Υπάρχει ο Άγιος Βασίλης;

Η αγάπη και η χαρά των μικρών μας αγγέλων προς το πρόσωπο του Άγιου Βασίλη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παιδικής τους ηλικίας. Τι γίνεται όμως, όταν αρχίζουν να ρωτούν για το εάν υπάρχει ή όχι στην πραγματικότητα; Θέσαμε το ερώτημα στον παιδοψυχίατρο Ιγνάτιο Καφαντάρη.

Επιμέλεια: Άντζελα Μολφέτα

Τα Χριστούγεννα είναι μια ευλογημένη γιορτή και δίνει το μήνυμα της χαράς, της ελπίδας, της ειρήνης και της αγάπης! O Άγιος Βασίλης με την κατακόκκινη στολή του και την άσπρη γενειάδα γίνεται στα μάτια των παιδιών άγγελος αφθονίας και προσδοκίας, εκείνος ο οποίος αφουγκράζεται, ακούει και ικανοποιεί τις ανάγκες τους. Είναι φίλος και σύμμαχός τους. Κάθε επιθυμία που δεν πραγματοποιήθηκε μέσα στη χρονιά, υπάρχει πάντα ελπίδα να γίνει πραγματικότητα έστω και την τελευταία στιγμή.

Ο Άγιος Βασίλης είναι ένα πρόσωπο που τα αγαπάει, δεν τους χαλάει ποτέ χατίρι, τους δίνει προστασία και ασφάλεια. Μαθαίνει στα παιδιά πώς να πιστεύουν σε κάτι που δεν έχουν ποτέ δει ή αγγίξει. Στην πορεία της ζωής τους θα χρειαστούν να πιστέψουν σε πράγματα που δεν μπορούν να κρατήσουν στα χέρια τους, όπως η αγάπη, αυτή η τεράστια δύναμη που φωτίζει τη ζωή όλων μας, ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές. Ο ρόλος τους Άγιου Βασίλη έχει κοινωνική αξία, καθώς αποτελεί ένα μοντέλο προσφοράς.

Η κρίσιμη ηλικία

Εάν η ερώτηση τεθεί από ένα παιδί 3-4 ετών, τότε η απάντησή μας δεν μπορεί παρά να είναι η συνέχεια του παραμυθιού. Ποιος γονέας, άλλωστε, θέλει να χάσει την υπέροχη στιγμή, όπου το παιδί του θα του υπαγορεύει το γράμμα προς τον Άγιο Βασίλη; Αλλά ας αφήσουμε κατά μέρος τις επιθυμίες των γονέων. Ο μύθος του Άι-Βασίλη με τα δώρα ανταποκρίνεται στο στάδιο ανάπτυξης των νηπίων και τους καλύπτει μια σημαντική ανάγκη!

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα περισσότερα παιδιά ανακαλύπτουν την αλήθεια σχετικά με τον Άγιο Βασίλη γύρω στα 6 ή 7 τους χρόνια. Όπως αναφέρει ο παιδοψυχίατρος Ιγνάτιος Καφαντάρης: «Αυτή είναι η περίοδος κατά την οποία τα παιδιά μεταβαίνουν από το «προεννοιολογικό στάδιο» ανάπτυξης, όπου δεν είναι σε θέση να ξεχωρίσουν την πραγματικότητα από τη φαντασία, στο στάδιο των «συγκεκριμένων λογικών διεργασιών» που τους επιτρέπει να κάνουν λογικούς συλλογισμούς σχετικά με τον κόσμο. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να πιστεύουν σε σύμβολα ή μύθους. Το πόσο ενθαρρύνουμε τα όνειρα ή τις φαντασιώσεις τους έχει αρκετή σχέση με τη μελλοντική τους δυνατότητα να ονειρεύονται και να στοχεύουν ψηλά!».

Μύθοι και πραγματικότητα

Στο δειλό ερώτημα του παιδιού «αλήθεια, δεν υπάρχει ο Αϊ-Βασίλης;» είμαστε υποχρεωμένοι να δώσουμε μια απάντηση και αυτή βέβαια δεν μπορεί να είναι ένα ξερό «όχι, δεν υπάρχει», διότι έτσι γκρεμίζουμε με σκληρό τρόπο τον φανταστικό του κόσμο, που εμείς οι ίδιοι έχουμε φτιάξει. Όπως λέει ο παιδοψυχίατρος: «Σε ένα φυσιολογικά εξελισσόμενο παιδί, όλες αυτές οι διαδικασίες θα κυλήσουν ομαλά και σε ένα περιβάλλον αμφίδρομο, όπου το παιδί οδηγεί τους γονείς ως προς τις ανάγκες του, και οι γονείς τις αφουγκράζονται, ακολουθούν και διαμορφώνουν ένα περιβάλλον ασφάλειας για το παιδί.

Εξηγήστε του με απλά λόγια, όταν σας ρωτήσει, ότι ο Άγιος Βασίλης δεν είναι ένα επίγειο πρόσωπο, καθώς έζησε στα πολύ παλιά χρόνια. Όμως είναι μια ζωντανή αξία στη ζωή όλων των παιδιών από παλιά, όπως ήταν και στη δική σας παιδική ηλικία, ένα πρόσωπο που συνδέεται με τη γιορτή των Χριστουγέννων (στη δυτική παράδοση) ή της Πρωτοχρονιάς (στην ελληνική παράδοση). Kαι συνεχίζει: «Ο μύθος του Άγιου Βασίλη, είναι ένας συμβολικός τρόπος για να εκφράσουμε την προσφορά μας προς τους δικούς μας ή κάποιους άλλους. που έχουν την ανάγκη της βοήθειας και της αγάπης μας. Μας δίνει επίσης τη δυνατότητα να ακούσουμε την άποψη του παιδιού μας, ρωτώντας το για παράδειγμα «εσύ τι πιστεύεις;» ή «γιατί ρωτάς;», για ακόμα πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις.

Σύμβολο αγάπης και ελπίδας

Ο Άγιος Βασίλης υπάρχει, όπως υπάρχει σίγουρα η αγάπη, η γενναιοδωρία, η ελπίδα, η προσμονή, η ειρήνη, η γνώση, η χαρά, το δικαίωμα στην ισότητα και στην ευτυχία. Ο μύθος του Άγιου Βασίλη, όπως εξηγεί ο κύριος Ιγνάτιος Καφαντάρης είναι απαραίτητος για έναν ακόμη λόγο: Λειτουργεί σαν μια καλή αρχή, ώστε να μάθουν τα παιδιά να σκέφτονται θετικά, να ονειρεύονται, να προσδοκούν πράγματα και να προσπαθούν γι’ αυτά. Μέσα από την ιστορία του Αγίου Νικολάου από τα Μύρα, που δώρισε την περιουσία του στους φτωχούς, ή την ιστορία του Αγίου Βασιλείου του Μεγάλου από την Καισαρεία, που έκανε πολλά φιλανθρωπικά έργα, μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά μας την αγάπη, την ανιδιοτέλεια, την ελπίδα, τη γενναιοδωρία, τη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο, και να κάνουμε πράξη αυτές τις αρχές δίνοντας οι ίδιοι το παράδειγμα στα παιδιά μας. Έτσι, οι ημέρες των γιορτών είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να προτείνουμε στο παιδί μας να μαζέψει τα παιχνίδια που δεν χρησιμοποιεί ή κάποια ρούχα που δεν του κάνουν πια και να πάμε μαζί του να τα προσφέρουμε σε παιδάκια που τα έχουν ανάγκη, εξηγώντας του τους λόγους που το κάνουμε.

Τελικά, αυτό που θα θυμούνται οι μικροί μας άγγελοι μεγαλώνοντας, δεν θα είναι τα ακριβά δώρα που δέχτηκαν, αλλά η ατμόσφαιρα που επικρατούσε στο σπίτι, οι μυρωδιές, τα κάλαντα, τα συναισθήματα, η συμμετοχή στις θρησκευτικές τελετές. Ο αληθινός Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει όπως μας τον παρουσίαζαν μωρά, αλλά είναι στην καρδιά μας και όλα όσα αντιπροσωπεύει είναι αληθινά.

Ιγνάτιος Καφαντάρης, ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, www.ikafantaris.gr, www.monorodi.gr, Επιστημονικό Κέντρο Μονορόδι, Παναγή Τσαλδάρη 247, Καλλιθέα, τηλ.: 210 9571890.