Γιατί είμαστε προγραμματισμένοι να λαχταράμε τα γλυκά;

Η ανάγκη μας για γλυκό δεν αποτελεί κάποιο είδος εθισμού! Στην πραγματικότητα, πρόσφατες επιστημονικές μελέτες αποκαλύπτουν γιατί και πώς είναι προδιαγεγραμμένο να αναζητάμε κάτι γλυκό, ακόμα και από την εμβρυακή μας κατάσταση!

Από την Άντζελα Μολφέτα 

Μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις, ανεξαρτήτου φύλου και φυλής, αποτελεί η γλυκύτητα της ζάχαρης. Μια σπλαχνική σύνδεση που γίνεται η αφορμή από τις εταιρείες τροφίμων, ώστε να προσθέτουν, σχεδόν σε ό,τι φτιάχνουν, μερικές δόσεις ζάχαρης!

Από γιαούρτι και κέτσαπ, μέχρι σνακ με φρούτα, δημητριακά πρωινού ή ακόμη και κάποιες υποτιθέμενες υγιεινές τροφές όπως μπάρες granola, τα ποσοστά ζάχαρης αυξάνονται με σκοπό την προσέλκυση όλο και περισσοτέρων καταναλωτών, λόγω της γλυκιάς τους γεύσης!

Αν και μαθαίνουμε ήδη από το νηπιαγωγείο ότι οι γλυκές λιχουδιές δεν θα πρέπει να ανήκουν στην καθημερινότητα και ως ενήλικες ενημερωνόμαστε τακτικά από τα Μέσα ενημέρωσης για τον ρόλο της ζάχαρης στην αύξηση βάρους και εμφάνισης ανεπιθύμητων ασθενειών, η ανάγκη μας για γλυκό μας προδίδει…

Από την προϊστορική εποχή, η ικανοποιητική λήψη τροφής με τη μορφή θερμίδων αποτελούσε θεμελιώδη πρόκληση για τον άνθρωπο. Η η παρουσία σακχάρων αποτελούσε εξαιρετική πηγή θερμίδων.

Πώς δημιουργείται, όμως, αυτή η ισχυρή έλξη και ποιος είναι ο λόγος που δεν καταφέρνουμε να αντισταθούμε; Αυτά τα ερωτήματα και πολλά ακόμα, έχουν απασχολήσει εδώ και χρόνια τους επιστήμονες. Αποτέλεσμα; Έρευνες αποκαλύπτουν την άρρηκτη σύνδεσή μας με το γλυκό.

Μάλιστα, μελετώντας την εξελικτική ιστορία του είδους μας παρουσιάζονται σημαντικές ενδείξεις για τους λόγους που μας είναι τόσο δύσκολο να πούμε όχι στο γλυκό!

Ιχνηλατώντας τη γλυκιά γεύση!

Από την προϊστορική και ιστορική εποχή, οι βασικές δραστηριότητες της καθημερινής ζωής των ανθρώπων ήταν η εύρεση καταφυγίου και η εξασφάλιση επαρκούς τροφής, για τους ίδιους και τους απογόνους τους.

Η ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε το γλυκό, δεν είναι διόλου τυχαία, καθώς το γονίδιο είναι χαραγμένο στα κύτταρα μας!

Καθώς όλες οι δραστηριότητες απαιτούσαν ενέργεια, η ικανοποιητική λήψη τροφής με τη μορφή θερμίδων αποτελούσε για εκείνους θεμελιώδη πρόκληση.

Η αναζήτηση τροφής λοιπόν, ήταν βασική τους έγνοια. Και η παρουσία σακχάρων αποτελούσε εξαιρετική πηγή θερμίδων.

Η ικανότητά τους να αξιολογήσουν την περιεκτικότητα των τροφών σε θερμίδες και σάκχαρα, με όσο το δυνατόν λιγότερη προσπάθεια, τους έδινε τελικά ένα ισχυρό προβάδισμα σε σχέση με τους υπολοίπους.

Κατά συνέπεια, τα άτομα που ήταν πιο ικανά στη συγκέντρωση θερμίδων εκτελούσαν με μεγαλύτερη ευκολία και επιτυχία και όλες τις απαραίτητες εργασίες.

Η ζωή τους διήρκησε για μεγαλύτερο διάστημα και τα παιδιά τους είχαν την ευκαιρία να μακροημερεύσουν μέσα από εξελικτικούς όρους, αφού διέθεταν καλύτερη φυσική κατάσταση.

Φταίει το γονίδιο!

Η ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε το γλυκό, δεν είναι διόλου τυχαία, καθώς το γονίδιο είναι χαραγμένο στα κύτταρα μας! Η αίσθηση της γεύσης βέβαια, εξαρτάται από τους γευστικούς κάλυκες που βρίσκονται στη στοματική μας κοιλότητα. Κάποιοι υποτύποι κυττάρων σε αυτούς τους γευστικούς κάλυκες παράγουν πρωτεΐνες που αντιστοιχούν στις γευστικές τους ιδιότητες.

Πέντε λοιπόν, είναι οι βασικές γεύσεις που αντιλαμβανόμαστε: η γλυκιά, η όξινη, η αλμυρή, η umami και η πικρή.

Είναι σημαντικό να σημειώσουμε, όμως, πως στις αρχές του 21ου αιώνα αποκαλύφθηκε πως η ανίχνευση της γλυκιάς γεύσης πραγματοποιείται κατά κύριο λόγο από έναν υποδοχέα. Αυτός ο υποδοχέας αποτελείται από δυο διακριτούς υποδοχείς, τους T1R2 και T1R3 συζευγμένους με G- πρωτεΐνες (GPCR).

Τα γονίδια με τη σειρά τους, κωδικοποιούν τις οδηγίες για το πώς να φτιάξουμε κάθε πρωτεΐνη στο σώμα μας. Έτσι, τα κύτταρα παράγουν μια πρωτεΐνη υποδοχέα την TAS1R2/3 προς ανίχνευση της ζάχαρης.

Στην πραγματικότητα, η πρωτεΐνη TAS1R2/3 κωδικοποιείται από ένα ζεύγος γονιδίων στο χρωμόσωμα 1 του ανθρώπινου γονιδιώματος, που ονομάζονται TAS1R2 και TAS1R3. Και αυτά τα δύο γονίδια βρίσκονται στη θέση τους για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, ως πολύτιμη κληρονομιά για καθεμιά και καθένα από εμάς!

Δύο γονίδια που βρίσκονται σε πολλά άλλα είδη, εκτός από τον άνθρωπο, ανιχνεύουν τη γλυκιά γεύση στέλνοντας το κατάλληλο σήμα άμεσα στους νευρώνες του εγκεφάλου.

Οι γενετιστές γνωρίζουν πολύ καλά επίσης, πως τα γονίδια με σημαντικές λειτουργίες διατηρούνται ανέπαφα από φυσική επιλογή, ενώ εκείνα που δεν παρέχουν ζωτικές λειτουργίες τείνουν να αποσυντίθενται και κάποιες φορές, να εξαφανίζονται εντελώς, καθώς τα είδη εξελίσσονται.

Αν και τα γονίδια TAS1R2 και TAS1R3 δεν βρίσκονται μόνο στους ανθρώπους, η παρουσία τους σε τόσα πολλά είδη αποκαλύπτει τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η γλυκιά γεύση από τις αρχές του κόσμου. Μια αίσθηση που γίνεται άμεσα αντιληπτή, στέλνοντας το κατάλληλο σήμα άμεσα στους νευρώνες του εγκεφάλου, προς απόλαυση και ευχαρίστηση!

Γλυκόπικρες αλήθειες…

Τα αισθητήρια όργανα του σώματός μας λαμβάνουν μυριάδες ερεθίσματα… από το φως μέχρι τη θερμότητα και τη μυρωδιά. Τίποτα, όμως, δεν ελκύει το σύστημά μας περισσότερο από ό,τι η γλυκύτητα! Και αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε εύκολα… Τέλειο παράδειγμα αποτελεί η σύγκριση με μια άλλη, εντελώς αντίθετη γεύση, το πικρό.

Σε αντίθεση με τους υποδοχείς των γλυκών, οι οποίοι και ανιχνεύουν τις ευχάριστες και απόλυτα επιθυμητές ουσίες στις τροφές, οι υποδοχείς των πικρών γεύσεων φέρνουν στο προσκήνιο τα ανεπιθύμητα στοιχεία, τις τοξίνες.

Οι γλυκές γεύσεις μας προτρέπουν να εξακολουθήσουμε να τρώμε, οι πικρές μας λένε να σταματήσουμε και τελικά, να αποβάλλουμε τη συγκεκριμένη τροφή!

Έτσι, ενώ ανιχνεύουμε τις γεύσεις, ο εγκέφαλός μας είναι αυτός που αποφασίζει πώς πρέπει να αντιδράσουμε. Με το πέρασμα των γενεών μια συγκεκριμένη αίσθηση, όμως, μπορεί από φυσική επιλογή να εξελιχθεί σε ένστικτο!

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που ακόμη και τα νεογέννητα δεν χρειάζεται να διδαχτούν, σχετικά… Δείχνουν αυθόρμητα την προτίμηση τους στις γλυκές γεύσεις, ενώ αποστρέφονται σθεναρά τις πικρές. Είναι αλήθεια, λοιπόν! Οι άνθρωποι έλκονται από τη ζάχαρη από τη στιγμή που γεννιούνται!

Η επιθυμία μας για ζάχαρη υπήρχε και είναι γενετικά κωδικοποιημένη εδώ και αιώνες και μάλιστα η έλξη για το γλυκό εμφανίζεται από τη στιγμή της γέννησής μας!

Κατά της ζάχαρης;

Σε περίπτωση που θέλουμε να μειώσουμε τη ζάχαρη, οπωσδήποτε θα βρεθούμε αντιμέτωπες με την εξελικτική πίεση εκατομμυρίων ετών και την αυθόρμητη λατρεία μας για γλυκό!

Υπολογίζοντας επίσης, πως σήμερα περισσότερο από ποτέ, ζούμε σε ένα περιβάλλον όπου η κοινωνία μας παράγει περισσότερα γλυκά και χρησιμοποιεί ακόμα περισσότερα επεξεργασμένα σάκχαρα, από όσα είναι δυνατόν να καταναλωθούν, τα πράγματα γίνονται ακόμα πιο δύσκολα!

Εάν το καλοσκεφθούμε, υπάρχει μια αναντιστοιχία ανάμεσα στην εξελιγμένη επιθυμία μας για την κατανάλωση της ζάχαρης, την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτήν και τις αντιδράσεις του σώματός μας στην κατανάλωσή της. Θα μπορούσαμε να πούμε τελικά, πως είμαστε θύματα της ίδιας μας της επιτυχίας!

Η φυσική μας έλξη για το γλυκό αποτελεί τελικά, ένα είδος εθισμού;

Κι όμως, ναι!  Και μπορεί να συγκριθεί με την εξάρτηση που προκαλεί η νικοτίνη! Σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες η νικοτίνη αποτελεί μια εξωτερική ουσία που επιδρά κατά κάποιο τρόπο στον εγκέφαλο.

Αντίθετα, η επιθυμία μας για ζάχαρη υπήρχε και είναι γενετικά κωδικοποιημένη εδώ και αιώνες, αποδεικνύοντας πως ξεκινώντας από την κατάκτηση της απαιτητικής καθημερινότητας στο παρελθόν, σήμερα αποτελεί το απόλυτο εξελικτικό νόμισμα!