Τι είναι το απαξιωτικό-αποφευκτικό είδος δέσμευσης; Αναγνωρίστε τα 8 σημάδια και τρόποι αντιμετώπισης
Μήπως αποφεύγετε να δεθείτε πραγματικά με τον σύντροφό σας; Και αν ναι, ποιοι είναι οι λόγοι πίσω από αυτή τη συμπεριφορά; Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί επαναλαμβάνουμε ορισμένα μοτίβα στις σχέσεις μας; Σύμφωνα με τη θεωρία δέσμευσης, ίσως σχετίζεται με τις πρώιμες παιδικές εμπειρίες μας. Τι είναι όμως το απαξιωτικό-αποφευκτικό είδος δέσμευσης; Πώς θα το αναγνωρίσουμε και πώς θα το αντιμετωπίσουμε;
Επιμέλεια: Σοφία Κροκιδά
Η θεωρία δέσμευσης εκτιμά ότι η σχέση μας με τους κηδεμόνες μας μπορεί να φανερώσει τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούμε συναισθηματικούς δεσμούς.
Βάσει αυτών των σχέσεων, δημιουργούνται 4 βασικά στιλ δέσμευσης: το ασφαλές, το αγχωτικό, το φοβισμένο-αποφευκτικό και το απαξιωτικό-αποφευκτικό. Το τελευταίο εντοπίζεται εύκολα, με χαρακτηριστική την αποφυγή τρυφερότητας και την προτίμηση στην ανεξαρτησία.
Η θεωρία της δέσμευσης
Τη δεκαετία του ΄50 ο Βρετανός ψυχολόγος Τζον Μπόουλμπι εισήγαγε τη θεωρία της προσκόλλησης σύμφωνα με την οποία τα παιδιά γεννιούνται με έμφυτη την τάση να δημιουργούν σχέσεις προκειμένου να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν.
Δύο δεκαετίες αργότερα η ψυχολόγος Μαίρη Άινσγουορθ ανέπτυξε τη θεωρία αυτή μελετώντας τα διαφορετικά επίπεδα προσαρμογής σχετικά με το πώς οι κηδεμόνες ανταποκρίνονται στις συναισθηματικές νύξεις των παιδιών τους.
Τα συμπεράσματά της την οδήγησαν στη θεωρία της δέσμευσης και τα είδη της.
Η κατηγορία στην οποία ανήκετε εξαρτάται από το περιβάλλον σας και τον τρόπο που καλύπτονταν οι ανάγκες σας:
Ασφαλής δέσμευση: Όταν κάποιος έχει μεγαλώσει έχοντας τους κηδεμόνες του ως ασφαλή βάση. Έχει μια εσωτερική αίσθηση ασφάλειας που του επιτρέπει να δημιουργήσει εύκολα αξιόπιστες και τρυφερές σχέσεις με τους γύρω του.
Αγχώδης δέσμευση: Όταν κάποιος έχει μεγαλώσει με ασυνεπή γονεϊκή φροντίδα, που συμβάλλει σε υψηλά επίπεδα άγχους και φόβο εγκατάλειψης. Συνηθίζει να προσκολλάται στους συντρόφους του και αποζητά σχέσεις ιδιαίτερα στενές.
Απαξιωτική-αποφευκτική δέσμευση: Όταν κάποιος έχει μεγαλώσει καταπιέζοντας το ένστικτο του να βρίσκει την αγάπη και την ασφάλεια στους κηδεμόνες του. Συνηθίζει να απομακρύνεται από σχέσεις και να νιώθει ότι πνίγεται όσο μεγαλώνει η ευαλωτότητά του.
Φοβισμένη-αποφευκτική δέσμευση: Όταν κάποιος βιώνει ένα μείγμα αγχώδους και αποφευκτικής δέσμευσης βασισμένο σε περίπλοκες εμπειρίες με τους κηδεμόνες του. Η συμπεριφορά του εναλλάσσεται ανάμεσα στην επιθυμία να κάνει σχέση και να απέχει.
Τι είναι το απαξιωτικό-αποφευκτικό είδος δέσμευσης;
Στο συγκεκριμένο είδος δέσμευσης αποφεύγουμε έντονα τη δέσμευση και φοβόμαστε ελάχιστα ότι θα μας αφήσουν. Όταν η οικειότητα και η τρυφερότητα αυξάνονται, αρχίσουμε να αποφεύγουμε τον άλλο και προσπαθούμε να δημιουργήσουμε απόσταση.
Συνήθως όσοι ανήκουν σε αυτή την κατηγορία δεν έχουν πρόβλημα να είναι μόνοι. Βγαίνουν συχνά ραντεβού αλλά χάνουν το ενδιαφέρον τους όταν ο άλλος προσπαθήσει να έρθει πιο κοντά συναισθηματικά.
Η συμπεριφορά αυτή αποτελεί απάντηση στις παιδικές εμπειρίες του ατόμου, υποδηλώνοντας έναν ιδιαίτερα εξαρτημένο ενήλικα που απορρίπτει και υποτιμά την επαφή και την επικοινωνία. Η υποτίμηση έχει τις ρίζες της στην ανάγκη για αποφυγή εξάρτησης από την τρυφερότητα.
Έτσι, οι άνθρωποι που ανήκουν στην παραπάνω κατηγορία συνηθίζουν να αρνούνται τα συναισθήματά τους, δεν εμπιστεύονται τους υπόλοιπους και δεν θέλουν κανείς να βασίζεται πάνω τους, ενώ κρατάνε τις σκέψεις τους για τον εαυτό τους και δυσκολεύονται να ζητήσουν βοήθεια, όσο κι αν την χρειάζονται.
Επίσης, δεν δέχονται κανενός είδους έλεγχο και φοβούνται ιδιαίτερα μην πληγωθούν. Έτσι δυσκολεύονται να δεθούν με κάποιον και να του ανοιχτούν.
Πώς αναπτύσσεται η αποφευκτική δέσμευση
Τα αποφευκτικά παιδιά συνήθως μεγαλώνουν με κηδεμόνες που τα υποτιμούν και δεν δίνουν σημασία στις ανάγκες τους. Τα παιδιά αυτά με τη σειρά τους, εφ’ όσον δεν μπορούν να πάρουν από τους κηδεμόνες τη φροντίδα που χρειάζονται, εστιάζουν στο να διαχειρίζονται τον πόνο που τους δημιουργεί η έλλειψη αυτή.
Σιγά σιγά μαθαίνουν να καλύπτουν όλες τις ανάγκες μόνα τους και να μην εξαρτώνται από κανέναν, κάτι που στη συνέχεια θα τα δυσκολέψει να δημιουργήσουν μια σχέση.
Σημάδια της απαξιωτικής-αποφευκτικής δέσμευσης
1. Πλούσιο ιστορικό σύντομων φλερτ
Οι περιστασιακές σχέσεις έχουν χαμηλό ρίσκο και επιτρέπουν σε κάποιον να νιώσει τρυφερότητα με μέτρο. Οι άνθρωποι που ανήκουν στην κατηγορία του απαξιωτικού-αποφευκτικού τρόπου δέσμευσης προτιμούν σχέσεις με μηδαμινές υποχρεώσεις που παραμένουν επιφανειακές. Αν δουν ότι το πράγμα σοβαρεύει, το πιο πιθανό είναι να αποτραβηχτούν και να προτιμήσουν ένα νέο φλερτ.
2. Τρυφερότητα με σκαμπανευάσματα
Μπορεί μια σχέση να αρχίσει κανονικά, αλλά σύντομα το άτομο που ανήκει στην κατηγορία του απαξιωτικού-αποφευκτικού στιλ δέσμευσης αρχίζει να αποστασιοποιείται, παραμελώντας τον σύντροφό του. Όταν νιώσει καλά θα γίνει και πάλι τρυφερός και ύστερα πάλι απόμακρος, δημιουργώντας έναν αέναο κύκλο συμπεριφορών.
3. Συχνή γκρίνια για τη σχέση
Οι περισσότεροι άνθρωποι που ανήκουν στην κατηγορία του απαξιωτικού-αποφευκτικού στιλ δέσμευσης σαμποτάρουν υποσυνείδητα τη σχέση τους γκρινιάζοντας για μικρά πράγματα, όπως συμπεριφορές και συνήθειες. Δεν χωρίζουν χωρίς λόγο, αλλά όταν βγαίνει στην επιφάνεια ο τρόπος δέσμευσης που έχουν υιοθετήσει, τότε νιώθουν την ανάγκη να ξεφύγουν.
4. Χαμηλή ανεκτικότητα σε συγκρούσεις
Τα άτομα αυτά δεν φοβούνται την εγκατάλειψη. Ίσα ίσα, όταν αρχίζουν να υπάρχουν προκλήσεις μέσα σε μία σχέση, ψάχνουν κατευθείαν τρόπο να ξεφύγουν. Η απόσταση που δημιουργούν δεν είναι σκόπιμη αλλά είναι η άμυνά τους απέναντι στον φόβο μιας ενδεχόμενης απόρριψης.
5. Ισχυρή αυτεπίγνωση
Οι άνθρωποι που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία δέσμευσης συνήθως έχουν καλή αίσθηση του εαυτού τους και μεγάλη αυτοπεποίθηση. Επειδή έχουν μάθει να τα βγάζουν πέρα μόνοι τους ξέρουν ποιοι είναι, τι τους αρέσει και τι ψάχνουν.
6. Η ευαισθησία ως αδυναμία
Όσοι λειτουργούν απαξιωτικά-αποφευκτικά σε μια σχέση κατακρίνουν τους ανθρώπους που εκφράζουν την αγάπη και τα συναισθήματά τους. Συχνά μάλιστα η κριτική αυτή τάση τους κατατάσσει στους νάρκισσους.
7. Καταπίεση συναισθηματικών εμπειριών
Οι άνθρωποι με απαξιωτικό-αποφευκτικό στιλ δέσμευσης έχουν έλλειψη αντίληψης του εσωτερικού κόσμου τους, τον συναισθημάτων, των αναγκών και των φόβων τους. Αν και έχουν εξαιρετική αίσθηση του εαυτού τους συνήθως δείχνουν στον έξω κόσμο μια διαφορετική εικόνα, ώστε να μην τους αφήσουν να τους πλησιάσουν.
8. Ελάχιστες ερωτικές σχέσεις
Μπορεί βαθιά μέσα τους να θέλουν σχέση, αλλά οι άνθρωποι που δεσμεύονται αποφευκτικά αντιστέκονται στην αγάπη, γιατί δεν ξέρουν πώς να εμπιστευτούν τους άλλους. Αντί να είναι ανοιχτοί στο ενδεχόμενο μιας σχέσης βάζουν όρια που αποθαρρύνουν κάποιον να τους προσεγγίσει και να επικοινωνήσει μαζί τους αληθινά.
Βγαίνοντας με κάποιον με απαξιωτικό-αποφευκτικό είδος δέσμευσης
Αν αναγνωρίσετε στον σύντροφό σας τις παραπάνω συμπεριφορές, μην αγχώνεστε. Υπάρχει τρόπος να αλλάξουν, με αγάπη και υπομονή:
1. Προτρέψτε τον να μιλήσει σε έναν ειδικό
Το ταξίδι για τη βελτίωση του εαυτού μας ξεκινάει από τις ρίζες μας. Ως σύντροφός του μπορείτε να τον στηρίζετε, αλλά η αλλαγή του τρόπου δέσμευσης που έχει συνηθίσει, είναι μια εσωτερική διαδικασία. Ο σωστός ψυχολόγος θα τον βοηθήσει να κατανοήσει τις συμπεριφορές του και να συνδεθεί με τους γύρω του με ασφάλεια.
2. Αντιμετωπίστε τις συγκρούσεις με μαεστρία
Όταν «ενεργοποιείται» η αποφευκτική συμπεριφορά του συντρόφου σας, το πιο πιθανό είναι να θέλει να ξεφύγει. Προτρέψτε τον να μείνει και να κουβεντιάσει, ώστε να μην απαρνηθεί τα συναισθήματά του.
3. Βοηθήστε τον να δει τα θετικά
Είναι σημαντικό ο σύντροφός σας να αναπτύξει μια εσωτερική αίσθηση ασφάλειας, τόσο για τον εαυτό του όσο και για τα θετικά που φέρνει σε μια σχέση. Αυτό μπορεί να καλλιεργηθεί χτίζοντας επιβεβαίωση για τον εαυτό του και μαθαίνοντας να εκτίθεται σε καταστάσεις που δυναμώνουν τους δεσμούς ενός ζευγαριού.
4. Μην το παίρνετε προσωπικά
Η κατανόηση είναι το πιο σημαντικό βήμα για την αλλαγή του αποφευκτικού στιλ δέσμευσης. Θα πρέπει να καταλάβετε ότι αν τρέχετε πίσω από τον σύντροφό σας μάλλον θα μείνετε πολύ πίσω. Οπλιστείτε με υπομονή και μην τον κάνετε να νιώθει ντροπή ή ενοχές για τα συναισθήματά του.
