Έκθεση: Τα εργαλεία αφηγούνται

Δημήτρης Χαρισιάδης Σαρακατσάνα γνέστρα. Φωτογραφία από τον Ζυγό Καβάλας, 1950. Φωτογραφικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη

Η λησμονημένη ιστορία των ξυλόγλυπτων υφαντικών εργαλείων σε μία έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη. Εδώ παρουσιάζεται μεγάλος αριθμός παραδοσιακών ξυλόγλυπτων εργαλείων που σχετίζονται με την κλώση, τη ραπτική, το πλέξιμο, το κέντημα και διάφορες υφαντικές τεχνικές μικρής κλίμακας, καθώς και τον τρόπο χρήσης τους.

Το υλικό της έκθεσης περιλαμβάνει ένα σύνολο εργαλείων ποιμενικής ξυλογλυπτικής και εργαλεία, τα οποία έχουν παραχθεί σε ελληνικές φυλακές από τα τέλη του 19ου αιώνα έως περίπου το 1950, ενώ η παρουσίαση συμπληρώνεται και από αντίστοιχα αντικείμενα από τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο.

Οι δύο πρώτες από αριστερά: Σαρακατσάνικές ρόκες, Ξηρόμερο Αιτωλοακαρνανίας, αρχές 20ού αι. // Οι δύο επόμενες: Ξυλόγλυπτες επιχρωματισμένες ρόκες, μέσα 20ού αι.

Αν και τα εργαλεία κλώσης (ρόκες, σφοντύλια και αδράχτια) είναι περισσότερο μελετημένα και γνωστά στο ευρύ κοινό ως αριστουργήματα ξυλογλυπτικής, υπάρχει μια άλλη κατηγορία σχετικών εργαλείων, γνωστά ως καλτσοβελόνες, τα οποία μέσω της υψηλής αισθητικής τους και της ποικιλίας της ξυλογλυπτικής εργασίας που τα παρήγαγε, αποκάλυψαν την πολύπλοκη χρήση τους, η οποία συνδεόταν με την οικιακή παραγωγή εργόχειρων.

Κάθε κατηγορία εργαλείων εκτίθεται σύμφωνα με τη χρήση της και τη σχετική με αυτή τεχνική, αναδεικνύοντας τον πλούτο και την εφευρετικότητα των ξυλογλυπτών, οι οποίοι, με τα έργα τους, βοήθησαν τις γυναίκες να δημιουργήσουν από απλά, απαραίτητα στην καθημερινότητά τους, εργόχειρα έως και αριστουργήματα χειροτεχνίας.

Οι τρεις πρώτες από αριστερά: Ξυλόγλυπτα πολυεργαλεία, προϊόντα φυλακής, με μορφή γυναίκας (ή γοργόνας) που κρατά άγκυρα και κάθεται πάνω από δράκο/ψάρι (ή καταβροχθίζεται από ψάρι), πρώτο μισό 20ού αι. // Οι τρεις επόμενες: Καλτσοβελόνες γνωστές και ως «Finesses de Croutelle», από ξύλο ανάγλυφο και τορνευμένο. Γαλλία, αρχές 18ου αι. Ιδιωτική συλλογή

Τέλος, με την επιλογή κάποιων γνωστών τεχνιτών και καλλιτεχνών που ασκούν ακόμη στις μέρες μας τις τεχνικές αυτές, η έκθεση φιλοδοξεί να δώσει ένα θετικό και αισιόδοξο μήνυμα για την επιβίωση των εφαρμοσμένων τεχνών στη σύγχρονη εποχή.

Η έκθεση βασίζεται στην έρευνα που παρουσιάζεται στο βιβλίο της Flavia Nessi-Γιαζιτζόγλου, TALES OF TOOLS. The Untold Narrative of Wooden Handiwork Implements from Greece, το οποἰο θα λειτουργήσει και σαν κατάλογος της έκθεσης.

Συντελεστές έκθεσης:

Επιμέλεια: Flavia Nessi-Γιαζιτζόγλου, Τίνα Βασιλακοπούλου
Αρχιτεκτονική μελέτη: Ελεονώρα Καραβάνη
Γραφιστική μελέτη: Δήμητρα Βασιλάκου, Αλίκη Κακουλίδου
Σκηνογραφική μελέτη: Κυριακή Καραχάλιου
Animation – video: Γιώργος Καραγιώργος, Γιώργος Κόντος

Καλλιτέχνες-τεχνίτες:

ΑΦΗ Collective (Judith Allen-Ευσταθίου, Inger Carlsson, Μαρία Γρηγορίου, Δέσποινα Πανταζοπούλου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Εύα Χειλαδάκη)
Αγγελική Γιαννακίδου, ιδρύτρια & πρόεδρος Εθνολογικού Μουσείου Θράκης
Γεωργία Γκρεμούτη, textile artist
Δέσποινα Καραχάλιου, τεχνίτρια κομποδετικής
Μάρω Κορνηλάκη, σχεδιάστρια κοσμημάτων
Μ2P, pattern designers
Μελισσάνθη Σπέη, fashion artist & ερευνήτρια

Προέλευση έργων:

Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα
Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών
Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Λαογραφικό Μουσείο Διδυμοτείχου
Μουσείο Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πολιτισμών (Mucem), Μασσαλία
Μουσείο Ελληνικής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» του Δήμου Αθηναίων
Μουσείο Μπενάκη
Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, Αθήνα
Ιδιωτικές συλλογές

Παράλληλες εκδηλώσεις

Ξυλόγλυπτο πολυεργαλείο σε χρήση: το λείο αμβλύ κάτω μέρος είναι μεζούρα για δίχτυ, που επιτρέπει τη δημιουργία ομοιόμορφων θηλιών // Ξυλόγλυπτo σκέλος σαρακατσάνικης «ρόκας-σταυρούτσικο» με πυρογραφική. Κεντρική Ελλάδα, μέσα 20ού αιώνα. Ιδιωτική συλλογή

Στόχος της έκθεσης είναι η παρουσίαση των ξυλόγλυπτων υφαντικών εργαλείων να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση σχετικά με την επιβίωση των εφαρμοσμένων τεχνών που σχετίζονται με το νήμα στη σύγχρονη εποχή.

Με αυτό το σκεπτικό, διοργανώνεται μια σειρά παρουσιάσεων κάποιων βασικών τεχνικών που χρησιμοποιούν τα εργαλεία που παρουσιάζονται στην έκθεση για τη δημιουργία κλώστινων συνθέσεων.

Πρόγραμμα παρουσιάσεων:

25 Μαΐου 2023, 18:00, Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Flavia Nessi Γιαζιτζόγλου, Τίνα Βασιλακόπουλου, επιμελήτριες της έκθεσης
Πλεκτική με τα δάχτυλα, δημιουργία πομπόν, φούντας, κορδονιού

Δείτε Επίσης

«Για κάθε Έξω κι ένα Μπισκότο»!

15 Ιουνίου 2023, 18:00, Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Μαρία Γρηγορίου, καλλιτέχνης, ιδρυτικό μέλος της ομάδας ΑΦΗ collective
Ύφανση με κάρτες / «τσαπαρί»

6 Ιουλίου 2023, 18:00, Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού

Δέσποινα Καραχάλιου, τεχνίτρια κομποδετικής, Κομποδετική

Ελεύθερη είσοδος. Απαραίτητη η ηλεκτρονική κράτηση θέσεως.

Ξεναγήσεις:

Οι επιμελήτριες της έκθεσης, Flavia Nessi-Γιαζιτζόγλου και Τίνα Βασιλακοπούλου, θα πραγματοποιήσουν ξεναγήσεις για το κοινό τις ακόλουθες ημερομηνίες: 10/06, 17/06, 24/06, 08/07 & 15/07/2023, ώρα 12:00.

Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης κατά € 2. Απαραίτητη η ηλεκτρονική αγορά εισιτηρίου στο tickets.benaki.org.

Διάρκεια έκθεσης 17 Μαΐου – 3 Σεπτεμβρίου 2023

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
Κουμπάρη 1, 10674 Αθήνα
Τηλ. 30 2126875272