Πόση ανεξαρτησία να του δώσω;
Είναι ένα ώριμο παιδάκι που συνήθως υπακούει και δεν έχει διάθεση να παίρνει πολλές πρωτοβουλίες; Ή αντίθετα, πρόκειται για έναν μικρό επαναστάτη που συνεχώς θέλει να κάνει διάφορα θεωρώντας ότι είναι ικανό να μπαίνει μέσα σε όλα σαν ένας λιλιπούτειος ενήλικας; Και ποιά είναι η δική μας θέση ως υπεύθυνοι γονείς;
Από τη Μαρία Καλοπούλου
Όταν άκουσα την κόρη της καλύτερης μου φίλης (που είναι μόλις 7 χρόνων) να έρχεται καμαρωτή για να μας δείξει ποια είναι τα σκουλαρίκια (φυσικά τής μαμάς της) που προτιμά να φορέσει για να πάει στο απογευματινό πάρτι και να επιμένει ότι πρέπει να φύγουμε γρήγορα για ψώνια γιατί τα παπούτσια που έχει δεν πάνε με το φόρεμα που θέλει να φορέσει, δεν πίστευα στα αυτιά μου. Νόμιζα ότι αυτά αφορούσαν μεγαλύτερα παιδιά που είχαν μπει τουλάχιστον στην εφηβεία. Φαίνεται πως δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα.
Φυσικά, η μητέρα της προσπάθησε, με όση ψυχραιμία διέθετε, να της εξηγήσει ότι αυτά είναι αδύνατον να συμβούν, γιατί αφενός τα σκουλαρίκια είναι για μεγάλες κοπέλες και άρα δεν μπορεί να της επιτρέψει να τα φορέσει, όσο δε για τα παπούτσια είναι πολύ μικρή για να έχει τέτοιες απαιτήσεις αγορών. «Είπαμε να έχει άποψη και αυτονομία, αλλά όχι κι έτσι!», μου είπε. Πού αρχίζει και πού σταματάει λοιπόν η «λογική» ανεξαρτησία;
Μα γιατί δεν με αφήνεις…
Γνωστή ερώτηση που απαιτεί απλές, κατανοητές και πάνω από όλα σταθερές απαντήσεις. Και φυσικά όλα εξαρτώνται από το πώς έχουμε διαπαιδαγωγήσει το παιδί ώσπου να φτάσει σε αυτή την ηλικία. Όλα τα πράγματα περνούν από συγκεκριμένα στάδια.
Αν ας πούμε, στα τέσσερα του χρόνια δεν του έχουμε επιτρέψει να παίζει με άλλα παιδιά και δεν έχει πάει σε παιδικό σταθμό, αν στα έξι του χρόνια ακόμη σκύβουμε για να του βάλουμε τις κάλτσες του και τα παπούτσια του και ακόμη το ταϊζουμε και το κυνηγάμε για να πιει το γάλα του, τότε φυσικά και η παραμικρή απαίτηση ανεξαρτησίας μας μοιάζει υπερβολική.
Όπως λένε οι ειδικοί, η ανεξαρτησία κάθε παιδιού έχει να κάνει με τον βαθμό ωριμότητάς του και όχι μόνο ηλικιακά αλλά και νοητικά και συναισθηματικά.
Ας πούμε ότι ένα παιδί 7 ή 8 χρόνων μπορεί να πάει στο διπλανό μίνι μάρκετ για μικροθελήματα και φυσικά μόνο όταν ακόμη είναι ημέρα. Μπορεί να κάνει μπάνιο στη θάλασσα χωρίς σωσίβιο, στην αρχή με την εποπτεία μας και σιγά σιγά πιο ελεύθερο ανάλογα και με τη συνεργασία που θα δείξει και την εμπιστοσύνη που θα κερδίσει μόνο του. Αλλά αν θελήσει για παράδειγμα, να κάνει ποδήλατο μακριά από το σπίτι και χωρίς να βρίσκεται μέσα στο οπτικό μας πεδίο, δεν θα πρέπει να είναι επιτρεπτό, αφού η ωριμότητά του (ανεξάρτητα από την ηλικία και τη νοημοσύνη του) δεν το προφυλάσσει από ένα πιθανό ατύχημα.
Και τι γίνεται στην περίπτωση της απαίτησης να κοιμηθεί σε ένα φίλο ή φίλη; Σε αυτή την περίπτωση, είναι καλύτερα να συμβεί όσο πιο αργά γίνεται για την ηλικία του παιδιού. Είναι σίγουρα μια δύσκολη απόφαση για τους γονείς, η οποία εξαρτάται και από τον χαρακτήρα του. Για παράδειγμα, παιδιά που είναι ντροπαλά ή έχουν ρόλους αρκετά παθητικούς είναι φρόνιμο να μην τα αφήνουμε για διανυκτερεύσεις.
Όλα λοιπόν εξαρτώνται από τη γραμμή που έχουμε δώσει και δεν μπορούμε να αλλάζουμε ξαφνικά τρόπους συμπεριφοράς και διαπαιδαγώγησης. Αν ένα παιδί το έχουμε υπερπροστατευμένο, δεν μπορούμε ξαφνικά να του επιτρέπουμε πολλές ανεξαρτησίες.
Τι σημαίνει ώριμα και ανώριμα παιδιά
Η ωριμότητα ενός παιδιού αρχίζει να φαίνεται από το τέλος του 8ου έτους και εκφράζεται με τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις καταστάσεις και το περιβάλλον του, είναι δε κάτι που γίνεται άμεσα αντιληπτό.
Όπως υπογραμμίζουν οι παιδοψυχολόγοι: «Η λογική πρέπει να είναι εκείνη που σφραγίζει τους λόγους του, έχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στον εαυτό του, ο πνευματικός και λεκτικός πλούτος του είναι τέτοιος που του επιτρέπει να παίρνει μέρος σε οικογενειακές και φιλικές συζητήσεις πάνω σε ποικίλα θέματα. Ξεχωρίζει τον συναγωνισμό από τον ανταγωνισμό και παίρνει πρωτοβουλίες στις δουλειές που κάνει. Τηρεί τους κανόνες που του βάζουν και βάζει στον εαυτό του». Εδώ ακριβώς είναι που η ανεξαρτησία του εκδηλώνεται ( ή πρέπει να εκδηλώνεται) με πολλούς τρόπους.
Αν λοιπόν μέχρι αυτή την ηλικία του έχουμε επιτρέψει να αναλαμβάνει τις ευθύνες του και του έχουμε δώσει τα περιθώρια να γίνει ώριμο και ικανό, του έχουμε δείξει εμπιστοσύνη τότε ανάλογος είναι και ο βαθμός ανεξαρτησίας που μπορεί να έχει.
Τι κάνουμε όταν επιμένει: Οι συμβουλές των ειδικών
– Φυσικά, όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση, η καλύτερη μέθοδος είναι ο διάλογος. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, σε όλες τις περιπτώσεις και τους προβληματισμούς με τα παιδιά μας δεν υπάρχει καλύτερη οδός από τον διάλογο σε συνδυασμό με την υπομονή. Τα δύο αυτά φέρνουν πάντοτε τα επιθυμητά αποτελέσματα.
– Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι γονείς θα πρέπει να διατηρούν ενιαία και σταθερή στάση. Οι σπασμωδικές κινήσεις δεν ωφελούν, γιατί τα παιδιά πρέπει να ξέρουν ποιά είναι τα όρια τους.
– Επίσης, οι γονείς δεν πρέπει ποτέ να κάνουν κάτι ενδίδοντας στις απαιτήσεις ή στα αιτήματα των παιδιών αν δεν το πιστεύουν και δεν συμφωνούν ούτε να παρασύρονται από δηλώσεις του τύπου “μα οι γονείς του τάδε το αφήνουν να κάνει…” Άλλο το ένα παιδί άλλο το άλλο.
– Φυσικά, εκτός από τη σταθερότητα, χρειάζονται τα επιχειρήματα και οι κανόνες που πρέπει να τηρούνται από την πλευρά των γονιών, αν και κάποιες φορές χρειάζεται να μετακινηθούμε ελαφρώς από τα όρια που έχουμε θέσει. Όλοι οι κανόνες έχουν κάποτε και τις εξαιρέσεις τους.
