Μακιαβελική προσωπικότητα: Τι είναι και πώς θα τον καταλάβετε
Το πιθανότερο είναι ότι κάποια στιγμή διασταυρωθήκατε με μια μακιαβελική προσωπικότητα. Ίσως ήταν μέσα από μια ερωτική σχέση, στον χώρο εργασίας ή ακούγοντας έναν πολιτικό ηγέτη. Όταν αντιμετωπίζετε έναν αληθινό μακιαβελικό, επίθετα όπως δόλιος, χειριστικός, εγωιστής και αδίστακτος μπορεί να έρχονται στο μυαλό εξίσου εύκολα με λέξεις όπως γοητευτικός, φιλόδοξος και εμπνευσμένος. Οι αξιοθαύμαστες ιδιότητες καλύπτονται συχνά από λιγότερο επιθυμητές συμπεριφορές, καθιστώντας δύσκολο να γνωρίζουμε πώς να πλοηγηθούμε καλύτερα σε διαρκείς σχέσεις με άτομα που οδηγούνται σε μεγάλο βαθμό από το προσωπικό τους κέρδος. Πώς θα εντοπίσετε, μία μακιαβελική προσωπικότητα, ώστε να προστατευθείτε;
Πηγή: Psychology Today
Ο μακιαβελισμός είναι ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από χειραγώγηση, δόλο, υψηλά επίπεδα ατομικού συμφέροντος και τάση να βλέπεις τους άλλους ανθρώπους ως μέσον για έναν σκοπό. Οι άνθρωποι που επιδεικνύουν ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα μακιαβελισμού -όπως αναφέρουν οι ψυχολόγοι – δεν έχουν ενσυναίσθηση, ενώ παρουσιάζουν μια κυνική, μη συναισθηματική άποψη για τον κόσμο. Τα πρωταρχικά τους ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη δύναμη και στο γόητρο, και θα κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να επιτύχουν τους στόχους τους.
Το χαρακτηριστικό πήρε το όνομά του από τον Niccolò Machiavelli, έναν συγγραφέα και πολιτικό φιλόσοφο του 16ου αιώνα που υποστήριξε σε έργα όπως το διάσημο «Ο Ηγεμόνας» ότι οι βασιλιάδες και άλλοι ηγεμόνες θα πρέπει να κάνουν ό,τι είναι απαραίτητο για να κατακτήσουν και να διατηρήσουν την εξουσία τους.
Σήμερα, ορισμένα στοιχεία υποδεικνύουν ότι οι άνθρωποι με υψηλό μακιαβελισμό είναι πιο πιθανό να ακολουθήσουν καριέρες υψηλής ισχύος, όπως η πολιτική ή η νομική.
Ο μακιαβελισμός, μαζί με τον ναρκισσισμό και την ψυχοπάθεια, συνθέτουν μια ομάδα από δυσάρεστα και στενά συνδεδεμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας γνωστά ως «σκοτεινή τριάδα».
Το χαρακτηριστικό του μακιαβελισμού επινοήθηκε για πρώτη φορά από τους ψυχολόγους Richard Christie και Florence Geis τη δεκαετία του 1960. Σύμφωνα με τη θεωρία που ανέπτυξαν και την επακόλουθη έρευνα σχετικά με το χαρακτηριστικό, κάποιος που έχει υψηλό μακιαβελισμό είναι πιθανό:
- Να θεωρεί ότι οι δικοί του στόχοι και ενδιαφέροντα είναι πιο σημαντικά από αυτά των άλλων
- Να δίνει ιδιαίτερη σημασία στη δύναμη, την ιδιότητα, τη φήμη και ή τα χρήματα
- Να είναι πρόθυμος να πει ψέματα, να χειραγωγήσει ή να εκμεταλλευτεί τους άλλους για δικό του όφελος
- Να έχει μια αρνητική, κυνική άποψη για τον κόσμο και τα κίνητρα των άλλων ανθρώπων
- Να νιώθει λίγη ενσυναίσθηση για τους άλλους
- Να εκδηλώνει λίγα συναισθήματα και να νιώθει σε μεγάλο βαθμό αποκομμένος από τα δικά του συναισθήματα
Ενώ κάποιος με υψηλό μακιαβελισμό έχει συχνά αυτοπεποίθηση σε κοινωνικές καταστάσεις και μπορεί να είναι γοητευτικός όταν χρειάζεται, πολλοί αποφεύγουν σε μεγάλο βαθμό τις στενές διαπροσωπικές σχέσεις, επειδή τις βλέπουν μέσα από έναν αρνητικό, δύσπιστο φακό που καθιστά τους άλλουςλιγότερο ικανοποιητικούς.
Τι προκαλεί τον μακιαβελισμό;
Όπως και άλλα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, ο μακιαβελισμός πιστεύεται ότι προκαλείται από έναν συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Η έρευνα έχει βρει ότι το χαρακτηριστικό είναι εξαιρετικά κληρονομικό και βρίσκει σημαντική επικάλυψη με τα γονίδια που επηρεάζουν την ψυχοπάθεια, ένα στενά συνδεδεμένο χαρακτηριστικό.
Είναι ο μακιαβελισμός το ίδιο με την ψυχοπάθεια;
Ο μακιαβελισμός και η ψυχοπάθεια γενικά πιστεύεται ότι διαφέρουν μεταξύ τους, αν και έχουν πολλές ομοιότητες. Ενώ τόσο οι ψυχοπαθείς όσο και οι μακιαβελιστές μπορεί να είναι σκληροί και να χρησιμοποιούν τους άλλους για δικό τους όφελος, οι μακιαβελιστές τείνουν να παρακινούνται περισσότερο από τη φήμη, την ιδιότητα και τη δύναμη από τους ψυχοπαθείς.
Η ψυχοπάθεια συνδέεται επίσης με την παρορμητικότητα και την επιθετικότητα, χαρακτηριστικά που δεν παρατηρούνται συχνά στον καθαρό μακιαβελισμό.
Είναι σημαντικό, ωστόσο, να σημειωθεί ότι τα χαρακτηριστικά μπορούν να συνυπάρχουν. Επιπλέον, ορισμένοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι στην πραγματικότητα είναι το ίδιο χαρακτηριστικό.
Ποια είναι η σχέση του μακιαβελισμού με τον ναρκισσισμό;
Ο ναρκισσισμός και η ψυχοπάθεια έχουν τραβήξει σημαντικά την προσοχή μας τα τελευταία χρόνια – και ως αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι έχουν φτάσει να πιστεύουν, δικαίως ή αδίκως, ότι η ζωή τους έχει πληγεί από κάποιον με υψηλά επίπεδα αυτών των χαρακτηριστικών.
Ο μακιαβελισμός, ωστόσο, και τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν από τη χαρακτηριστική δόλια, χειραγωγική συμπεριφορά, έχουν λάβει πολύ λιγότερη προσοχή.
Κι αυτό παρόλο που ορισμένοι ψυχολόγοι έχουν υποστηρίξει ότι, λόγω της μακιαβελικής τάσης να σχεδιάζει, να δολοπλοκεί και να παίζει δόλιο παιχνίδι, μπορεί είναι το πιο ανησυχητικό χαρακτηριστικό της «σκοτεινής τριάδας».
Το να γνωρίζετε πώς να εντοπίζετε και να απαντάτε σε κάποιον με άκρως μακιαβελική προσωπικότητα θα μπορούσε να σας προστατεύσει από το να χρησιμοποιηθείτε για τους δυσάρεστους σκοπούς του.
Πώς μπορώ να εντοπίσω μια μακιαβελική προσωπικότητα;
Επειδή έχουν λιγότερη τάση να είναι μεγαλοπρεπείς ή παρορμητικές, οι μακιαβελικές προσωπικότητες μπορεί να είναι πιο δύσκολο να αναγνωριστούν από άλλα σκοτεινά τριαδικά χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, η έρευνα δείχνει ότι υπάρχουν κάποιες ενδείξεις συμπεριφοράς που θα μπορούσαν να τους αποδοθούν:
1. Χειρισμός: Οι μακιαβελιστές λένε ψέματα, εξαπατούν και κολακεύουν για να πάρουν αυτό που θέλουν. Σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα και έχουν υπολογισμένη στρατηγική, είναι ικανοί να διαβάζουν τους ανθρώπους και να χρησιμοποιούν τους φόβους ή τις αδυναμίες τους εναντίον τους.
Θα παρακάμψουν τους κανόνες, θα ξεγελάσουν τους ανθρώπους και θα προσποιηθούν τη συμπάθεια για να κερδίσουν χάρες. Μπορεί να είναι γοητευτικοί στην αρχή αλλά αργότερα καταφεύγουν σε πιο επιθετικές τακτικές όπως ο εκφοβισμός. Συνολικά, τους λείπει η ηθική και είναι περισσότερο από πρόθυμοι να προκαλέσουν κακό για να πάρουν αυτό που θέλουν.
2. Το προσωπικό συμφέρον: Πάντα οι κυνικοί, οι μακιαβελιστές πιστεύουν ότι ο καθένας ενεργεί για το δικό του συμφέρον, έτσι δεν δημιουργούν στενές σχέσεις και δεν εμπιστεύονται εύκολα.
Το χρήμα και η εξουσία σημαίνουν περισσότερα για αυτούς από τις σχέσεις με τους ανθρώπους. Μπορεί να είναι απίστευτα άπιστοι, καθώς μπορούν να αγνοήσουν τα κοινωνικά σύμφωνα ή τους δεσμούς εμπιστοσύνης.
Αυτό το χαρακτηριστικό τους διακρίνει επίσης από τους άλλους δύο τύπους της Σκοτεινής Τριάδας (ναρκισσιστές και ψυχοπαθείς), καθώς δεν χρειάζεται απαραίτητα να είναι το επίκεντρο της προσοχής.
3. Απάτη: Οι μακιαβελιστές καταλαβαίνουν ότι η ενημέρωση είναι χρήσιμη. Συχνά δεν μοιράζονται πληροφορίες με άλλους, εκτός εάν είναι υπέρ τους να το κάνουν. Μπορεί να χειραγωγούν κατά τα άλλα αβλαβείς πληροφορίες και μπορεί να είναι πολύ πονηροί στο να βγάλουν πληροφορίες εκτός πλαισίου.
4. Χωρίς συναισθηματισμό: Οι μακιαβελιστές στερούνται ενσυναίσθησης και συμπόνιας. Γενικά, δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσουν τα δικά τους συναισθήματα ούτε αυτά των άλλων, κάτι που τους επιτρέπει να είναι τόσο πρόθυμοι να κάνουν πραγματικά οτιδήποτε κρίνουν απαραίτητο για την επίτευξη των στόχων τους, ακόμη και εις βάρος άλλων ανθρώπων.
5. Φιλοδοξία: Οι μακιαβελιστές είναι πολύ φιλόδοξοι και θα χρησιμοποιήσουν τον έλεγχο και τη χειραγώγηση για να επιτύχουν αυτές τις φιλοδοξίες. Μια μελέτη του 2016 που αξιολογούσε τον μακιαβελισμό μεταξύ των προϊσταμένων βρήκε ότι αυτοί οι τύποι προσωπικότητας γίνονται καταχρηστικοί και απόμακροι διευθυντές, με την κακοποίηση να γίνεται πιο διαδεδομένη όταν βρίσκονται σε θέση εξουσίας στον χώρο εργασίας.
Οι ερευνητές θεωρούν ότι η δύναμη μπορεί να ενισχύει τις προϋπάρχουσες συμπεριφορικές προδιαθέσεις, τα συναισθήματα και τις πεποιθήσεις του μακιαβελιστή.
6. Ανταγωνισμός: Οι μακιαβελιστές είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί, επομένως βλέπουν τους πάντες ως αντίπαλους. Είναι πρόθυμοι να παίξουν ατομικό παιχνίδι ή να είναι ομαδικοί σε στιγμές που είναι προς όφελός τους. Οι μακιαβελιστές είναι ευαίσθητοι στη δυναμική εξουσίας στα κοινωνικά πλαίσια και μπορούν να αλλάξουν μεταξύ συνεργατικής και ανταγωνιστικής τακτικής.
Πώς να αντιμετωπίσετε τους μακιαβελιστές στη ζωή σας
- Αν είναι δυνατόν, να τους αποφύγετε! Το να μείνουμε μακριά τους είναι η μόνη λύση γιατί έχουν καταστροφική νοοτροπία.
- Αν και αυτό μπορεί να λειτουργήσει για σχέσεις που ελέγχετε, όπως φιλίες και ερωτικά, η αποφυγή μπορεί να μην λειτουργεί σε έναν χώρο εργασίας, για παράδειγμα.
- Σε τέτοιες περιπτώσεις, η ψυχολογία συμβουλεύει να καθορίσετε σαφή όρια με ένα αφεντικό μακιαβελικό. Επίσης, τεκμηριώστε τις φορές που το αφεντικό μπορεί να τις παραβιάζει. Το αφεντικό σας έχει ακόμα κανόνες που πρέπει να τηρεί και σας αξίζει ο σεβασμός.
- Εστιάστε στους δικούς σας στόχους και φροντίστε να εμπιστεύεστε τους συναδέλφους που ενδέχεται να μεταδώσουν ευαίσθητες πληροφορίες σε αυτόν.
- Μην προσπαθήσετε να τους ξεγελάσετε. Αντίθετα, εξασκηθείτε στη φροντίδα του εαυτού σας και θέστε σαφή όρια. Είναι πιθανό ότι οποιοσδήποτε υποτάσσεται σε έναν μακιαβελικό θα πρέπει να εναλλάσσεται μεταξύ των δύο στάσεων, επιλέγοντας μάχες έως ότου η σχέση μπορεί να διακοπεί με ασφάλεια.
- Τέλος, ο εκφοβισμός στον χώρο εργασίας που εμφανίζεται μπορεί να επηρεάσει τη συνολική απόδοση και την αυτοπεποίθησή σας, επομένως είναι σημαντικό να δώσετε προτεραιότητα στη δική σας θεραπεία.
- Μπορεί να μην είναι δυνατό να αλλάξει ο ένοχος, αλλά η θεραπεία μπορεί να προσφέρει μηχανισμούς αντιμετώπισης, όπως ο καθορισμός ορίων και η αυτοφροντίδα.
Ο μακιαβελισμός παρεμβαίνει στις σχέσεις;
Σίγουρα μπορεί. Οι άνθρωποι με υψηλό μακιαβελισμό τείνουν να είναι βαθιά δύσπιστοι για τους άλλους και δυσκολεύονται να εμπλακούν στη ζεστή συμπεριφορά και την οικειότητα που απαιτούν οι υγιείς σχέσεις.
Μπορεί να έχουν ελάχιστους ενδοιασμούς σχετικά με το να εξαπατήσουν ή να χειραγωγήσουν κάποιον που είναι κοντά τους. Όπως ήταν αναμενόμενο, η έρευνα διαπίστωσε ότι το χαρακτηριστικό σχετίζεται με χαμηλότερη ποιότητα σχέσης και μειωμένη ικανοποίηση.
