Να τα πούμε; Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς είναι… μία ερωτική καντάδα!

Μήπως, αν προσέξουμε τους στίχους από τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, μας φαίνονται ότι είναι λίγο ασυνάρτητα; Μήπως, στην πραγματικότητα δεν βγάζει κανείς νόημα; Κι όμως, θα καταλάβουμε πολύ καλά, αν μάθουμε ότι στην πραγματικότητα πρόκειται για μία… ερωτική καντάδα στην περίοδο του Βυζαντίου!

Επιμέλεια: Μαρία Καλοπούλου

Όλα λοιπόν ξεκαθαρίζουν, αν μάθουμε ότι η ιστορία έχει να κάνει με ένα ερωτευμένο παλικάρι! Έναν νέο με πολύ ρομαντική διάθεση, ο οποίος αυτοσχεδίασε για να εκφράσει τον απαγορευμένο έρωτα στην καλή του!

Τα άσματα εγερμών, όπως ήταν γνωστά τα κάλαντα στο Βυζάντιο συνδυάζονταν συχνά με αυτοσχέδιες καντάδες. Μία τέτοια καντάδα που τοποθετείται από πολλούς στην εποχή της Φραγκοκρατίας καθιερώθηκε ως τα σημερινά κάλαντα που τραγουδάνε τα παιδάκια στα σπίτια μας.

Κι ο έρωτας… έπλασε τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα

Αρχιμηνιά κι Αρχιχρονιά

Ψηλή μου δεντρολιβανιά (*)

Κι αρχή καλός μας χρόνος

Εκκλησιά με τ’ άγιος θόλος (*)

Άγιος Βασίλης έρχεται

Και δε μας καταδέχεται (*)

Από την Καισαρεία

Συ είσ’ αρχόντισσα κυρία (*)

Βαστάει πένα και χαρτί

Ζαχαροκάντυο ζυμωτή (*)

Χαρτί-χαρτί και καλαμάρι

Δες και με το παλικάρι (*)

Η ιστορία διαδραματίζεται στο Βυζάντιο, όπου εκείνα τα χρόνια οι φτωχοί και χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων άνθρωποι δεν είχαν το δικαίωμα να μιλούν στους αριστοκράτες παρά μόνο σε γιορτές, όταν και επιτρεπόταν να τους απευθύνουν ευχές.

Κάποιος νέος λοιπόν, ταπεινής καταγωγής, ήταν ερωτευμένος με μια αρχοντοπούλα. Επειδή δεν ήταν κοινωνικά αποδεκτό να την πλησιάσει, παρά μόνο σε περίοδο εορτών για να της απευθύνει ευχές, αποφάσισε ανάμεσα στα κάλαντα του Μεγάλου Βασιλείου, να εντάξει και ένα ερωτικό ποίημα, που είχε συνθέσει!

Αυτοσχεδιάζει, παρεμβάλλοντας στα κάλαντα ενδιάμεσους στίχους, ώστε και να ακολουθεί τους κοινωνικούς κανόνες αλλά ταυτόχρονα να εκφράσει και τον έρωτά του στην καλή του.

Κι έτσι, την αποκαλεί ψηλή, σαν δεντρολιβανιά. Επειδή, η κοπέλα ανήκοντας στην αριστοκρατία, πιθανόν φορούσε ένα από τα ψηλά κωνικά καπέλα με το τούλι στην κορυφή, την παρομοιάζει με Εκκλησιά με τ’ Άγιος θόλος (θόλος εκκλησίας).

Της λέει ότι δεν τον καταδέχεται (ο Άη Βασίλης δεν έχει να κάνει!) γιατί είναι αρχόντισσα κυρία.

Κλείνει με γλυκές γαλιφιές! Την αποκαλεί ζαχαροκάντυο ζυμωτή, δηλαδή φτιαγμένη από ζάχαρη (γλυκιά μου) και φυσικά την παρακαλεί να του ρίξει και μία ματιά…

Κάπως έτσι λοιπόν, αυτά τα παράδοξα και «ακαταλαβίστικα» κάλαντα πέρασαν από γενιά σε γενιά και έγιναν τα πιο διαδεδομένα σε όλη την Ελλάδα!

Και του χρόνου! Με πολλές ευχές!