Χτίστε σχέσεις εμπιστοσύνης τις με τις συμβουλές της καθηγήτριας του Χάρβαρντ Μάρθα Μπεκ

Η αλήθεια είναι πως όλοι διαθέτουμε έναν εσωτερικό μηχανισμό, απολύτως επιτυχημένο, να αναγνωρίζουμε τους ανθρώπους που πραγματικά αξίζουν την εμπιστοσύνη μας. Η Μάρθα Μπεκ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, συγγραφέας και life coach της Όπρα,  το ονομάζει «μετρητή εμπιστοσύνης». Το πρόβλημα; Με τα χρόνια μπορεί να απορρυθμιστεί λιγάκι και και μας προτείνει τρία βήματα για ένα… καλό κούρδισμα!

«Ο “μετρητής εμπιστοσύνης” είναι ένα σύστημα προεγκατεστημένο στο “σκληρό δίσκο” σου από τη μέρα που γεννιέσαι, μικροσκοπικό και ευάλωτο. Από εκεί και έπειτα προγραμματίζεται μέσα σου, πρώτα από εκείνους που σε φροντίζουν και μετά τον καθένα μας. Εάν το εσωτερικό λογισμικό σου λειτουργεί καλά, ο μετρητής εμπιστοσύνης σου σε καθοδηγεί να κάνεις σωστές επιλογές στη ζωή σου. Εάν όχι, πέφτεις από τη μια απογοήτευση πάνω στην άλλη» εξηγεί η Μάρθα Μπεκ.

Τα καλά νέα είναι ότι όσο ελαττωματικός κι αν είναι ο μετρητής εμπιστοσύνης σου, δεν είναι ποτέ αργά να διορθώσεις το σύστημα. Η συγγραφέας και καθηγήτρια του Χάρβαρντ μας προτείνει το δικό της τρόπο, που βασίζεται σε τρία βήματα.

Βήμα 1ο: Ελέγξτε το σύστημα

«Μόλις εμπιστευτείς τον εαυτό σου», έγραφε ο Γκαίτε, «θα ξέρεις πώς να ζήσεις». Για να διακρίνεις τους ανθρώπους που μπορεί να σου σώσουν τη ζωή από αυτούς που μπορεί να την καταστρέψουν, πρέπει να είσαι υπεύθυνη, ειλικρινής –με μια λέξη αξιόπιστη– προς τον εαυτό σου.

Μάλιστα, μπορεί να σας φαίνεται περίεργο, αλλά είμαστε πολύ πιο συχνά αναξιόπιστοι προς τον εαυτό μας απ’ όσο συνειδητοποιούμε.

Η Μάρθα Μπεκ δίνει ένα παράδειγμα: «Στη μέση μίας συνεδρίας ρωτάω ξαφνικά τον πελάτη μου, αν νιώθει άνετα. Οι περισσότεροι, αν και ξαφνιάζονται, με διαβεβαιώνουν ότι ναι, είναι μια χαρά.

Εγώ επιμένω και ξαναρωτάω, αν νιώθουν πραγματικά άνετα για να εισπράξω και πάλι την απάντηση ότι νιώθουν πολύ άνετα. Όταν όμως στη συνέχεια τους ζητάω να μου πουν αν θα επέλεγαν να έχουν την ίδια στάση σώματος ακόμα κι αν εκείνη τη στιγμή βρίσκονταν στην κρεβατοκάμαρά τους, η απάντηση είναι “όχι”».

Το πρόβλημα δεν είναι η ίδια η έλλειψη άνεσης, αλλά το ότι δεν τη συνειδητοποιούμε, παρότι είναι προφανής. Φέρτε στον νου σας ένα μωρό. Το βρέφος είναι «κατασκευασμένο» να εμπιστεύεται, τυφλά και απόλυτα, οποιοδήποτε μεγαλύτερο άτομο το φροντίζει.

Όλοι έχουμε εμπιστοσύνη στους ανθρώπους που μας μεγαλώνουν. Από το πόσο πραγματικά την αξίζουν όμως εξαρτάται το πόσο καλά ρυθμίζεται ο «μετρητής εμπιστοσύνης» μας και πόσο μεγάλη θα είναι η ικανότητα να διακρίνουμε τους αξιόπιστους ανθρώπους και στην υπόλοιπη ζωή μας.

Αν κάτι δεν πήγε καλά στη δική μας περίπτωση ίσως έχουμε «προγραμματιστεί» να δίνουμε τον ορισμό «αξιόπιστος» σε ανθρώπους που στην ουσία είναι αναξιόπιστοι.

Αν, για παράδειγμα, οι γονείς σας, σας επέτρεπαν να πιείτε λίγη μπίρα για να μην γκρινιάζετε, μπορεί να γίνετε αλκοολικοί. Εάν η αγαπημένη σας γιαγιά ήταν ζηλιάρα, μπορεί να βασίζετε όλη σας την αυτοεκτίμηση πάνω στην παθολογική ζήλια. Όλα αυτά (ή άλλα) θα σας κάνουν να νιώθετε διαρκώς άβολα, αλλά δεν θα μπορείτε να συνειδητοποιήσετε αυτή την έλλειψη άνεσης.

Βήμα 2ο: Δώστε βάση στην επιστήμη

Όλοι όσοι μεγαλώνουν παιδιά κάνουν λάθη ή αγνοούν μερικά πράγματα, γι’ αυτό μην σπαταλάτε χρόνο κατηγορώντας τους δικούς σας για το ότι δεν σας ανέθρεψαν σωστά. Η Μάρθα Μπεκ προτείνει να χρησιμοποιήσουμε την επιστημονική μέθοδο για να κάνετε επανεκκίνηση στον «μετρητή εμπιστοσύνης» σας.

Αυτό περιλαμβάνει τρία βασικά βήματα:

• Πρώτον, να κάνετε προβλέψεις σχετικά με το πώς λειτουργεί ο κόσμος
• Δεύτερον, να αναζητήσετε στοιχεία που είτε υποστηρίζουν είτε ακυρώνουν αυτές τις προβλέψεις
• Τρίτον, να αλλάξετε τις υποθέσεις σας υπό το φως όσων βλέπετε ότι πραγματικά ισχύουν

Αυτό είναι ένα μικρό τεστ που χρησιμοποιεί η Mάρθα Μπεκ: «Πρόκειται για μερικές προφανείς ερωτήσεις που θεωρώ πολύ χρήσιμες για την ποσοτικοποίηση της αξιοπιστίας των ανθρώπων στη ζωή μου.

Οι πρώτες τρεις είναι οι ερωτήσεις του “ναι” – αν ένα άτομο είναι απολύτως αξιόπιστο, θα απαντήσεις “ναι” και στις τρεις. Οι επόμενες τρεις είναι οι απαντήσεις του “όχι” – αν ένα άτομο αξίζει την εμπιστοσύνη σου, η απάντηση θα είναι σε όλες αρνητική».

Οι ερωτήσεις του «ναι»:

1. Εμφανίζεται πάντα στην ώρα του;
2. Όταν λέει ότι κάτι θα συμβεί, συνήθως συμβαίνει;
3. Όταν τον ακούς να περιγράφει ένα περιστατικό και μετά μαθαίνεις περισσότερα γι’ αυτό το περιστατικό, οι νέες πληροφορίες ταιριάζουν με την περιγραφή του;

Οι ερωτήσεις του «όχι»:

1. Τον είδες ποτέ να λέει ψέματα σε κάποιον ή θεώρησε ποτέ ότι θα τον βοηθήσει να εξαπατήσει κάποιον τρίτο;
2. Σου απέκρυψε ποτέ πληροφορίες, ώστε να μην προκαλέσει δυσαρέσκειες ή να αποφύγει τη σύγκρουση;
3. Τον είδες ποτέ να «κάτι» π.χ. (να λέει ψέματα, να είναι αγενής) που θα το καταδίκαζε, αν το έκανε κάποιος άλλος;

«Αυτές οι ερωτήσεις», επισημαίνει η Μάρθα Μπεκ, «μπορεί να σας φαίνονται ασήμαντες, αλλά δεν είναι. Συνήθως αποτελούν ενδείξεις για μία συνολική συμπεριφορά. Δεν λέω ότι έχουμε την απόλυτη δύναμη ή το δικαίωμα να κρίνουμε τους άλλους. Αλλά αν εμπιστεύεσαι κάποιον η συμπεριφορά του οποίου δεν περνάει το τεστ των έξι ερωτήσεων, ο “μετρητής εμπιστοσύνης” σας μάλλον έχει απορρυθμιστεί για τα καλά».

Η ίδια εξηγεί: «Εάν ένα άτομο έχει περισσότερα από ένα “όχι” στις τρεις πρώτες ερωτήσεις και περισσότερα από ένα “ναι” στις επόμενες τρεις, δεν είναι άξιος της απόλυτης εμπιστοσύνης σας. Εάν εμπιστεύεστε κάποιον που απέτυχε και στις έξι ερωτήσεις, χρειάζεστε προσαρμογές».

Επίσης, συνεχίζει: «Αν αυτή τη στιγμή εκλογικεύετε τη συμπεριφορά αυτού του ατόμου με επιχειρήματα του τύπου “μα δεν το κάνει από κακία” ή “δεν φταίει εκείνη – πέρασε άσχημα παιδικά χρόνια”, τότε σίγουρα ο “μετρητής εμπιστοσύνης” σας έχει χαλάσει για τα καλά.

Αυτά είναι τα μικρά ψέματα που χρησιμοποιούμε για να πούμε στον εαυτό μας ότι νιώθουμε άνετα ενώ δεν νιώθουμε έτσι. Δεν θα έρθει το τέλος του κόσμου αν ένα άτομο σας λέει ψέματα. Το να λέτε ψέματα στον εαυτό σας, όμως, μπορεί να κάνει τόσο δυστυχισμένη τη ζωή σας, που το τέλος του κόσμου να μοιάζει με ανακούφιση».

Βήμα 3ο: Μάθετε να εμπιστεύεστε τους πάντες και τα πάντα

«Να εμπιστεύομαι ακόμη και τους αναξιόπιστους;» θα αναρωτιέστε τώρα εύλογα. Ναι, αλλά με τον σωστό τρόπο. Εάν κάποιος στη ζωή σας έχει κακή βαθμολογία στο τεστ της εμπιστοσύνης, μπορείτε να του έχετε εμπιστοσύνη ότι θα συνεχίσει να… σας απογοητεύει.

Αυτό θα προκαλέσει θλίψη, ειδικά αν αναξιόπιστος αποδειχθεί κάποιος από τους γονείς σας, τη φίλη ή τον σύντροφό σας. Ίσως έρθετε αντιμέτωποι με δύσκολες επιλογές, που όμως θα σας βοηθήσουν να προβλέπετε με σταθερά μεγαλύτερη ακρίβεια τι μπορείτε να περιμένετε. Και αυτό θα σας χαρίσει μια νέα, όλο και μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.