Πώς θα διδάξουμε την ευγένεια στα παιδιά μας
Όποια κι αν είναι η ηλικία των παιδιών μας, ποτέ δεν είναι αργά για να «δουλέψουμε» μαζί τους την έννοια της αλληλεγγύης και τη σημασία του να έχουμε στον νου μας τους άλλους. Μαθήματα καλοσύνης και προσφοράς σε 11 απλά βήματα!
Από την Δέσποινα Σάμψων
Αποτελεί η “ευγένεια” μάθημα της μόδας στην εκπαιδευτική διαδικασία; Για τα βρετανικά ήθη, μάλλον, ναι! Μέχρι και το σχολικό ίδρυμα Thomas’s Battersea που επιλέχτηκε για τον πρίγκηπα Τζορτζ διαφημίζει ότι έχει βασικό κανόνα του το περίφημο «Be Kind». Από την στερεότυπη, όμως, βρετανική αβρότητα μέχρι την εφαρμογή σε μια εποχή που η αδιαφορία και ο εγωισμός κυριαρχούν ως μοναδικά εφόδια επιβίωσης, η απόσταση είναι μεγάλη.
Σύμφωνα με έρευνα του ειδικού στην οικογενειακή ψυχολογία και λέκτορα της παιδαγωγικής σχολής του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, Ρίτσαρντ Ουέισμπουρντ, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Washington Post, το 80% των παιδιών που πήραν μέρος θεωρούν ότι οι γονείς τους εστίαζαν κυρίως στις ατομικές επιδόσεις τους ή στην ευτυχία τους συγκριτικά με την καλλιέργεια της διάθεσης φροντίδας για τους άλλους. Αυτά τα παιδιά δεν γεννήθηκαν καλά ή κακά. Χρειάζονται, όμως, επειγόντως τους γονείς τους να είναι εκεί γι’ αυτά. Να τους δείξουν να φροντίζουν τους άλλους, να σέβονται και να δρουν με υπευθυνότητα στις κοινότητες που θα βρεθούν σε κάθε στάδιο της ζωής τους.
Στον σκληρό κόσμο της αριστείας και της ατομικής επιβίωσης υπάρχουν 11 τρόποι για να προβάλουμε την επόμενη τάση στην εκπαίδευση: την αξία της προσφοράς, της βοήθειας και της φροντίδας του άλλου.
1. Γινόμαστε εμείς το παράδειγμα
Μας αντιγράφουν και αναπαράγουν τα δικά μας γνωρίσματα και μοντέλα συμπεριφοράς – ακόμα κι όταν δεν είμαστε παρόντες. Οι πράξεις μας εισχωρούν στο υποσυνείδητό τους και ακόμα κι αν δεν θέλουν να το παραδεχτούν, βγαίνουν ξανά προς τα έξω μέσα από τη δική τους δράση. Η δική μας αλληλεγγύη είναι η δική τους αγάπη και φροντίδα προς τρίτους.
2. Διευρύνουμε τους ορίζοντές τους
Όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα παιδιά δεν χρειάζεται πια να ζουν στον δικό τους κόσμο. Εκεί έξω, μακριά από τη ροζ φούσκα, όπου τα έχουμε τοποθετήσει, υπάρχουν λιγότερο προνομιούχα παιδιά που δεν θεωρούν αυτονόητα τη διασκέδαση, τα δώρα, τις ηλεκτρονικές συσκευές και την απόλαυση. Αλληλέγγυοι γινόμαστε όταν βγούμε από τον μικρόκοσμό μας και ανακαλύψουμε ποιος έχει την ανάγκη μας δίπλα μας.
3. Επιμένουμε μέχρι η καθημερινή πρακτική γίνει συνήθεια
Είναι μάλλον δύσκολο να παρουσιάζεις την τακτική της αλληλεγγύης ως μία ακόμα επίδοση σε ένα περιβάλλον που αδιαφορεί ουσιαστικά για τα προβλήματα και τις αδυναμίες των υπολοίπων. Ωστόσο, αν στα παιδιά μας βρούμε δημιουργικούς τρόπους να γίνουν πιο ευγενικά, συζητάμε τι μπορούν να βελτιώσουν και τα επιβραβεύομε για κάθε μικρή πράξη αλληλεγγύης, ίσως η συχνή δράση μετατραπεί σε καθημερινή συνήθεια – που είναι και το νέο ζητούμενο.
4. Τα μαθαίνουμε τη δύναμη των λέξεων και πράξεών τους
Κανένας αν δεν το διδαχτεί στην πράξη, δεν μπορεί να φανταστεί την επίδραση που έχουν τα λόγια αγάπης και φροντίδας και αντίστοιχα τον αντίκτυπο εκείνων που είναι σκληρά και προδίδουν αδιαφορία και εγωισμό. Εξηγούμε με παραδείγματα πόση δύναμη έχουν δυο τρεις απλές λέξεις και τη σημασία της φράσης “είμαι εδώ για σένα” για τον άλλο που έχει ανάγκη να την ακούσει αλλά και να τη δει να γίνεται πράξη. Το μεγαλύτερο μάθημα της ζωής είναι να τα βοηθήσουμε να μετράνε τα λόγια τους…
5. Μοιράζουμε περισσότερα χαμόγελα
Όταν δεν φτάνουν τα λόγια αλλά χρειάζεται να ενεργοποιήσουμε τη γλώσσα του σώματος, για να πούμε σε κάποιον ότι είμαστε δίπλα του, τι κάνουμε; Του χαμογελάμε! Είναι απλό να συμβουλέψουμε τα παιδιά μας να χαμογελάνε περισσότερο. Ακόμα κι αν είναι σε ηλικίες που οι λέξεις δεν έχουν την απαιτούμενη ωριμότητα, μπορούμε να τα μάθουμε ότι χαμογελώντας στον άλλο – ακόμα και σε ένα άγνωστο τους συμμαθητή στο προαύλιο – αλλάζουμε όλη τη διάθεσή του.
6. Ξεκινάμε από μικρές ηλικίες
Μαθήματα ευγένειας, καλής συμπεριφοράς, αλληλεγγύης. Ακόμα και σε προσχολικές ηλικίες, οι ειδικοί τονίζουν ότι πρέπει να τα εντάξουμε στο πρόγραμμά τους – πριν ακόμα ολοκληρωθεί η διαδικασία της κοινωνικοποίησής τους.
7. Δουλεύουμε μαζί τους
Παίρνουμε μέρος σε συλλογικές δράσεις ή προσφέρουμε εθελοντική εργασία; Το παράδειγμα ενός ενήλικα που δεν νιώθει μεγάλος για τέτοια… αλλά συμμετέχει ενεργά είναι ο καλύτερος τρόπος για να μεταδώσουμε την αξία τής αλληλοβοήθειας και της ευγενικής προσφοράς σε ένα μικρό παιδί που αν μας ακολουθήσει και ζήσει όλη τη διαδικασία μαζί θα ενθουσιαστεί με τη δύναμική της.
8. Ξεκαθαρίζουμε τον στόχο
Ακόμα κι αν η επιβράβευση είναι ένα αρχικό εργαλείο κινητοποίησης, εμείς οι γονείς πρέπει να θέσουμε την προσφορά στα σωστά όριά της. Βοηθάμε κάποιον χωρίς να περιμένουμε να κερδίσουμε τίποτα από εκείνον. Αν μεταφέρουμε το πνεύμα της συναλλαγής και στις αλτρουιστικές πράξεις, ακυρώνουμε την ουσία τους και αυτό είναι κάτι που πρέπει να μάθουν νωρίς τα παιδιά, ώστε να μην περιμένουν ανταλλάγματα – πέρα από το χαρούμενο πρόσωπο του άλλου.
9. Επαναπροσδιορίζουμε την επιτυχία
Κανένας δεν ακυρώνει την αξία μιας πρωτιάς, της άριστης επίδοσης στο σχολείο ή μιας νίκης σε έναν αθλητικό αγώνα. Όμως είναι σημαντικό, από πολύ νωρίς, να βλέπουμε μαζί με τα παιδιά μας, βήμα προς βήμα, τη διαδικασία αυτή της νίκης. Υπήρχε ευγενής άμιλλα; Ή οι μικροί πρωταθλητές μας ήταν τόσο απορροφημένοι από τον στόχο που δεν είδαν καν έναν φίλο τους που σκόνταψε, έναν αδύναμο μαθητή που δεν κατανόησε κι έχασαν κάθε ευκαιρία να προσφέρουν τη βοήθειά τους; Η υποστήριξη στον αδύναμο είναι μέρος της ολοκληρωμένης επιτυχίας. Κανένας δεν αισθάνεται νικητής έχοντας εξοντώσει τους αντίπαλους. Νικητής είναι αυτός που έχει κερδίσει σε κάθε επίπεδο αντιμετωπίζοντας με ίσους όρους τους συμπαίκτες του.
10. Δείχνουμε την αξία της συνεργασίας.
Δεν υπάρχουν “αυτοί” κι “εγώ”! Υπάρχει πάντα το “εμείς”. Η ομαδική δουλειά και το πνεύμα συνεργασίας είναι το εργαλείο που θα βοηθήσει μικρά πλάσματα που ακόμα ανατρέφονται με εγωισμό και υπερβολικό χάδι να συνειδητοποιήσουν ότι αποτελούν σύνολο μιας ομάδας, την οποία αναγνωρίζουν, σέβονται και αντιμετωπίζουν πάντα με ευγένεια. Αυτό θα τους ακολουθήσει αργότερα παντού.
11. Ευγένεια = προτεραιότητα και όχι ειδική περίσταση
Το τρίχρονο κοριτσάκι μας έχει αρχίσει να σπρώχνει και να πετάει τα παιχνίδια της φίλης του. Αρχίζουμε να την δικαιολογούμε… “Δεν κοιμήθηκε σήμερα για μεσημέρι και είναι κουρασμένη. Συνήθως είναι ευγενική…”. Ε, λοιπόν, δεν υπάρχουν σοβαρές δικαιολογίες για να χάσει κάποιος τους καλούς του τρόπους. Αυτό είναι το τελευταίο – και πιο δύσκολο – μάθημα που πρέπει να δώσουμε στον εαυτό μας πρώτα και μετά στα παιδιά μας. Η καλοσύνη είναι προτεραιότητα. Δεν μας βγαίνει μόνο όταν είμαστε στις καλές μας. Είναι το Α και το Ω της συμπεριφοράς μας – όποια κι αν είναι η ψυχική μας διάθεση.
