Πώς να μεγαλώσουμε ένα ανεξάρτητο παιδί

Το παιχνίδι της αυτονόμησης του παιδιού μας παίζεται με κανόνες που θα πρέπει να πάρουμε την απόφαση να τους ακολουθήσουμε, χωρίς να διστάσουμε να αποχωριστούμε προσωρινά την προστατευτική μας πλευρά!

Από την Δέσποινα Σάμψων

Στην ελληνική οικογένεια των μεγάλων εξαρτήσεων και των σφιχτών δεσμών, τα παιδιά παραδοσιακά μένουν προσκολλημένα στους γονείς τους. Μαμάδες αναλαμβάνουν το πλύσιμο και το σιδέρωμα των ρούχων των παιδιών τους μέχρι τα 40 τους. Μπαμπάδες πληρώνουν τους λογαριασμούς των κοριτσιών τους μέχρι την αντίστοιχη ηλικία για να μην στέκονται εκείνα στις ουρές. Για να μην αναφερθούμε στην κουλτούρα του περιφερόμενου τάπερ με το σπιτικό φαγητό που δεν σβήνει όσα χρόνια κι αν περάσουν. Πώς μπορούμε να σπάσουμε το κλισέ και να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας, ώστε να αντιμετωπίσουν μόνα τους την καθημερινότητά τους. Πώς γίνεται το θαύμα και ένα παιδί εξελίσσεται φυσιολογικά σε ανεξάρτητο ενήλικα;

1. Τηρούμε ωράρια και μένουμε πιστοί σε προγράμματα!
Είναι απλό: ακολουθώντας με συνέπεια ένα απλό προγραμματισμό που έχει καθοριστεί και αναλυθεί, θα είναι πιο εύκολο να πειθαρχήσουν αργότερα σε ένα περισσότερο απαιτητικό ωράριο σπουδών ή στο επάγγελμά τους. Αν για παράδειγμα, γνωρίζει ένα παιδί ότι πρέπει να έχει τελειώσει το διάβασμά του πριν το βραδινό φαγητό, ώστε να δει μετά τηλεόραση ή να παίξει στον υπολογιστή, θα του είναι πιο εύκολο και κυρίως πιο ξεκάθαρο γιατί πρέπει να πειθαρχήσει.

2. Καθώς μεγαλώνουν, τα αφήνουμε όλο και πιο ανεξάρτητα
Σπάμε σταδιακά τα ασφυκτικά λουριά του προστατευτισμού δίνοντας μέσα σε ένα πλαίσιο ασφαλείας, μικρές ελευθερίες. Πριν τη νηπιακή ηλικία, τα αφήνουμε μόνα τους στο δωμάτιό τους να παίξουν χωρίς επιτήρηση. Έχουμε φροντίσει ο χώρος να είναι απόλυτα ασφαλής κι εμείς είμαστε φυσικά σε διπλανό χώρο. Μεγαλώνοντας επιτρέπουμε να παίζουν στην αυλή ή στον κήπο μόνα. Τα αφήνουμε σε μεγαλύτερη ηλικία να περπατάνε σε μια κοντινή διαδρομή μέχρι το σπίτι ενός συμμαθητή τους, να οδηγούν το ποδήλατό τους στη γειτονιά και αργότερα να πάρουν ένα λεωφορείο για να πάνε στο απογευματινό φροντιστήριο. Είμαστε πάντα εκεί για να εξηγήσουμε κινδύνους και κανόνες ασφαλούς κυκλοφορίας στον δρόμο αλλά δεν κλειδώνουμε ένα προέφηβο σπίτι καλλιεργώντας τον τρόμο για το εξωτερικό περιβάλλον. Σταδιακά το παιδί μαθαίνει να στηρίζεται στις δυνάμεις του και να γίνεται περισσότερο υπεύθυνο χτίζοντας την αυτοπεποίθησή του.

3. Αναθέτουμε καθήκοντα στο σπίτι
Ακόμα και στην τρυφερή ηλικία των 2, ένα παιδί μπορεί να εκπαιδευτεί στην προσφορά κάποιων υπηρεσιών μέσα στη μικρή κοινότητα της οικογένειας. Μπορεί να ακούγεται αστείο αλλά αν του ανατεθεί να μαζεύει όλους τους κύβους του πριν κοιμηθεί, θα το μάθει και θα έχει ήδη σταθεί στα πόδια του! Τα θελήματα αλλά και οι αναθέσεις στο κάθε μέλος της οικογένειας – μεγάλο και μικρό – διδάσκουν πολύ περισσότερα μαθήματα διαχείρισης επιχειρήσεων από τα εξειδικευμένα κολλέγια.

4. Εφαρμόζουμε τον κανόνα “αν το θέλεις πολύ, πάρ’ το μόνος σου”
Έχουμε μπροστά μας ένα παιδάκι που ξαπλωμένο μονίμως μπροστά μας, απαιτεί επίμονα κάτι διαφορετικό: να του φέρουμε το ηλεκτρονικό του, να του πάμε νερό, να του ανοίξουμε την τηλεόραση, να του καθαρίσουμε την μπανάνα, να του πιάσουμε μια συσκευασία με μπισκότα, να του κρατήσουμε την τσάντα, να του φορτώσουμε στο αυτοκίνητο και τις 12 κούκλες με το βεστιάριο τους για μία εκδρομή. Το παιδί μας πρέπει να κατανοήσει ότι η μαμά και ο μπαμπάς δεν είναι οι μπάτλερ του πρίγκιπα Τζορτζ ούτε οι υπηρέτες του Μπάκιγχαμ. Αν χρειάζεται κάτι και μπορεί – ή του επιτρέπεται – να το πάρει, θα σηκωθεί και θα το κάνει μόνο του. Αν χρειάζεται ένα σακβουαγιάζ με παιχνίδια, θα χρειαστεί να καταλάβει ότι εκείνο θα τα κουβαλήσει. Απλές οργανωτικές ικανότητες που θα το βοηθήσουν να αυτονομηθεί πιο γρήγορα από όσο πιστεύουμε.

5. Τα επιβραβεύουμε για ό,τι καταφέρνουν
Εργασίες για το σχολείο, θελήματα – όποια δουλειά του αναθέτουμε και την εκτελεί θα πρέπει να συνοδεύεται από ένα τεράστιο μπράβο – χωρίς άλλες περιττές υπερβολές. Αρκεί να λαμβάνουν το μήνυμα ότι τα κατάφεραν μόνα τους – όσο μικρή κι αν ήταν η αποστολή τους.

6. Τους επιτρέπουμε μικρούς πειραματισμούς ανεξάρτητα από την ηλικία τους!
Είναι μεγάλη η πρόκληση να αφήσουμε το “μωρό” μας να φτιάξει ένα παζλ που είναι κατάλληλο για μεγαλύτερα παιδιά. Ή να κάνει μια πραγματικά δύσκολη εργασία για το σχολείο χωρίς τη βοήθειά μας. Ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αν ξεπεράσουμε την πρώτη μας αντίδραση, να τρέξουμε να τα βοηθήσουμε, και τα αφήσουμε μόνα τους, έχουμε κάνει μεγάλα βήματα προς την αυτονόμησή τους. Δείχνοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους, πρέπει να τα αφήνουμε να λύνουν μόνα τους τις  “εξισώσεις” της καθημερινότητάς τους. Σφίγγοντας τα δόντια έστω καθώς θα ξέρουμε ότι ίσως είναι ακόμα μικρά γι’ αυτά που θα αντιμετωπίσουν. Μόνος όρος: να είμαστε δίπλα τους αν απογοητευτούν, ώστε να μην χάσουν το ενδιαφέρον τους να προσπαθήσουν ξανά και ξανά μέχρι να πετύχουν τους στόχους τους. Σήμερα είναι ένα δύσκολο συναρμολογούμενο, αύριο θα είναι ένα απαιτητικό business plan…

7. Τους υπενθυμίζουμε ότι έχουν πάντα επιλογές 
Η ανατροφή ενός ανεξάρτητου παιδιού περνάει μέσα από τον δρόμο της λήψης κάποιων αποφάσεων από εκείνο. Είναι καλό να τα μαθαίνουμε ότι εκείνα μπορούν να αποφασίζουν από μια λίστα επιλογών που τους θέτουμε, ώστε να μην περιμένουν ότι θα αποφασίζει η μαμά για όλα που τα αφορούν. Ξεκινάμε από το πιο συνηθισμένο: αφήνουμε πάνω τους τι θα πάρουν για σνακ στο σχολείο από το σπίτι. Αν έχουμε προεπιλέξει τρία ή τέσσερα διαφορετικά μικρογεύματα για το δεκατιανό, τα αφήνουμε να επιλέξουν εκείνα αν θα φάνε μπανάνα ή μήλο, γιαούρτι ή μπάρα δημητριακών…