Γιατί τα αγοράκια φοράνε μπλε και τα κοριτσάκια ροζ

Πολλά μπορεί να έχουν αλλάξει στον τρόπο που μεγαλώνουν πλέον τα παιδιά, αλλά υπάρχει και κάτι που δεν φαίνεται να αλλάζει όσα χρόνια και να περάσουν: το μπλε είναι για τα αγόρια και το ροζ για τα κορίτσια. Εν έτει 2017 ακόμα το τι χρώμα θα είναι η κουβερτούλα του παιδιού ή οι κάλτσες του καθορίζονται από το φύλο του. Πώς ξεκίνησε όμως, αυτό;

Aπό τη Σοφία Κροκίδα

Όταν το λευκό ήταν το μοναδικό χρώμα

Για να φτάσουμε μέχρι τα κυρίαρχα χρώματα του σήμερα, πρέπει να δούμε τι υπήρχε πριν από αυτά. Η Τζο Παολέτι, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ ασχολείται με τη βιομηχανία των ρούχων, την ιστορία της μόδας και τον ρόλο της στην αμερικανική κουλτούρα. Είναι επίσης η συγγραφέας του βιβλίου «Ροζ και Μπλε: Πώς ξεχωρίζουν τα αγόρια από τα κορίτσια στην Αμερική».

Ξεκίνησε ερευνώντας πώς έντυναν οι οικογένειες τα παιδιά τους πριν το ροζ και το μπλε, και ανακάλυψε ότι για αιώνες, τα ρούχα ήταν ουδέτερου χρώματος και φύλου. Δηλαδή τα φορέματα ήταν και για τα αγόρια και για τα κορίτσια, και επίσης και τα δύο φύλα ντύνονταν στα λευκά. Μετά τα 6 με 7 χρόνια τα παιδιά άρχιζαν να υιοθετούν μία μέθοδο ντυσίματος που ήταν σύμφωνη με το τι φορούσαν οι γονείς τους.

Η άνοδος του χρώματος

Η Παολέτι ανακάλυψε ότι τα χρώματα που ταίριαζαν με το φύλο ήρθαν σταδιακά. Τα παστέλ συνδυάστηκαν με τα παιδιά στα μέσα του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με ένα έντυπο του 1918, την εποχή εκείνη ακόμα το ροζ ήταν κατάλληλο χρώμα για αγόρια καθώς ήταν ένα χρώμα έντονο και τολμηρό, ενώ οι παστέλ αποχρώσεις του μπλε ήταν πιο ιδανικές για κορίτσια! Άλλα έντυπα πρότειναν πως σωστό είναι τα χρώματα των ρούχων να επιλέγονται ανάλογα με το χρώμα των ματιών και των μαλλιών του παιδιού.

Ο πρώτος διαχωρισμός

Προς το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου άρχισε να ενισχύεται ο διαχωρισμός των δύο φύλων στο υποσυνείδητο των ανθρώπων. Έτσι, τα ρούχα και κατά συνέπεια τα χρώματά τους ήταν αποκλειστικά θέμα των καταστημάτων και του τι αυτά προωθούσαν. Μπορεί η γυναίκα να φόραγε μπλε, αλλά όταν ο άντρας της γυρνούσε από το μέτωπο θα άλλαζε βάζοντας μια λουλουδάτη ροζ ποδιά, ή οποία σιγά σιγά έγινε η “στολή” της για την κουζίνα. Το 1947 σχεδιαστές όπως ο Ντιόρ λάνσαραν τα σύνολα του μεταπολέμου, και για τις γυναίκες κύριο στοιχείο ήταν το απαλό και θηλυκό ροζ.

Ενάντια στην παράδοση

Σύμφωνα με την Παολέτι, το γυναικείο απελευθερωτικό κίνημα που πυροδότησε κοινωνικές αλλαγές τη δεκαετία του 1960, έβαλε ένα προσωρινό τέλος στην κυριαρχία των χρωμάτων σύμφωνα με το φύλο. Η κοινή γνώμη φάνηκε να προσαρμόζεται σε αυτό, και μάλιστα πολλά μεγάλα καταστήματα της Αμερικής εγκατέλειψαν τελείως το ροζ για τις γυναίκες.

Ντύνοντας τα κορίτσια με ροζ, φοβήθηκαν πως θα συνεχίσουν να νιώθουν πως πρέπει να υπακούουν στους κανόνες των φύλων που είχαν τεθεί τις προηγούμενες δεκαετίες. Όταν οι γυναίκες άφησαν τα εργοστάσια για να επιστρέψουν στις κουζίνες, εγκατέλειψαν τις καριέρες τους για να γίνουν πάλι νοικοκυρές, με σήμα κατατεθέν τα ροζ ρούχα, τα οποία οι φεμινίστριες αργότερα “αποκήρυξαν”.

Το σύνθημά τους ήταν να ντύνονται όπως και οι άντρες, ώστε να έχουν την ίδια μεταχείριση. Τότε ξεκίνησε και η διαφωνία πως δεν υπάρχει απόδειξη πως οι γυναίκες προτιμούν το ροζ, αλλά είναι καθαρά θέμα του πώς μεγαλώνουν τα παιδιά που τα κάνει να διαχωρίζουν τα χρώματα σύμφωνα με το φύλο. Κάπως έτσι λοιπόν τα ρούχα έγιναν και πάλι ουδέτερα.

Η δεκαετία του ‘80

Τα πράγματα δεν άργησαν να αλλάξουν. Η Παολέτι μας λέει πως η επιστροφή του μπλε και του ροζ είχε άμεση σχέση με τη μεγαλύτερη δύναμη του κόσμου: το χρήμα. Ξαφνικά έγινε της μόδας να μαθαίνεις από πριν το φύλο του μωρού, και έτσι τα καταστήματα μπορούσαν να πουλάνε συγκεκριμένο εμπόρευμα που απευθυνόταν είτε σε αγόρια είτε σε κορίτσια.

Δεδομένου του πόσα ζευγάρια έχουν πάνω από ένα παιδί και πόσες οικογένειες έχουν συγγενείς αγόρια και κορίτσια, αυτό κάνει τα ρούχα από δεύτερο χέρι πιο δύσκολα εφ’όσον το να ντύνεις τη νεογέννητη κόρη σου με τα ρούχα του πρωτότοκου γιού σου πηγαίνει ενάντια στις επιταγές της μόδας.

Ήταν επίσης η περίοδος κατά την οποία οι γυναίκες που μεγάλωσαν στην “ουδέτερη” εποχή έκαναν δικά τους παιδιά και με περηφάνια έκαναν την κόρη τους να ξεχωρίζει φορώντας της ροζ κορδέλες και ροζ πάνες. Όλα όσα ήταν λάθος το 1960, το 1980 ήταν πια σωστά!

Τα χρώματα των φύλων σήμερα

Σήμερα, ακόμα υπάρχει ο περιβόητος διαχωρισμός μπλε και ροζ. Από τα καλτσάκια και τις κουβερτούλες μέχρι τις ειδικές οδοντόκρεμες και τα μπιμπερό, το χρώμα μας καθοδηγεί στο τι θα αγοράσουμε για το παιδί μας στα μαγαζιά. Σύγχρονες μελέτες προσπαθούν να κατανοήσουν γιατί ακόμα ακολουθούμε τη χρωματική μόδα. Διαλέγουμε τα χρώματα επειδή πιστεύουμε ότι αρέσουν σε κάθε φύλο, ή μόνο και μόνο επειδή έτσι μας έχουν μάθει;

Μια έρευνα το 2011 άφησε τα μωρά να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο ίδια αντικείμενα. Το ένα ήταν ροζ και το άλλο όχι. Τα μωρά ενός έτους διάλεγαν σε ίσα ποσοστά και τα δύο αντικείμενα. Όταν γίνονταν δύο χρονών, τα περισσότερα κορίτσια διάλεγαν το ροζ αντικείμενο, ενώ στα 4 τους χρόνια τα αγόρια απέρριπταν σε μεγάλο βαθμό το ροζ.

Σε μια παρόμοια έρευνα, τα παιδιά χωρίζονται σε γκρουπ 3 και 5 ετών, φορώντας διαφορετικό χρώμα πουκάμισο. Σε όλα τα παιδιά έλεγαν πως το χρώμα που φοράνε είναι το καλύτερο. Σε τρεις εβδομάδες, ο διαχωρισμός ήταν εμφανής. Τα παιδιά που φορούσαν μπλε διάλεγαν μπλε αντικείμενα, ενώ όσα φορούσαν κόκκινο έτειναν προς αυτό το χρώμα.

Πρόσφατες έρευνες έδειξαν επίσης πως το να συνδέουμε το ροζ με τη θηλυκότητα μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα. Το Πανεπιστήμιο  Erasmus του Ροτερνταμ  ανακάλυψε πως όταν σύλλογοι για τον καρκίνο του μαστού έκαναν κάποιον έρανο με ροζ φυλλάδια, είχαν λιγότερες δωρεές. Στις γυναίκες δεν αρέσει ότι το ροζ θεωρείται το χρώμα τους και γι’ αυτό τον λόγο δεν υποστήριζαν τον έρανο.

Ξεσκεπάζοντας τον μύθο του Τρίτου Ράιχ

Το να μιλήσουμε για τη ναζιστική Γερμανία είναι ίσως το τελευταίο που θα περίμενε κάποιος σε ένα τέτοιο άρθρο. Σύμφωνα όμως με μια φήμη που κυκλοφορεί, το ροζ έγινε συνώνυμο με τη θηλυκότητα, όταν οι Ναζί φόραγαν στους ομοφυλόφιλους κρατούμενους μια στολή με ένα ροζ τρίγωνο κεντημένο για να τους ξεχωρίζουν.

Στο βιβλίο της, η Παολέτι δεν αναφέρει καν ότι αυτή η φήμη μπορεί να έχει κάποια σχέση με το ότι το ροζ έγινε το χρώμα της γυναίκας, αλλά αναφέρεται στο γεγονός χαρακτηρίζοντάς τον μύθο, για τον εξής λόγο: Το ροζ ήταν ήδη συνυφασμένο με τα κορίτσια από το 1930. Τα χρόνια πριν και μετά τον πόλεμο ήταν ακόμα ταμπού να είσαι ομοφυλόφιλος, και γι’ αυτό τον λόγο οι διαφημιστές δεν θα το χρησιμοποιούσαν ως μέσο μάρκετινγκ.

Τα χρώματα στον ενήλικο κόσμο

Το 2012, ένας κοινωνιολόγος του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ έκανε σε 2.000 ανθρώπους την εξής απλή ερώτηση: Από τα χρώματα μπλε, ροζ, μωβ, κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο και πράσινο, ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα;

Η συντριπτική πλειοψηφία απάντησε το μπλε: 42% άντρες και 29% γυναίκες. Για τις γυναίκες, το μπλε ήταν σχεδόν ίσο με το μωβ, το οποίο είχε ένα ποσοστό 27%. Φαίνεται επίσης ότι το ροζ δεν είναι και τόσο αγαπημένο χρώμα, με ποσοστό 1% των αντρών να το διαλέγει, και 7% των γυναικών.

Άρα, το συμπέρασμα είναι απλό. Το μπλε είναι το πλέον αγαπημένο χρώμα, ανεξαρτήτως φύλου. Σε κάποιους άντρες αρέσει το ροζ, σε πολλές γυναίκες αρέσει το μπλε, και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό!