 5%!

Τι κάνουμε; Αφού είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο πως τα ποτά διαίτης ενισχύουν την προσπάθεια μείωσης του βάρους, με ελάχιστες θερμίδες και γλυκαντικά, μπορούμε να τα καταναλώνουμε με μέτρο, απολαμβάνοντας τη δράση τους!

Μύθος 3: Το έλαιο Canola προέρχεται από τα φυτά κραμβόσπορου, τα οποία είναι τοξικά

Τι συμβαίνει: Το έλαιο Canola ή έλαιο κράμβης προέρχεται από τους θρυμματισμένους σπόρους των φυτών και όχι από το σώμα των κραμβόσπορων, τα οποία είναι πραγματικά, επιβλαβή. 

Τα τελευταία μάλιστα, εξαιτίας των υψηλών επιπέδων σε ερουκινό οξύ που συνδέεται με καρδιακές παθήσεις, απαγορεύονται να πωλούνται στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Μπορούμε να πούμε λοιπόν, πως οι δύο εκδοχές είναι συγγενικές, αλλά σαφέστατα διαφορετικές στη σύνθεσή τους. Ήδη από τη δεκαετία του 1960 χρησιμοποιήθηκαν μέθοδοι αναπαραγωγής προς εξάλειψη του ερουκινού οξέος, με αποτέλεσμα σήμερα να περιέχονται αμελητέες ποσότητες της ένωσης, εξασφαλίζοντας πως το έλαιο κράμβης είναι 100% ασφαλές. 

Τι κάνουμε; Το έλαιο canola περιέχει μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, παρόμοια με το ελαιόλαδο, πολυακόρεστα, ωμέγα-3, ωμέγα-6 λιπαρά οξέα και πολύ χαμηλά ποσοστά κορεσμένων λιπαρών. 

Θεωρείται ιδανικό λάδι για μαγείρεμα λόγω της ήπιας γεύσης του και της σταθερότητας του σε υψηλές θερμοκρασίες. Μειώνει την κακή χοληστερίνη και γενικά, τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, καθώς και τις καρδιακές παθήσεις και θεωρείται το πιο υγιεινό έλαιο, μετά φυσικά από το ελαιόλαδο. 

Μύθος 4: Το θαλασσινό αλάτι περιέχει λιγότερο νάτριο 

Τι συμβαίνει: Το θαλασσινό αλάτι λαμβάνεται απευθείας μέσω της εξάτμισης του θαλασσινού νερού. Δεν υποβάλλεται σε επεξεργασία και διατηρεί ίχνη μετάλλων, όπως το μαγνήσιο, το κάλιο, το ασβέστιο και άλλα θρεπτικά συστατικά.

Το επιτραπέζιο αλάτι εξορύσσεται από τις αποθέσεις αλατιού και στη συνέχεια επεξεργάζεται για να αποκτήσει λεπτή υφή, ενώ στη σύνθεσή του προστίθεται ιώδιο, ώστε να αποφευχθούν διάφορες μορφές βρογχοκήλης, διανοητικές διαταραχές, καθυστέρηση ανάπτυξης, προβλήματα υγείας σε εγκύους και άλλα, σε αντίθεση με το θαλασσινό αλάτι που δεν περιέχει ιώδιο. 

Έρευνες έχουν δείξει πως υπάρχει μικρή διαφορά μεταξύ του θαλασσινού και του επιτραπέζιου αλατιού, όσον αφορά το νάτριο. Για παράδειγμα, ένα κουταλάκι του γλυκού επιτραπέζιο αλάτι έχει περίπου 2.300mg νατρίου, ενώ αντίστοιχα το θαλασσινό αλάτι μπορεί να έχει λιγότερο, καθώς χωράει μικρότερη ποσότητα στο κουτάλι.

Το νάτριο είναι απαραίτητο για τη μυϊκή και νευρική λειτουργία, ενώ βοηθά στη διατήρηση της ισορροπίας των υγρών στο σώμα. Η έλλειψή του αυξάνει την υψηλή αρτηριακή πίεση και δημιουργεί κίνδυνο εμφάνισης καρδιακών παθήσεων. 

Τι κάνουμε; Επιλέγουμε ανάμεσα στο θαλασσινό και στο επιτραπέζιο αλάτι με κριτήρια γεύσης. Σε κάθε περίπτωση θυμόμαστε πως περιέχουν συνήθως, την ίδια ποσότητα νατρίου, αλλά φροντίζουμε να μην χρησιμοποιούμε αποκλειστικά και μόνο θαλασσινό αλάτι εξαιτίας της έλλειψης ιωδίου. 

Εάν θέλουμε να μειώσουμε το αλάτι στη διατροφή μας, χρησιμοποιούμε μείγμα μπαχαρικών στη θέση του, ώστε να αρωματίσουμε τα φαγητά μας.  

Μύθος 5: Ορισμένα τρόφιμα έχουν αρνητικές θερμίδες

Τι συμβαίνει: Η βασική ιδέα βασίζεται στο γεγονός πως η πέψη συγκεκριμένων τροφών «καίει» περισσότερες θερμίδες από αυτές που ουσιαστικά, παρέχουν αυτά τα τρόφιμα. 

Έτσι, η δίαιτα των αρνητικών θερμίδων υποστηρίζει πως τροφές όπως το σέλινο, το σπανάκι, το μπρόκολο, το κουνουπίδι ή τα σπαράγγια προσφέρουν στον οργανισμό μας βιταμίνες και ιχνοστοιχεία που προάγουν την ενζυμική δραστηριότητα του οργανισμού ώστε να συνεισφέρουν στο αδυνάτισμα.

Εάν όμως, ακολουθούμε ένα διαιτολόγιο πολύ χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες, τότε θα δημιουργήσουμε στον οργανισμό μας ένα πραγματικό έλλειμμα θερμίδων. 

Αξίζει να γνωρίζουμε πως το ποσοστό ενέργειας που χρειαζόμαστε κατά τη διαδικασία της πέψης (TEF), κυμαίνεται από 10-20%. Έτσι για παράδειγμα, εάν ένα μπαστουνάκι σέλινο περιέχει 7 θερμίδες, ακόμα και εάν λάβουμε δεκτή τη μεγαλύτερη τιμή του TEF, δηλαδή το 20%, αυτό σημαίνει ότι τελικά το σώμα μας θα έχει κάψει μόλις 1 ½ θερμίδα, ενώ απομένουν άλλες 5 ½ .

Με απλά λόγια, η ενέργεια που χρειάστηκε (1 ½ θερμίδα), όχι μόνο δεν είναι περισσότερη, αλλά ούτε καν πλησιάζει την καύση της ολικής ενέργειας του φαγητού, δηλαδή σε αυτήν την περίπτωση τις 7 θερμίδες. 

Τι κάνουμε; Η δίαιτα των αρνητικών θερμίδων δεν τεκμηριώνεται από επιστημονικές μελέτες, οπότε δεν μπορούμε να πούμε πως κάποιες κατά τα άλλα πολύ υγιεινές τροφές, μπορούν να ασκήσουν μαγική δράση στον μεταβολισμό μας. 

Σίγουρα, όμως, το να συμπεριλάβουμε στο διατροφικό μας πρόγραμμα πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών είναι πολύ καλό. Αποτελούν πηγή φυτικών ινών και βιταμινών, στοιχείων απαραίτητων για καλή υγεία, και ταυτόχρονα μας δίνουν την ευκαιρία να αντικαταστήσουμε διάφορες επεξεργασμένες και πλούσιες σε λίπος τροφές, που πιθανότατα να καταναλώνουμε και έτσι να χάσουμε βάρος.

Μύθος 6: Μετά από 21 ημέρες αποβάλλουμε μια κακή διατροφική συνήθεια ή ακολουθούμε μια καινούργια

Τι συμβαίνει: Πολλά προγράμματα διατροφής και γκουρού του είδους ισχυρίζονται πως μια νέα υγιεινή συνήθεια ή το να απαλλαγούμε από μια κακή αποτελεί θέμα χρόνου με συγκεκριμένο διάστημα 21 ημερών. 

Στην πραγματικότητα όμως, δεν υπάρχει οριοθετημένο χρονικό πλαίσιο, ειδικά για τη διακοπή επιβλαβών ενεργειών.

Πρόσφατες μελέτες αποκαλύπτουν πως για να κατακτηθεί  μια νέα, υγιεινή συνήθεια στη διατροφή μας, όπως για παράδειγμα το να τρώμε ένα φρούτο καθημερινά, απαιτείται κατά μέσο όρο διάστημα 66 ημερών! 

Και φυσικά, υπήρξαν μεγάλες διαφορές, ανάλογα με το ατομικό προφίλ του καθενός, με αποτέλεσμα για τη νέα αυτή συνήθεια άλλοι να χρειάστηκαν γύρω στις 18 ημέρες και άλλοι να έφθασαν ως και τις 254! 

Ο χρόνος προσαρμογής στα νέα δεδομένα αποδείχθηκε πως εξαρτάται βασικά από το πόσο ριζοσπαστική είναι η αλλαγή των συνηθειών που προτείνονται.  

Τι κάνουμε; Το να αποφασίσουμε να απαλλαγούμε από κάποιες επιβλαβείς διατροφικές συνήθειες και να τις αντικαταστήσουμε με μερικές νέες και ευεργετικές για τον οργανισμό μας, είναι το πρώτο βήμα. 

Μπορεί να μην συμβεί από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά ακόμα και εάν χρειαστούμε πολύ περισσότερες από ότι 21 ημέρες αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε, απολαμβάνοντας τα θετικά οφέλη για τον οργανισμό μας, το δέρμα, τα μαλλιά και τον τρόπο ζωής μας, γενικότερα. 

Μύθος 7: Οι μύες μπορούν να μετατραπούν σε λίπος και το αντίστροφο

Τι συμβαίνει: Ο μυϊκός και λιπώδης ιστός είναι εντελώς διαφορετικός, οπότε δεν μπορεί ποτέ να μετασχηματιστεί από τον έναν στον άλλον. 

Όπως το νερό δεν μετατρέπεται σε κρασί, με τον ίδιο τρόπο και οι μύες δεν μπορούν με κανένα τρόπο να γίνουν λιπώδεις ιστοί. 

Ακόμα και εάν ακούμε συχνά κάποιον στο γυμναστήριο να λέει κάτι, όπως «Μετά τον τραυματισμό μου διέκοψα κάθε είδους άσκησης και νιώθω τους μύες μου να έχουν γίνει τόσο χαλαροί, όπως ένα κομμάτι λίπος», οπωσδήποτε δεν πρέπει να δώσουμε σημασία. 

Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι πως όταν διακόψουμε την άσκηση, τότε η μυϊκή μας μάζα μειώνεται, απλά. 

Τι κάνουμε; Εάν έχουμε τραυματιστεί κατά τη διάρκεια οποιεσδήποτε άσκησης με αποτέλεσμα να διακόψουμε την προσπάθειά μας, τότε ακολουθούμε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης διαμορφωμένο σύμφωνα με τις ανάγκες μας από εξειδικευμένο φυσιοθεραπευτή. 

Εν τω μεταξύ, φροντίζουμε να επαναπροσδιορίσουμε τη διατροφή μας καθώς δεν μπορούμε να καταναλώνουμε τις ίδιες θερμίδες, όπως στο διάστημα που γυμναζόμασταν. 

Ξεκινώντας και πάλι τη ρουτίνα των ασκήσεων να θυμόμαστε πως θα αρχίσουμε να καίμε και πάλι το περιττό λίπος από το σώμα μας, χωρίς όμως, να πιστεύουμε πως το λίπος μετατράπηκε σε μύες.