Διαταραχές μνήμης
Εάν μερικές φορές δυσκολεύεστε όταν προσπαθείτε να βρείτε τη σωστή λέξη ή να θυμηθείτε ένα γεγονός ή μια συνομιλία, οι ερευνητές λένε ότι πιθανώς δεν υπάρχει τίποτα κακό με τον εγκέφαλο ή τη μνήμη σας. Και, το πιο σημαντικό, δεν είναι απαραίτητα σύμπτωμα άνοιας. Μάλλον, είναι πιο πιθανό να πρόκειται για ένδειξη του πόσο καλά λειτουργεί ο εγκέφαλός σας όλα αυτά τα χρόνια, απορροφώντας, διατηρώντας και αποθηκεύοντας πληροφορίες!
Είναι μια φυσιολογική γνωστική κατάσταση που αναπτύσσεται με την υγιή γήρανση. Ξεκινώντας από τη μέση ηλικία και μετά, η ανάκτηση μίας λέξης ή μίας ανάμνησης, ειδικά υπό πίεση ή κάποια στιγμή, μπορεί να είναι πρόκληση, απλώς και μόνο επειδή ο εγκέφαλος έχει συσσωρεύσει τόσα πολλά δεδομένα.
Καθησυχαστικά ευρήματα
Αυτό είναι το καθησυχαστικό εύρημα μιας μελέτης του Rotman Research Institute of Baycrest Health Sciences που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Trends in Cognitive Sciences.
«Οι ηλικιωμένοι ανησυχούν για αυτά τα κενά μνήμης γιατί μπορεί να είναι ενδεικτικά ενός πιο σοβαρού προβλήματος», αναγνωρίζει η συν-συγγραφέας της μελέτης Δρ. Λιν Χάσερ, ανώτερος επιστήμονας στο Ινστιτούτο Ερευνών Ρότμαν και επίτιμος καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο.
Εξηγεί ότι κατά τη φυσιολογική γνωστική γήρανση, «Ένα από τα προβλήματα στο να ανακτήσεις τη λέξη που θέλεις είναι ότι τη γνωρίζεις, αλλά άλλες λέξεις που σχετίζονται στενά με αυτήν, μερικές φορές φωνητικά, μερικές φορές στη εννοιολογικά μας εμποδίζουν».
Οι διαταραχές της μνήμης είναι στην πραγματικότητα ένα σημάδι ότι ο εγκέφαλός μας λειτουργεί — απορροφά, διατηρεί και αποθηκεύει πληροφορίες.
Η έρευνα υποδηλώνει ότι η «ακαταστασία» που δημιουργείται στον εγκέφαλο εμποδίζει την εξαγωγή των πληροφοριών-στόχων που χρειάζονται άμεσα. «Η μνήμη των ηλικιωμένων περιέχει περισσότερα στοιχεία τα οποία έχουν απλά συσσωρευτεί, ως εκ τούτου, είναι γεμάτη με υπερβολικές πληροφορίες», σύμφωνα με τη δημοσιευμένη εργασία.
Αυτή η διάσπαση περιλαμβάνει «πρόσφατα ενεργοποιημένες αλλά μη σχετικές πληροφορίες, προηγούμενες γνώσεις που προκύπτουν από την τρέχουσα κατάσταση, καθώς και άσχετες πληροφορίες στο τρέχον περιβάλλον».
Με άλλα λόγια, ο Δρ Hasher λέει: «Έχουμε πάρα πολλά πράγματα στο κεφάλι μας καθώς μεγαλώνουμε». Επίσης, λέει ο Δρ. Tarek Amer, συν-συγγραφέας της εργασίας και μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο Columbia και στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ εξηγεί:
«Ορισμένες αναδρομές στο παρελθόν ή η περιπλάνηση του μυαλού — που δεν σχετίζονται απαραίτητα με τρέχουσες εργασίες — πηγάζουν από αυτή τη μειωμένη επιλεκτική προσοχή».
Ένα παράδειγμα: Μπορεί να μαγειρέψετε στην κουζίνα και να ξεχάσετε να προσθέσετε αλάτι, επειδή η μυρωδιά ενός συστατικού ξυπνά τη μνήμη ενός γεύματος σε εστιατόριο που είχατε κάποτε σε ένα ταξίδι σας στο εξωτερικό και το μυαλό σας περιπλανάται σε αυτήν την εμπειρία. «Κάτι συνθηματικό μπορεί να πυροδοτήσει μια ανάμνηση», εξηγεί ο Hasher. «Πολλές αναμνήσεις έρχονται τυχαία».
Οι διαταραχές μνήμης μπορεί να είναι… πλεονέκτημα
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε αυτό τον «σωρό» πληροφοριών και εμπειριών, λέει ο ψυχολόγος Amer.
«Υπάρχουν πλεονεκτήματα σε διαφορετικό πλαίσιο, σε εργασίες που περιλαμβάνουν τη λήψη αποφάσεων και τη δημιουργικότητα», εξηγεί. «Για παράδειγμα, η εξεύρεση νέων λύσεων σε τρέχουσες εργασίες».
Οι ηλικιωμένοι μπορούν να διαθέσουν περισσότερες πληροφορίες και εμπειρία για να υποστηρίξουν αυτήν τη λήψη αποφάσεων ή να προτείνουν μία νέα λύση, παρόλο που μπορεί να δυσκολεύονται να βρουν μια λέξη-στόχο ή να θυμηθούν έναν τίτλο ταινίας τη στιγμή που θα χρειαστεί.
«Καθώς μεγαλώνουμε, βασιζόμαστε περισσότερο στη γνώση που συσσωρεύεται κατά τη διάρκεια της ζωής μας, αντί να χτίζουμε σε αυτήν τη γνώση, όπως κάνουν οι νεότεροι», διαπιστώνει ο Amer.
«Οι ακατάστατες αναμνήσεις μπορεί να συμβάλλουν σε αυτή τη σοφία, επειδή συσσωρεύουμε πολλή γνώση κατά τη διάρκεια της ζωής μας».
Αυτό το απόθεμα γνώσης, αναμνήσεων και εμπειρίας, αν και μπορεί να συνοδεύεται από δυσλειτουργίες, όπως το να ξεχνάμε ονόματα, μας διευκολύνει πολύ.
«Η συνεισφορά των ανθρώπων άνω των 60 ετών είναι πολύτιμη στην κοινωνία», λέει ο Amer, «και συχνά βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας και παίρνουν σημαντικές αποφάσεις».
Ένα συγκεκριμένο παράδειγμα που προτείνει ο Hasher: Οι ηλικιωμένοι είναι καλύτεροι στο να κρατούν τις συναντήσεις και να διατηρούν τις συζητήσεις στο θέμα, χωρίς να επιτρέπουν τις παρεκκλίσεις, ενώ είναι και πολύ συγκεντρωμένοι.
Για παράδειγμα: «Σε συνεδρίαση μίας επιτροπής, το άτομο Α λέει κάτι, το άτομο Β λέει κάτι άλλο, το άτομο Γ λέει κάτι άλλο. Το ηλικιωμένο άτομο είναι πιθανό να επιστρέψει στο θέμα (που είχε θέσει το άτομο Α). Αυτό συμβαίνει επειδή οι ηλικιωμένοι κρατούν το πρόσφατο παρελθόν ακόμη και όταν εξετάζουν νέες πληροφορίες. Οι νεότεροι παρασύρονται με τις νέες πληροφορίες».
Και προσθέτει, «Αυτό μπορεί να είναι ενοχλητικό για τους νεότερους και μπορεί να συμβάλει στην προκατάληψη εναντίον των ηλικιωμένων».
Λέει ότι αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί συμβαίνει συχνά τα σχόλια των ηλικιωμένων να απορρίπτονται από νεότερους συναδέλφους που είναι πιο ανυπόμονοι από τους μεγαλύτερους.
