Το τέλος του χειρογράφου;
Η αλληλογραφία έδωσε τη θέση της στα e-mails, τα ερωτικά ραβασάκια στα SΜS. Τα ημερολόγια μετατράπηκαν σε blogs, τα μολύβια και τα στιλό αντικαθιστώνται από τα πλήκτρα του υπολογιστή, του tablet και του κινητού τηλεφώνου, ενώ αντί για την καλλιγραφία, οι μαθητές εκπαιδεύονται στο τυφλό σύστημα. Έρχεται λοιπόν το τέλος του χειρογράφου;
Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου
Κάποιοι απαντούν αφοπλιστικά όχι, επιμένοντας ότι η αποτύπωση λέξεων στο χαρτί είναι βασική ανάγκη του ανθρώπου και ότι όσο υπάρχουν συναισθήματα θα υπάρχει και το χειρόγραφο. Άλλοι υποστηρίζουν πως θα φτάσει η στιγμή που το χειρόγραφο θα μετατραπεί σε μουσειακό είδος, λέγοντας χαρακτηριστικά πως οτιδήποτε καταγράφεται θα είναι σε ψηφιακή μορφή. Οι επιστήμονες γραφολόγοι υποστηρίζουν: «Δεν μπορούμε να μιλάμε για το τέλος του χειρογράφου. Η γραφή είναι ο καθρέφτης της ψυχής, μια φυσική εκδήλωση του ανθρώπου από τη νηπιακή ηλικία που βοηθά να καταπολεμούμε το στρες και να αποτυπώνουμε τα συναισθήματα, τα οποία δεν μπορούν να εκφραστούν με τον ίδιο τρόπο στο “ξερό” κείμενο του υπολογιστή». Επιμένουν μάλιστα ότι το γραπτό αποτυπώνει τον χαρακτήρα, την ιδιοσυγκρασία, τα ταλέντα αλλά και τις ατέλειες ενός ανθρώπου.
Στην ερώτηση αν είμαστε πλέον κοντά στο τέλος του χειρογράφου, η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, αυτό θα εξαρτηθεί από το ποσοστό του ηλεκτρονικού αλφαβητισμού και τις κοινωνικές και ψηφιακές ανισότητες. Αρκετοί αισιοδοξούν, αφού πιστεύουν, ότι η χρήση του πληκτρολογίου μπορεί έως έναν βαθμό να κατατείνει και σε μία πιο ισότιμη κοινωνία, αφού οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε όλες τις δυνατότητες που προσφέρει.
Από την άλλη βέβαια, το χαρτί έχει σχέση με τον καθημερινό πολιτισμό των ανθρώπων όπως τον έχουν βιώσει τα προηγούμενα χρόνια: Το χαρτί έχει μυρωδιά, χρώμα σχήμα. Σκεφθείτε, όμως, ότι πλέον για παράδειγμα, στο γραμματοκιβώτιό μας βρίσκουμε μόνο φακέλους με λογαριασμούς αλλά όχι μία επιστολή από ένα αγαπημένο μας πρόσωπο.
Χάνουμε την επαφή με τη γλώσσα;
Η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονοσήμαντη αλλά υπό μία εκδοχή, η διαδικασία της γραφής στο χαρτί εμπεριέχει όχι μόνο την καλλιγραφία ή την αισθητική αλλά βοηθά και στη διαδικασία της εκμάθησης. Ίσως και αυτή η ολοένα και μεγαλύτερη αποστασιοποίηση από το χειρόγραφο να οξύνει π.χ. τα πάμπολλα ορθογραφικά λάθη. Με τη χρήση της τεχνολογίας, οι λέξεις αποκτούν περισσότερο ηχητικό περιεχόμενο, ενώ η ταχύτητα οδηγεί στη σύντμησή τους. Όπως άλλωστε πολλοί καθηγητές –ειδικά στα Πανεπιστήμια-επισημαίνουν, οι νέοι φοιτητές έχουν πρόβλημα γραπτής έκφρασης. Η δυσκολία στην ανάπτυξη της σκέψης διαπερνά όλο το φάσμα των γνωστικών αντικειμένων, ενώ ο γραφικός τους χαρακτήρας είναι πιο κοφτός και αισθητικά ανεπεξέργαστος. Ο άνθρωπος όσο πιο πολύ γράφει με το χέρι, τόσο οξύνει τη μνήμη του, καθώς εξασκεί τον εγκέφαλό του. Δεν σημαίνει ότι η χρήση του υπολογιστή μας κάνει κακό, αλλά καλό είναι οι νέοι να γράφουν συχνά και στο χαρτί.
