Φταίμε εμείς που λατρεύουμε να ψωνίζουμε; Όχι! Το αρχέγονο ένστικτό μας… τα φταίει!
Όλες λίγο πολύ το έχουμε ζήσει: Έχουμε πάει για ψώνια με έναν αδερφό ή έναν σύντροφο ή έναν φίλο και ακολουθεί σύγκρουση! Θέλεις να περάσεις γλυκά τον χρόνο σου, χαζεύοντας κάθε ράφι και κρεμάστρα στο κατάστημα, ψάχνοντας ψηλά και χαμηλά για μια συγκεκριμένη γραμμή ή εκείνη την ιδιαίτερη απόχρωση του ροζ. Εκείνος όμως, δεν μπορεί να καταλάβει γιατί δεν θα πιάσεις απλά το πρώτο πράγμα που σου ταιριάζει και θα οδηγηθείς στο ταμείο. Οι αγορές μας δίνουν ενέργεια, ενώ οι άντρες τις βαριούνται. Πώς κι έτσι; Η διαφορά, μπορεί να συνοψιστεί στο DNA! Η γυναικεία αγάπη για τα ψώνια είναι ριζωμένη σε αρχέγονο ένστικτο!
Από τη Μαρία Καλοπούλου
Σε μια εποχή, πριν η ανθρωπότητα σχηματίσει μόνιμους οικισμούς που έγιναν καθιερωμένα έθνη, οι πρόγονοί μας ήταν νομάδες που ταξίδευαν από τη μια εύφορη γη στην άλλη αναζητώντας τροφή και καταφύγιο.
Η μακροχρόνια εξελικτική θεωρία λέει ότι σε αυτές τις νομαδικές κοινωνίες, οι άνδρες ήταν συνήθως κυνηγοί και οι γυναίκες ήταν συνήθως συλλέκτες. Αυτό σημαίνει ότι ενώ τα αρσενικά μέλη μιας κοινότητας κυνηγούσαν θηράματα, τα θηλυκά αναζητούσαν τροφή από τη γη, όπως φρούτα και χόρτα.
Αυτός ο διαχωρισμός των καθηκόντων μπορεί να προέκυψε επειδή η αναζήτηση τροφής ήταν μια εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι γυναίκες ακόμη και όταν ήταν έγκυες ή θηλάζουσες, σε αντίθεση με το κυνήγι. Αλλά τι σχέση έχουν όλα αυτά με τα ψώνια;
Σύμφωνα με τον καθηγητή Donald Hantula στο Πανεπιστήμιο Temple, το φυσικό ένστικτο της τροφοσυλλογής των γυναικών δεν έχει ξεχαστεί στη σύγχρονη εποχή. Αντίθετα, διοχετεύεται προς «σύγχρονες καταναλωτικές συνήθειες, όπως εμπορικά κέντρα, σούπερ μάρκετ και ηλεκτρονικές αγορές.
Μία μελέτη του 2009 για την ψυχολογία της εξέλιξης αναζήτησης τροφής διαπίστωσε ότι οι γυναίκες «σημείωσαν υψηλότερα σκορ στις δεξιότητες και τις συμπεριφορές που σχετίζονται με τη συλλογή πραγμάτων, τον βαθμό στον οποίο τα ψώνια θεωρούνται ψυχαγωγικά… και την τάση να βλέπουν τις νέες τοποθεσίες ως ευκαιρίες για ψώνια.
Αντίθετα, το ένστικτο του κυνηγού των ανδρών τους κάνει πιο πιθανό να βλέπουν τα ψώνια ως επιδίωξη κατά την οποία εντοπίζουν τον στόχο τους, τον βρίσκουν στο κατάστημα και τον αγοράζουν αμέσως.
Στις νομαδικές μέρες, αν χρειαζόσαστε πολύ χρόνο για να εξασφαλίσετε το θήραμά σας ή να τεμαχίσετε ένα σφάγιο, θα χάνατε ένα πιθανό γεύμα και θα έπρεπε να ξεκινήσετε το κυνήγι από την αρχή. Για τους άνδρες, η απόκτηση πόρων αφορά περισσότερο την αποτελεσματικότητα παρά την αναψυχή.
Ο ρόλος του συλλέκτη δεν κάνει τις γυναίκες μόνο ενθουσιώδεις αγοραστές – είναι επίσης ο λόγος που μπορούμε να δούμε περισσότερες αποχρώσεις του ίδιου χρώματος από τους άνδρες, κάτι που προφανώς βοήθησε τους προγόνους μας να διακρίνουν εάν τα φυτά ήταν ώριμα και/ή ασφαλή για κατανάλωση.
Αυτό είναι κάτι που πρέπει να έχετε κατά νου την επόμενη φορά που θα ζητήσετε από τον φίλο σας να σας βοηθήσει να επιλέξετε ανάμεσα σε δύο παρόμοιες αποχρώσεις βερνικιού νυχιών και λέει ότι φαίνονται ίδιες. Δεν είναι αδιάφορος. Ο εγκέφαλός του πιθανότατα απλά δεν μπορεί να διακρίνει τη διαφορά.
Μπορούμε να παρακάμψουμε το ένστικτό μας;
Παρόλο που οι άνθρωποι μπορεί να γεννιούνται με ένα σύνολο προ-προγραμματισμένων ενστίκτων, δεν είμαστε σκλάβοι των ζωικών μας ορμών. Έχουμε μια λογική βούληση που μπορεί να μας πει ποια ένστικτα είναι σοφά να τα ακολουθήσουμε και ποια πρέπει να αφήσουμε θαμμένα. Είναι λοιπόν το ένστικτο της συλλογής που πρέπει πάντα να ακούμε;
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ενώ μια βιολογική παρόρμηση μπορεί να εξηγήσει την κακή λήψη αποφάσεων, δεν τη δικαιολογεί. Το αθώο ένστικτο του συλλέκτη μπορεί να μετατραπεί σε γνήσιο εθισμό στα ψώνια, αν αφεθεί ανεξέλεγκτο.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη αναφορά δεδομένων αγοράς, το 80% των εθισμένων στα ψώνια είναι γυναίκες που συνήθως αναπτύσσουν ψυχαναγκαστικές αγοραστικές συνήθειες στην εφηβεία και στα 20 τους.
Παρόλο που μια ψυχαναγκαστική διαταραχή αγορών πυροδοτείται συνήθως από κάτι διαφορετικό από τα πρωταρχικά ένστικτα, όπως επιθυμία να αντιμετωπίσουμε το άγχος ή την ανάγκη να επιβεβαιωθούμε – οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να πέσουν σε αυτόν τον εθισμό από τους άνδρες, επειδή είμαστε βιολογικά προσανατολισμένο προς αυτό.
Όσο ικανοποιητική και αν είναι η επιβράβευση που μπορεί να αισθανόμαστε με μία ωραία «ανακάλυψη», η οικονομική παιδεία θα είναι πάντα πιο σημαντική από το να έχετε το νεότερο, πιο εντυπωσιακό πράγμα.
Οι διαφημιστές και οι έμποροι λιανικής ξέρουν πόσο μας αρέσει να ψωνίζουμε και τίποτε δεν τους αρέσει περισσότερο από το να μας βλέπουν να αγοράζουμε όλο και περισσότερα χωρίς δεύτερη σκέψη.
Όσο διασκεδαστική μπορεί να είναι μια μέρα για ψώνια, χρειαζόμαστε πραγματικά μια συλλογή από 20 διαφορετικά πετσετάκια ή ένα συρτάρι γεμάτο με προϊόντα μακιγιάζ που ούτε καν μας ταιριάζουν, επειδή κάποια διαφήμιση μας προέτρεψε ότι έπρεπε να αγοράσουμε;
Όσο η κατανάλωση μπορεί να είναι παγίδα του ενστίκτου της τροφοσυλλέκτριας που κρύβουμε μέσα μας, υπάρχουν και θετικά. Το μεγαλύτερο σύγχρονο πλεονέκτημα αυτού του ενστίκτου είναι ότι μπορεί να μας βοηθήσει να είμαστε πιο προσεκτικές, σχολαστικές καταναλώτριες.
Η αυξημένη ευαισθησία μας στο χρώμα, την υφή κ.λπ. μας κάνει καλύτερες και ικανότερες από τους άντρες στο να βρίσκουμε το καλύτερο δυνατό προϊόν για όποια ανάγκη έχουμε.
Αν σας έχει τύχει ένας άνδρας να επιμείνει να πάτε μαζί του για ψώνια, ώστε το οξυδερκές μάτι σας να του πει τι αξίζει να αγοράσει και τι πρέπει απλώς να μείνει στο ράφι, είναι πιθανώς επειδή αναγνωρίζει αυτό το εξελικτικό πλεονέκτημα που έχουν οι γυναίκες.
Συμπέρασμα
Η τεχνολογία αλλάζει γρήγορα, αλλά η ανθρώπινη γενετική χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να εξελιχθεί. Παρόλο που οι κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών έχουν πλέον αντικατασταθεί από πιο σύνθετους βιομηχανικούς πολιτισμούς, αυτό δεν σημαίνει ότι οι παλιοί μας γενετικοί κώδικες που αφορούν το φύλο εξαφανίστηκαν.
Η κατανόηση από πού προέρχονται τα ένστικτά μας και πώς διαφέρουν μεταξύ των δημογραφικών στοιχείων μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τους άλλους.
Όταν ξέρουμε γιατί έχουμε κίνητρο να κάνουμε τα πράγματα που κάνουμε, είμαστε σε θέση να αναλύσουμε καλύτερα, εάν πρέπει να ενεργήσουμε βάσει αυτών των κινήτρων ή όχι.
Λοιπόν, η φωνή στο πίσω μέρος του κεφαλιού μας που μας λέει να αναζητήσουμε τροφή μέσω μίας μεγάλης μάρκας ή ενός πολυκαταστήματος είναι σύμμαχός μας ή εχθρός μας;
Αυτό εξαρτάται από το αν χρησιμοποιούμε το αγοραστικό μας ένστικτο όταν είναι λογικό ή αν πέφτουμε θύματα του περιττού καταναλωτισμού. Η φυσική μας δύναμη μπορεί να είναι και αδυναμία.
Την επόμενη φορά που θα βρεθείτε σε αμφιβολία στην ουρά του ταμείου, αναρωτηθείτε αν ψάχνετε για κάτι ωφέλιμο, όπως οι πρόγονοί σας ή αν αφήνετε ασυνείδητα την καταναλωτική κουλτούρα να εκμεταλλευτεί αυτό που προοριζόταν να είναι μια γυναικεία υπερδύναμη.
