Φόβοι και φοβίες (μέρος γ’): Τρόποι αντιμετώπισης

Και αφού στα προηγούμενα άρθρα εξετάσαμε ποιοι είναι οι λόγοι που τα παιδιά παρουσιάζουν φοβικές εμπειρίες και πότε αυτό είναι φυσιολογικό, αλλά και τι είναι οι παθολογικές φοβίες και ποια η ευθύνη των γονιών, τώρα ήρθε η στιγμή να δώσουμε μερικές πρακτικές συμβουλές στους γονείς με τη βοήθεια του παιδοψυχίατρου Ιγνάτιου Καφαντάρη.

Επιμέλεια: Άντζελα Μολφέτα

Γενικά, ο ρόλος των ενηλίκων είναι να ενθαρρύνουν με κάθε τρόπο τα παιδιά, ώστε να αναπτύσσουν πρωτοβουλίες, αυτοπεποίθηση, θάρρος, αυτάρκεια και αυτονομία. Ειδικότερα:

• Να μην πανικοβάλλονται οι ίδιοι, ούτε να μεγαλοποιούν τους φόβους του παιδιού δίνοντας υπερβολική προσοχή στην παραμικρή εκδήλωση φόβου του.
• Ποτέ να μην μεταδίδουν στο παιδί τους δικούς τους φόβους. Να επεξεργαστούν οι ίδιοι πρώτα τους φόβους τους, έτσι ώστε να μην τους προβάλλουν και στο παιδί τους.
• Δεν πρέπει να ειρωνεύονται τους φόβους του παιδιού, αλλά αντίθετα να είναι πρόθυμοι οποιαδήποτε στιγμή να ακούσουν το παιδί και να του συμπαρασταθούν με κατανόηση και ψυχραιμία.
• Οι γονείς καλό είναι να λειτουργούν ως θετικό πρότυπο μίμησης για τα παιδιά. Εάν για παράδειγμα, το παιδί φοβάται τα ζώα, είναι πολύ καλό να βλέπει τους γονείς να φροντίζουν, να παίζουν και να χαϊδεύουν ένα ζωάκι. Χωρίς πίεση, σιγά -σιγά το παιδί θα κατανοήσει εύκολα πως δεν υπήρχε λόγος να φοβάται.
• Φροντίζοντας να διατηρούν ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον το παιδί εισπράττει άμεσα το αίσθημα ασφάλειας που έχει τόσο ανάγκη.
• Ο συστηματικός έλεγχος των εκπομπών που παρακολουθεί στην τηλεόραση, απομακρύνει τις πιθανότητες να αναπτύξει κάποιων ειδών φοβίες.
• Η λεκτική επικοινωνία έχει πολύ θετικά αποτελέσματα. Ειδικά, όταν οι γονείς μοιράζονται με τα παιδιά τους προσωπικά παραδείγματα για κάτι που φοβούνταν όταν ήταν παιδιά και πώς κατόρθωσαν να το ξεπεράσουν.
• Να μην φοβίζουν σκόπιμα το παιδί λέγοντάς του: «αν δεν είσαι καλό παιδί θα έρθει ο μπαμπούλας να σε πάρει» ή «αστυνομία», κ.λπ. Με την «κατάλληλη» ιδιοσυγκρασία, το παιδί θα κουβαλάει αυτό το άγχος για πολύ καιρό.
• Χρειάζεται να εξηγούν στο παιδί πως δεν φοβάται μόνο αυτό, αλλά και άλλα παιδάκια ή και αυτοί οι ίδιοι. Παράλληλα να του αναλύουν πώς αντιμετωπίζουν τους φόβους τους με ηρεμία, ώστε το παιδί να προσπαθήσει να τους μιμηθεί.
• Ένα κατάλληλο μέσο είναι τα εικονογραφημένα παιδικά βιβλία με παιδιά που φοβούνταν και τελικά ξεπερνούν τους φόβους τους. Τα παιδιά ταυτίζονται πολύ εύκολα με τους ήρωες των βιβλίων.
• Να διερευνούν την πιθανή πηγή του φόβου και να δίνουν στο παιδί τις απαραίτητες λογικές εξηγήσεις με έμπρακτες αποδείξεις ως προς την απουσία πραγματικού κινδύνου.
• Τέλος, εάν η φοβία αποδιοργανώνει τη ζωή του παιδιού και δεν μπορούν να τη διαχειριστούν, τότε μια επίσκεψη σε ειδικό είναι απαραίτητη, ώστε από τη μια να απομακρυνθούν τα συμπτώματα και από την άλλη να μην επιδεινωθεί η κατάσταση.

Ιγνάτιος Καφαντάρης, ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, www.ikafantaris.gr,  www.monorodi.gr , Επιστημονικό Κέντρο Μονορόδι, Παναγή Τσαλδάρη 247, Καλλιθέα, τηλ.: 210 95