Το χρώμα του καλοκαιριού: Μία σύντομη ιστορία του μαυρίσματος
Το μαύρισμα είναι η απάντηση του δέρματός μας στο χάδι του ήλιου. Όλοι θέλουμε το υπέροχα ηλιοκαμένο δέρμα με τη χρυσαφιά απόχρωση. Ωστόσο, η λατρεία που τρέφουμε για το μπρονζέ δέρμα θα έκανε τους προγόνους μας να μας κοιτούν με το στόμα ανοιχτό! Ενώ ο σύγχρονος κόσμος θεωρεί τη μαυρισμένη επιδερμίδα ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό, αυτό δεν συνέβαινε πάντα. Ανακαλύψτε την ιστορία του μαυρίσματος, ρίχνοντας μια ματιά πίσω στο πέρασμα των αιώνων…
Από τη Μαρία Καλοπούλου
Μιας και βρισκόμαστε στο τέλος του καλοκαιριού, κι αν και μας πήρε πολλές δεκαετίες για να καταλάβουμε ότι το ωραιότερο χρώμα του καλοκαιριού είναι μάλλον το λάθος χρώμα για την υγεία μας, μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του είναι πάντα δροσιστική!
Το μαύρισμα, λοιπόν, δεν ήταν πάντα επιθυμητό. Στις χιλιετίες που προηγήθηκαν της βιομηχανικής επανάστασης, ιδιαίτερα κατά την αρχαία ελληνική, ρωμαϊκή και ελισαβετιανή εποχή, η ωχρότητα θεωρούνταν η επιτομή του πλούτου.
Το λευκό δέρμα στις γυναίκες ήταν ανέκαθεν σημάδι αριστοκρατικής καταγωγής, σεμνότητας και καλής ανατροφής και τρανή απόδειξη ότι η γυναίκα δεν έβγαινε από το σπίτι, οπότε δεν την έβλεπε ο ήλιος, πόσο μάλλον τα αντρικά μάτια.
Στην αρχαία Αίγυπτο οι γυναίκες έβαφαν το δέρμα τους λευκό χρησιμοποιώντας αλεύρι, ενώ οι άντρες έπρεπε να έχουν σκουρόχρωμο δέρμα, απόδειξη ότι δούλευαν σκληρά κάτω από τον ήλιο.
Στην Αναγέννηση, προκειμένου οι γυναίκες να αποκτήσουν το πολυπόθητο χλωμό δέρμα που είχαν κάνει της μόδας οι ζωγράφοι στα πορτρέτα τους, έτρωγαν πράγματα που τις αρρώσταιναν ενώ, όταν δεν έπιανε το κόλπο της δίαιτας, χρησιμοποιούσαν βδέλλες που τους ροφούσαν το αίμα ώστε να είναι αναιμικές… οπότε και χλωμές!
Βενετία, τέλη του προηγούμενου αιώνα
Στην κοσμική παραλία του Λίντο οι λουόμενοι έμοιαζαν να κρατούν τις αποστάσεις τους όχι τόσο από τη θάλασσα όσο από τον ήλιο. Ειδικά οι γυναίκες εμφανίζονταν στην αποπνικτική υγρασία του καλοκαιριού φορώντας σχεδόν όλα όσα θα φορούσαν στη βόλτα τους στη γεμάτη από κόσμο πλατεία του Σαν Μάρκο.
Πλατύγυρα καπέλα, βαριά φορέματα που άρχιζαν από τον λαιμό και τελείωναν στον ποδόγυρο, παπούτσια, γάντια, ομπρελίνα και αρκετή πούδρα προσώπου.
Ο ήλιος κυριολεκτικά δεν ακουμπούσε το δέρμα τους. Την εποχή εκείνη μια γυναίκα μαυρισμένη ήταν μια γυναίκα χωρίς κοινωνική θέση, χωρίς στιλ και σίγουρα χωρίς ευοίωνο μέλλον.
Με το μαύρισμα που συνδέεται με τη δουλοπαροικία και την επαγγελματική ζωή σε εξωτερικούς χώρους, μόλις τον 19ο αιώνα οι απόψεις άρχισαν να αλλάζουν.
Η Βιομηχανική Επανάσταση
Η βιομηχανική επανάσταση του 1840 σήμαινε ότι οι εργατικές τάξεις είχαν περάσει στη σκιά. Δουλεύοντας στα ορυχεία και περνώντας τον ελεύθερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους, η σχέση του σκούρου δέρματος και της φτώχειας γρήγορα μειώθηκε.
Το 1890, ο Theobald Palm αναγνώρισε ότι το φως του ήλιου ήταν ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη των οστών και η ηλιοθεραπεία κέρδισε μία θέση στην τρέλα της θεραπείας των ασθενειών.
Το μαύρισμα τη δεκαετία του 1920-1930
Μέχρι τη δεκαετία του 1920, οι χλωμές επιδερμίδες ήταν η επιτομή τής ομορφιάς. Το λευκό, χλωμό δέρμα που σπάνια έβλεπε τον ήλιο ήταν σημάδι της απόλυτης λάμψης!
Έπειτα από χιλιάδες χρόνια αισθητικής αιχμαλωσίας, το 1920 οι γυναίκες αποφάσισαν να απελευθερωθούν. Και σε αυτό έβαλε το χεράκι της, τη δεκαετία του ’30, η Κοκό Σανέλ, ως ήταν η πρώτη σχεδιάστρια μόδας που έκανε μόδα το μαύρισμα στις γυναίκες.
Έκοψαν τα μαλλιά τους κοντά, φόρεσαν τα πρώτα μαγιό που θύμιζαν επιτέλους μαγιό και κατέβηκαν στις παραλίες έτοιμες να ανακαλύψουν τις χαρές της θάλασσας και του ήλιου δίπλα στους άντρες.
Μόλις το 1923 το μαύρισμα έγινε κομψό από τη θρυλική fashionista Coco Chanel. Όπως λέει η ιστορία, το 1923, η Coco έκανε μία κρουαζιέρα στη Μεσόγειο αποκτώντας την ηλιοκαμένη επιδερμίδα.
Επιστρέφοντας με μια όμορφη χρυσαφένια απόχρωση, οι φωτογραφίες τής αποβίβασής της στις Κάννες δημιούργησαν ένα νέο θέμα για την ομορφιά και το μαύρισμα όπως το ξέρουμε γεννήθηκε!
Το μαύρισμα τη δεκαετία του 1940
Η ηλιοκαμένη εμφάνιση της Chanel ξεκίνησε μια τάση, αλλά για πολλούς αυτή η εμφάνιση ήταν κάτι σαν όνειρο παρά κάτι εφικτό. Οι διακοπές ήταν σπάνιες και η έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σήμαινε ότι οι γυναίκες που έφτασαν πιο κοντά στο μαύρισμα χρησιμοποιούσαν φακελάκια τσαγιού ή έπλυναν τα πόδια τους στο Bovril για να δημιουργήσουν την ψευδαίσθηση ενός μαυρίσματος με φυσική όψη. Από τότε, το μαύρισμα είχε ένα ταραχώδες ταξίδι.
Φλόριδα, 1944. Στη ζέστη του Μαϊάμι Μπιτς ο φαρμακοποιός Μπέντζαμιν Γκριν πειραματίζεται στην κουζίνα του σπιτιού του με λίγο βούτυρο από κακάο, το οποίο ανακατεύει σε ένα γρανιτένιο δοχείο του καφέ.
Παίρνει λίγο από το υγρό παρασκεύασμα, το απλώνει στο φαλακρό κεφάλι του και μετά βγαίνει έξω και κάθεται στον ήλιο. Το παρασκεύασμα αυτό ήταν η βάση για τα αντηλιακά, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα.
Το επόμενο καλοκαίρι, η εταιρεία Coppertone κυκλοφόρησε στην αμερικανική αγορά το πρώτο αντιηλιακό λάδι με ένα σλόγκαν που άφησε εποχή: «Μη μένεις ένα χλωμό πρόσωπο».
Από τότε το μαύρισμα έχει γίνει από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της ανθρώπινης ματαιοδοξίας.
Το μαύρισμα τη δεκαετία του 1950-1960
Η δεκαετία που γεννήθηκε το πρώτο ψεύτικο προϊόν μαυρίσματος! Το «Man-Tan» βγαίνει στην αγορά. Δημιουργημένο από μια χημική ουσία που προέρχεται από ζαχαροκάλαμο, τη διυδροξυακετόνη (DHA), το “Man-Tan” δημιουργήθηκε για να παράγει ένα χημικό αποτέλεσμα που αντιδρούσε με τα αμινοξέα στην επιφάνεια του δέρματος για να προσφέρει μεγαλύτερη διάρκεια χρυσή λάμψη.
Η αίγλη της ηλιοθεραπείας κέρδισε δυναμική και οι μέθοδοι μαυρίσματος χωρίς ήλιο αυξήθηκαν σε δημοτικότητα.
Προς το δεύτερο μισό της δεκαετίας, οι έγχρωμες ταινίες και τα εμπορικά ταξίδια ήταν άμεσα διαθέσιμα και οι άνθρωποι είχαν σύντομα αρκετά χρήματα για να απολαύσουν και τα δύο.
Η μαζική υστερία του μαυρίσματος άρχισε να κορυφώνεται γύρω στο 1960, όταν έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες λοσιόν για γρήγορο καλοκαιρινό χρώμα. Η τελευταία μόδα ήταν να μαυρίζεις χωρίς ήλιο.
Το μαύρισμα τη δεκαετία του 1970-1980
Το 1971, μαζί με τα μαυρισμένα μοντέλα στα εξώφυλλα της γαλλικής «Vogue» και την κατακόρυφη αύξηση των καρκίνων του δέρματος, εμφανίζονται επάνω στις συσκευασίες των αντηλιακών οι πρώτοι δείκτες προστασίας.
Η παρατήρηση των δερματολόγων για την αύξηση του καρκίνου του δέρματος κατά το δεύτερο μισό του αιώνα, τροφοδότησε σημαντική έρευνα για τις επιπτώσεις των ακτίνων UV στο δέρμα μας. Η ακραία έκθεση στον ήλιο έχει συνδεθεί με καρκίνο του δέρματος και πολλές άλλες σωματικές παθήσεις.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι δείκτες αυτοί στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ξεπερνούσαν το νούμερο 5. Το βαθύ μαύρισμα φοριόταν κατά κόρον κάτω από πολλά πολλά χρυσά κοσμήματα, ακόμη και κάτω από το βαρύ μακιγιάζ που ήταν της μόδας εκείνη την εποχή.
Τότε για πρώτη φορά το μαύρισμα θεωρείται σύμβολο επιτυχίας μεταξύ των αντρών. Η μυθολογία του; Ένας άντρας για να είναι μαυρισμένος πρέπει να έχει αρκετό χρόνο και χρήματα στη διάθεσή του.
Η έκρηξη των καλλυντικών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οδήγησε σε γρήγορες μεθόδους μαυρίσματος. Η προσβασιμότητα των πακέτων διακοπών στη Μεσόγειο και η εισαγωγή σολάριουμ και προϊόντων αυτομαυρισμάτος μπήκαν σύντομα για να βοηθήσουν όσους αναζητούσαν μαύρισμα με συνείδηση της υγείας τους να επιτύχουν μια ηλιόλουστη λάμψη χωρίς βλάβη από τον ήλιο.
Το 1980, οι επιστήμονες προειδοποιούν για τις επιπτώσεις της τρύπας του όζοντος και τους μεγάλους κινδύνους που κρύβονται στο μαυρισμένο δέρμα. Το μαύρισμα αρχίζει να έχει φανατικούς πολέμιους.
Ο κόσμος αρχίζει να γίνεται ολοένα και περισσότερο προσεκτικός. Ως το 1987 η αγορά των αντηλιακών έχει πλημμυρίσει με δείκτες προστασίας που ξεπερνούν το νούμερο 30, καθώς επίσης και με ειδικά αντηλιακά για παιδιά.
Το μαύρισμα όπως το ξέρουμε σήμερα
Οι ερευνητές ανακάλυψαν έκτοτε ότι τα σολάριουμ και οι λάμπες ηλίου είναι εξίσου επιβλαβή με το να ξαπλώνεις κάτω από τον ήλιο. Η δημοτικότητα των σολάριουμ μειώνεται έκτοτε, παρόλο που το μαυρισμένο δέρμα παραμένει σταθερά στη μόδα.
Από το 1993 και μετά η ιστορία είναι λίγο-πολύ γνωστή. Ο ζωοδότης ήλιος αντιμετωπίζεται ως επικίνδυνος εχθρός και το μαύρισμα ως ένδειξη παρακινδυνευμένης αφέλειας που βλάπτει σοβαρά την υγεία. Το ταραχώδες ταξίδι του μαυρίσματος ανά τους αιώνες έχει δει την άνοδο και την πτώση του μαυρίσματος.
Έπειτα από ένα μακρύ ταξίδι σε ένα καλοκαίρι που διήρκεσε σχεδόν έναν αιώνα, το μαύρισμα γυρίζει πάλι εκεί από όπου ξεκίνησε.
