O φόβος του χωρισμού

Ο χωρισμός των γονιών αναστατώνει την ψυχολογία των παιδιών, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Πώς μπορούμε να σταθούμε δίπλα τους, μειώνοντας στο ελάχιστο τα αρνητικά επακόλουθα;

Επιμέλεια: Άντζελα Μολφέτα

Η κύρια έγνοια όλων των παιδιών είναι ο φόβος εγκατάλειψης, ο αποχωρισμός από τον γονέα που φεύγει από το σπίτι. Είναι δυνατόν να εμφανίσουν άγχος αποχωρισμού, ενούρηση, εγκόπριση, νευρικότητα και επιθετικές τάσεις. Πολλές φορές είναι θλιμμένα και έχουν δυσκολίες στον ύπνο. Οι επιπτώσεις αυτές διαφοροποιούνται ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Ο παιδοψυχίατρος μας λέει: «στα μικρά παιδιά, κάτω των 3 ετών, υπάρχουν ελάχιστες μνήμες και οι μετέπειτα επιπτώσεις είναι σχετικά μικρότερες.

Τα παιδιά σχολικής ηλικίας βιώνουν εντονότερα μια τέτοια κατάσταση, αισθάνονται προσωπική απόρριψη, εμφανίζουν κακές σχολικές επιδόσεις, παρουσιάζουν σωματικές ενοχλήσεις, καταθλιπτικά στοιχεία, λένε ψέματα ή ακόμα εκδηλώνουν μικρο-παραβατικές συμπεριφορές».

Αν πρόκειται για παιδιά στην εφηβεία, η ανάγκη για σταθερότητα είναι μεγάλη και στην περίπτωση που απουσιάζει η πατρική φιγούρα, διακατέχονται από αισθήματα θυμού και προδοσίας. Σε μερικές περιπτώσεις, οι έφηβοι μπορεί να αποκτήσουν έντονη σεξουαλική δραστηριότητα, να καταναλώνουν μεγάλη ποσότητα αλκοόλ, να δοκιμάζουν ή και να κάνουν χρήση απαγορευμένων ουσιών, ενώ η παραβατική συμπεριφορά είναι ένα ακόμα συχνό φαινόμενο.

Είναι σημαντικό να μιλήσουν και οι δυο γονείς στο παιδί όσες φορές χρειαστεί, χωρίς όμως να υπεραναλύουν την κατάσταση. Να εξηγήσουν πως η μαμά και ο μπαμπάς δεν τα περνάνε μαζί καλά για προσωπικούς λόγους, και πως το παιδί δεν έχει καμία ευθύνη για τις διαφορές τους. Επίσης, ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα για να αλλάξει την κατάσταση, αφού οι «μεγάλοι» έχουν πάρει την απόφασή τους και ξέρουν καλύτερα πώς να λύσουν το θέμα.

Είναι βασικό να του τονίσετε πως ανεξάρτητα από το διαζύγιο, εσείς θα συνεχίσετε να το αγαπάτε για πάντα, δεν θα το εγκαταλείψετε ποτέ και θα είστε πάντα μια οικογένεια, ακόμη κι αν η μαμά δεν μένει μαζί με τον μπαμπά. Η μόνη διαφορά θα είναι πως από εδώ και εμπρός θα υπάρχουν δύο σπίτια.

Παιδί χωρισμένων;

Τα παιδιά των χωρισμένων γονέων έφεραν στο παρελθόν το «στίγμα». Ευτυχώς, σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά, χωρίς όμως να έχουν εξαλειφθεί εντελώς οι «παραδοσιακές» απόψεις. Εάν κάποιο παιδί ή έφηβος εμφανίσει κάποιο πρόβλημα ή δυσκολίες, ο κοινωνικός περίγυρος υπογραμμίζει συνήθως με ευκολία πως οι γονείς του είναι χωρισμένοι.

Φυσικά, ένα διαζύγιο οπωσδήποτε δεν προδικάζει πως θα παρουσιαστεί πρόβλημα. Προβλήματα συμβαίνουν ανά πάσα στιγμή και στις ολοκληρωμένες οικογένειες. Απλά, τα παιδιά αυτά μπορεί να ζητούν συχνότερα βοήθεια ή να παρουσιάσουν κάποια θέματα σε ένα υψηλότερο ποσοστό, εάν δεν έχουν γίνει οι σωστοί χειρισμοί από τους γονείς τους.

«Οι γονείς σε αυτήν τη φάση», υπογραμμίζει ο Ιγνάτιος Καφαντάρης, «πρέπει να στηρίζουν συνεχώς και όχι να υποσκάπτουν την ψυχολογική ισορροπία των παιδιών τους λόγω του δικού τους θυμού». Εξάλλου, η αύξηση των διαζυγίων έχει καταστήσει πλέον το διαζύγιο ένα ζήτημα κοινωνικά αποδεκτό. Ανεξάρτητα από την οικογενειακή κατάσταση θα πρέπει είτε πριν το διαζύγιο είτε μετά, τα παιδιά να προστατευτούν από διαμάχες, συγκρούσεις κ.λπ.

Επομένως, και οι δύο γονείς έχουν υποχρέωση να φροντίζουν από κοινού το παιδί τους, είτε στο ίδιο είτε σε διαφορετικό σπίτι. Έτσι ένα παιδί, είτε είναι παιδί χωρισμένων γονιών είτε όχι, θα απολαμβάνει την προστασία και φροντίδα δύο γονέων με ισότιμο και ισορροπημένο τρόπο, ώστε να αναπτυχθεί συναισθηματικά και ψυχικά χωρίς να αισθανθεί την απώλεια του ενός γονέα.

* Ιγνάτιος Καφαντάρης, ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, www.ikafantaris.gr, www.monorodi.gr, Επιστημονικό Κέντρο Μονορόδι, Παναγή Τσαλδάρη 247, Καλλιθέα, τηλ. 210 9571890