Γιατί το σαπούνι και το ζεστό νερό είναι αποτελεσματικά εναντίον του Covid-19 και άλλων ιών;

Έχετε κουραστεί να πλένετε τα χέρια σας για 20 δευτερόλεπτα κάθε φορά; Έχετε αρχίσει να τα αισθάνεστε… σαν γυαλόχαρτο ή να γεμίζουν κοκκινίλες; Κι όμως, δεν πρέπει να σταματήσετε! Πώς όμως, ένα τέτοιο απλό πράγμα όπως το σαπούνι και το ζεστό νερό – αλλά και τα απολυμαντικά με βάση το οινόπνευμα – αποκτούν τέτοια δύναμη πάνω στους ιούς;

Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου

Κι όμως, από αυτή την απλή κατ’ ουσίαν κίνηση, βοηθάει ο καθένας από εμάς στην ανάσχεση της εξάπλωσης του Covid-19. Ας κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι καθώς πλένουμε με νερό και σαπούνι τα χέρια μας, δεν καταπολεμούμε μόνο τον κορωναϊό αλλά και μία σειρά άλλων βακτηρίων και δυνητικά θανατηφόρων ιών που έχουν μολύνει τους ανθρώπους για αιώνες – συμπεριλαμβανομένης της γρίπης και πολλών διαφορετικών κορωναϊών.

«Υπάρχουν τέσσερις κορωναϊοί που κυκλοφορούν στους ανθρώπους τακτικά, σχεδόν κάθε χρόνο», δήλωσε ο ιολόγος Dr. John Williams, επικεφαλής του τμήματος των παιδιατρικών μολυσματικών ασθενειών στο Νοσοκομείο Παίδων του Ιατρικού Κέντρου του Πανεπιστημίου του Πίτσμπουργκ στο Πίτσμπουργκ.

«Και προκαλούν αυτό που ονομάζουμε γενικά κρυολογήματα. Στην πραγματικότητα προκαλούν περίπου το ένα τρίτο των κρυολογημάτων, αλλά κατά το πλείστον δεν είναι θανατηφόρα», πρόσθεσε.

Όμως, οι κορωναϊοί δεν είναι τα μόνα παράσιτα που καταστρέφονται στην έντονη χρήση σαπουνιού και νερού. Η γρίπη – η οποία σκοτώνει εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο κάθε χρόνο – και ο ανθρώπινος μεταπνευμονιοϊός, ο οποίος προκαλεί λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία, καταρρέει και πεθαίνει.

Τι κάνει το σαπούνι και το ζεστό νερό; Και πώς εξολοθρεύουν τους ιούς;

Η απάντηση βρίσκεται στο “δέρμα” και στην τεχνική καθαρισμού. Κάτω από το μικροσκόπιο, οι κορωναϊοί φαίνεται να καλύπτονται με έντονες αιχμές σαν «σπίρτα», δίνοντάς τους την εμφάνιση της «κορώνας» – εξ ου και η ονομασία τους.

Κάτω από αυτό το «στέμμα» που αποτελεί το εξωτερικό περίβλημα του ιού, το οποίο αποτελείται από λιπίδια, ή όπως θα το λέγαμε απλά, λίπος. Τώρα φανταστείτε ότι ο κορωναϊός είναι ένα κομμάτι βούτυρο στο πιάτο σας.

«Αν προσπαθείτε να καθαρίσετε το πιάτο από το βούτυρο μόνο με νερό, γνωρίζετε ήδη καλά ότι το βούτυρο δεν απομακρύνεται από το πιάτο», εξηγεί ο γιατρός. «Χρειάζεστε κάποιο σαπούνι ή απορρυπαντικό για να διαλύσετε το λίπος. Με τον ίδιο τρόπο, το σαπούνι ή το αλκοόλ είναι πολύ αποτελεσματικά ενάντια στη διάλυση του υγρού λιπαρού περιβλήματος του ιού».

Έτσι, το σαπούνι και το νερό  εξαλείφει αυτό το εξωτερικό περίβλημα από τον ιό. Πρακτικά, τον απενεργοποιεί και δεν μπορεί να «κολλήσει» και στη συνέχεια να εισέλθει στα ανθρώπινα κύτταρα.

Ακριβώς έτσι το σαπούνι επιτυγχάνει αυτό το κατόρθωμα!

Για να καταλάβουμε με απλά λόγια, τα μόρια του σαπουνιού μοιάζουν πολύ με ένα μικροσκοπικό σπέρμα, με κεφάλι και ουρά. Το κεφάλι δεσμεύει το νερό, ενώ η ουρά το απορρίπτει, προτιμώντας να δημιουργήσει δεσμούς με το έλαιο και το λίπος.

Έτσι, η ουρά του μορίου του σαπουνιού, έλκεται από την εξωτερική λιπαρή στοιβάδα του ιού και αρχίζει να ανοίγει, με τον ίδιο τρόπο που σχίζεται ένα κομμάτι ξύλου από ένα τσεκούρι. Μόλις «ανοίξει» ο ιός ή τα βακτηρίδιο, χύνει τα υγρά του στο σαπουνόνερο και πεθαίνει.

Το νερό και το τρίψιμο των χεριών με το σαπούνι είναι σημαντική κίνηση σε αυτή τη διαδικασία, επειδή όσο περισσότερες φυσαλίδες σαπουνιού παράγονται, τόσο περισσότερο διαταράσσουν τους χημικούς δεσμούς που επιτρέπουν στα βακτήρια, τους ιούς και τα άλλα μικρόβια να κολλήσουν στις επιφάνειες.

Οπότε όσο καλύτερα τρίβετε, δημιουργείται φυσαλίδες σαπουνιού και καθαρίζετε προσεκτικά τα χέρια και ανάμεσα στα δάχτυλα και στα νύχια, τόσο πιο αποτελεσματικοί γίνεστε.

Τώρα, τη στιγμή που ξεπλένετε τα χέρια σας, όλοι οι ιοί που έχουν πληγεί, παγιδευτεί ή σκοτωθεί από τα μόρια σαπουνιού απομακρύνονται από το νερό.

«Όλες αυτές οι φυσαλίδες και ο αφρός… κυριολεκτικά συλλέγουν τα μικρόβια και τα  αποβάλλουν στην αποχέτευση», δήλωσε ο Δρ. William Schaffner, καθηγητής προληπτικής ιατρικής και λοιμωδών νοσημάτων της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Vanderbilt στο Nashville.

Συχνά ακούτε ότι το νερό με το οποίο πλένετε πρέπει να είναι ζεστό, αλλά γιατί;

Το ζεστό νερό δεν σκοτώνει τα βακτηρίδια ή τους ιούς, εκτός κι αν φτάσετε σε μια θερμοκρασία που θα καεί το δέρμα. Τι συμβαίνει λοιπόν;

«Το κρύο νερό θα λειτουργήσει, αλλά  απαιτεί πιο δυνατό τρίψιμο των χεριών για να δημιουργηθεί καλή σαπουνάδα και αφρός», δήλωσε ο χημικός Bill Wuest, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Emory που μελετά τα απολυμαντικά. Έτσι απαιτείται περισσότερος χρόνος και μεγαλύτερη ένταση στο πλύσιμο.

«Αντίθετα, το ζεστό νερό προκαλεί περισσότερο αφρό που είναι ένδειξη ότι το σαπούνι απομακρύνει πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά τη βρωμιά και μαζί τα βακτήρια και τους ιούς μαζί της», συνεχίζει ο Wuest.