Πότε αποφασίσαμε ότι η ασχήμια είναι πρόοδος;
Μετά από δεκαετίες (αιώνες; χιλιετίες;) κρίσεως ενός βιβλίου από το εξώφυλλό του, στον πιο πρόσφατο δυτικό πολιτισμό, υπήρξε μια συλλογική έκκληση να κοιτάξουμε λίγο βαθύτερα, να επικεντρωθούμε στην εσωτερική ομορφιά, να εγκαταλείψουμε την υπερ-εστίαση στην εμφάνιση. Αλλά αυτό σημαίνει ότι η εξωτερική ομορφιά είναι πλέον αδιάφορη; Ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε εντελώς την αναζήτηση και την εκτίμηση της πιο εμφανούς οπτικά μορφής ομορφιάς; Η απάντηση, φυσικά, θα πρέπει να είναι, «Σίγουρα όχι». Η λογική απλά δεν συνάδει.
Από τη Μαρία Καλοπούλου
Μια φαινομενική προσπάθεια να εξελιχθείς ως είδος και να φτάσεις σε ένα υψηλότερο επίπεδο ύπαρξης, κανείς δεν θα υποστήριζε ότι αυτό είναι κακό. Στην πραγματικότητα, μια κοινωνία στην οποία μια γυναίκα κρίνεται, όπως ονειρευόταν ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, όχι από το χρώμα του δέρματός της –ή το μήκος των βλεφαρίδων της– αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα της, είναι μια κοινωνία στην οποία πρέπει όλοι να θέλουν να λάβουν μέρος. Πρόκειται όμως, γι’ αυτό;
Όπως συμβαίνει συχνά, τα καλλιτεχνικά θέματα μιας κοινωνίας τείνουν να αντικατοπτρίζουν μια τέτοια αλλαγή σκηνικού. Δεν χρειάζεται να ψάχνετε περισσότερο για την απόδειξη μιας ανερχόμενης ιδεολογίας παρά στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα.
Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι ένα κοινό μοτίβο στο σημερινό μας τοπίο των μέσων ενημέρωσης είναι η προαναφερθείσα μετατόπιση από τη μοναδική εστίαση στην εξωτερική εμφάνιση προς όφελος μιας φιλοσοφίας «είναι αυτό που υπάρχει μέσα».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αλλαγή στην κοινωνική συνείδηση που απεικονίζεται π.χ. στις ταινίες ή τις σειρές είναι, τουλάχιστον κατά κάποιο τρόπο, μια αντανάκλαση της πραγματικότητας.
Αν όλοι ήμασταν πιο άσχημοι εξωτερικά, αλλά ενάρετοι και ευγενικοί εσωτερικά, θα είχαμε μια ακμάζουσα κοινωνία, αλλά αυτό απλά δεν ισχύει.
Στη σύγχρονη κοινωνία, υπάρχει μια αξιοσημείωτη αύξηση της επίγνωσης ότι η ομορφιά δεν είναι μόνο η εξωτερική εμφάνιση – κάτι που ήταν πάντα αληθινό, αλλά δεν αναγνωρίζεται πάντα.
Και, για να είμαστε σαφείς, κανείς δεν θα έλεγε ότι αυτό δεν είναι κάπως θετική αλλαγή. Το να έχουμε μια πιο ολιστική άποψη ο ένας για τον άλλον είναι, αναμφίβολα, πρόοδος.
Αλλά αυτό σημαίνει ότι η εξωτερική ομορφιά είναι πλέον αδιάφορη;
Ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε εντελώς την αναζήτηση και την εκτίμηση της πιο εμφανούς οπτικά μορφής ομορφιάς; Η απάντηση, φυσικά, θα πρέπει να είναι, «Σίγουρα όχι». Η λογική απλά δεν συνάδει.
Φαίνεται ότι η «εσωτερική ομορφιά» έχει γίνει πιο άσχημη (όπως αντικατοπτρίζουν π.χ. τα σχόλια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης) καθώς η εξωτερική ομορφιά ακολούθησε το παράδειγμά της.
Χρειαζόμαστε την ομορφιά γιατί μας εμπνέει να γίνουμε πιο όμορφοι σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Όσο πιο ευγενική και ενάρετη είναι μια γυναίκα εσωτερικά, τόσο περισσότερο θα ακτινοβολεί το μέσα της, εξωτερικά.
Ακόμα και όσο μεγαλώνει, θα ακτινοβολεί ομορφιά. Γι’ αυτό το «κρίνοντας ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του» και η ιδέα της φυσιογνωμίας ήταν εξαρχής τόσο διαδεδομένη. Αλλά δεν θα συμφωνούν όλοι σήμερα.
Σε αυτόν τον τρόπο σκέψης, το να είσαι παραδοσιακά όμορφος ή να εκτιμάς μια τέτοια ομορφιά, σημαίνει ότι προδίδεις την πρόοδο που έχουμε κάνει.
Γιατί αυτό που συνόδευσε αυτήν την αναμφίβολα θετική εξέλιξη είναι η περιστασιακή ολοκληρωτική απόρριψη της εξωτερικής ομορφιάς ως κάτι που δεν έχει οποιαδήποτε αξία.
Υπάρχει μια αυξανόμενη κίνηση στον χώρο της ομορφιάς και της μόδας που αμφισβητεί όλες τις πτυχές της «παραδοσιακής ομορφιάς» και απορρίπτει ορισμένες από αυτές συλλήβδην.
Η τάση εξυμνεί εξίσου όλες τις αισθητικές, ανεξάρτητα από το πόσο καλά ταιριάζουν με τις προηγουμένως αποδεκτές έννοιες της ομορφιάς, ακόμη και αυτές που αντικατοπτρίζουν την καλή υγεία (χαρακτηριστικά που είναι συχνά συνοδά).
Ορισμένες μάρκες έχουν φτάσει στο σημείο να αντιστρέφουν τελείως τους παραδοσιακούς κανόνες ομορφιάς: αυτό που κάποτε θεωρούνταν όμορφο είναι τώρα άσχημο και το αντίστροφο.
Σε αυτόν τον τρόπο σκέψης, το να είσαι παραδοσιακά όμορφος ή να εκτιμάς μια τέτοια ομορφιά, σημαίνει ότι προδίδεις την πρόοδο που έχουμε κάνει.
Καλύτεροι… άγγελοι και το παράδειγμα της Victoria’s Secret
Πάρτε για παράδειγμα τη Victoria’s Secret. Η δημοφιλής επωνυμία εσωρούχων, ρούχων και καλλυντικών είναι γνωστή για το λαμπερό ροζ λογότυπό της και την εξαιρετικά ελκυστική διαφήμιση με τα πιο καυτά σούπερ μοντέλα στον κόσμο (γνωστά ως «Άγγελοι»).
Η λαμπερή παραδοσιακή ομορφιά είναι κάτι δικό τους. Πρόσφατα, ωστόσο, σε μια προσπάθεια να προσαρμοστεί στο αντιληπτό σημερινό κλίμα, η Victoria’s Secret συμμετείχε στο πολιτιστικό φαινόμενο που επιχειρεί να ανανεώσει πλήρως την ομορφιά.
Η Victoria’s Secret άρχισε να παρουσιάζει μοντέλα που δεν ταίριαζαν με την παραδοσιακή αισθητική των «Αγγέλων της» για την οποία είναι τόσο γνωστή η μάρκα (που προφανώς δεν αποτελεί πρόβλημα από μόνο του – απλώς μια απόκλιση από αυτό που έχουν συνηθίσει οι θαυμαστές) και επανασχεδίασε δραστικά την εικόνα της, αποφεύγοντας μερικά από τα πιο εμβληματικά κομμάτια της.
Η λαμπερή θηλυκότητα δεν υπήρχε πουθενά, και αυτό που είχε απομείνει ήταν κάτι πολύ λιγότερο φιλόδοξο και αισθητά πιο μονότονο. Αυτό που κάποτε ήταν μια άμεσα αναγνωρίσιμη επωνυμία έγινε σε μεγάλο βαθμό αγνώριστη και, ειλικρινά, αδύνατο να διακριθεί από οποιαδήποτε άλλη μάρκα γυναικείων εσωρούχων/ενδυμάτων που επίσης απέρριψαν την παραδοσιακή ομορφιά στο όνομα της νεωτερικότητας. Η Victoria’s Secret, όπως φάνηκε, ανυπομονούσε να μπει στο κλίμα.
Οι πωλήσεις τους, ωστόσο, δεν ακολούθησαν. Στις γυναίκες, όπως αποδεικνύεται, άρεσε πραγματικά η εξαιρετικά λαμπερή θηλυκότητα που μπορούσαν να υιοθετήσουν όταν χρησιμοποιούσαν τα προϊόντα της μάρκας, μια ατμόσφαιρα που κατά τα άλλα μοιάζει ανέφικτη για τις περισσότερες γυναίκες.
Ήθελαν να συμμετάσχουν στην αισθητικά υπερβολική ζωή ενός
«αγγέλου» της Victoria’s Secret για την απόδραση από τα εγκόσμια που παρείχε. Οι γυναίκες αγόραζαν τη φαντασία. Και όταν η φαντασία έφυγε, οι γυναίκες σταμάτησαν να το αγοράζουν.
(Η Victoria’s Secret έκτοτε εγκατέλειψε τη νέα επωνυμία και ανακοίνωσε ότι επιστρέφει στην καλή μοντέρνα ενέργεια pinup. Όλοι χαίρονται με αυτό!).
Πού μας αφήνει λοιπόν αυτό ως πολιτισμό;
Επειδή, εκ πρώτης όψεως, νομίζω ότι είμαστε όλοι υπέρ της εγκατάλειψης της κρίσης που βασίζεται αποκλειστικά στα επιφανειακά και διευρυνόμενα παραδοσιακά πρότυπα ομορφιάς για να είμαστε πιο περιεκτικοί. Η ομορφιά δεν είναι μονοδιάστατη. Μια πιο διαφορετική άποψη για το τι είναι όμορφο είναι σίγουρα ευπρόσδεκτη.
Ταυτόχρονα, θα υποστήριζα ότι δεν χρειάζεται να ακυρώσουμε… το σύμπαν. Η παραδοσιακά αποδεκτή ομορφιά είναι παραδοσιακά αποδεκτή για έναν λόγο: Οι περισσότεροι σε έναν πληθυσμό θεωρούν ότι είναι έτσι.
Η προσπάθεια αλλαγής μιας ευρέως διαδεδομένης πεποίθησης είναι μια άσκηση ματαιότητας, και γιατί θα θέλαμε καν να προσπαθήσουμε;
Η πράξη του να ομορφαίνεις και να φροντίζεις οτιδήποτε – συμπεριλαμβανομένου του εαυτού σου – είναι αυτό που μετατρέπει τη ζωή από συνηθισμένη σε υπέροχη.
Το πιο σημαντικό, η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι χρειάζονται ομορφιά. Η ομορφιά είναι «βασικό δικαίωμα» και «πρέπει να είναι η αφετηρία των πάντων».
Άλλωστε από αρχαιοτάτων χρόνων: «Σε κάθε επίπεδο της ανθρώπινης εμπειρίας, αναζητούμε το όμορφο, κάτι που δίνει προτεραιότητα στις ψυχές μας, όχι μόνο στις φυσικές μας ανάγκες. Υμνούμε τη φύση, λαχταρούμε να επικοινωνήσουμε με το όμορφο, λαχταρούμε το υπέροχο, γι’ αυτό η αφετηρία είναι το όμορφο, όχι το πρακτικό».
Η ομορφιά περιλαμβάνει αναμφισβήτητα τον εσωτερικό και τον εξωτερικό εαυτό. Το να βάλεις ένα λαμπερό φόρεμα και λαμπερά σκουλαρίκια για μια ξεχωριστή βραδινή έξοδο είναι μέρος αυτού που κάνει τη νύχτα τόσο ξεχωριστή.
Το να προσδιορίσετε κάτι ως διαφορετικό με την επιπλέον προσπάθεια που χρειάζεται για να λάμψει, αναμφίβολα αξίζει τον κόπο και είναι πάντα καλά «σπαταλημένος» χρόνος.
Η εξωτερική ομορφιά έχει σημασία
Η εξωτερική ομορφιά έχει σημασία γιατί η ομορφιά έχει σημασία. Είναι βασικό ανθρώπινο δικαίωμα. Και μόνο και μόνο επειδή δεν μπορούμε να είμαστε όλοι σούπερ μόντελ δεν σημαίνει ότι πρέπει να αλλάξουμε τον ορισμό του σούπερ μόντελ.
Όλοι έχουμε έναν ρόλο να παίξουμε. Και ενώ αυτός ο ρόλος φαίνεται διαφορετικός από άτομο σε άτομο, θα πρέπει πάντα να περιλαμβάνει ομορφιά, σε όλες τις μορφές της.
