Εσείς ξέρετε τι σημαίνει σεξισμός; Αναζητώντας τον σαφή ορισμό

Μια λέξη που πλέον έχει μπει για τα καλά στο λεξιλόγιό μας, ο σεξισμός δυστυχώς πρωταγωνιστεί στις κουβέντες και την καθημερινότητα όλων μας. Μήπως ήρθε η ώρα να μάθουμε λίγο καλύτερα τι σημαίνει; Τι σημαίνει λοιπόν, σεξισμός; Η ανάγκη για έναν σαφή ορισμό είναι πλέον μεγαλύτερη από ποτέ.

Επιμέλεια: Σοφία Κροκιδά

Σεξισμός είναι κάθε διαχωρισμός βάσει φύλου, ή η άποψη ότι δικαιολογείται ο διαχωρισμός αφού ο άντρας είναι ανώτερος από τη γυναίκα. Τέτοιες απόψεις μπορούν να είναι είτε συνειδητές είτε ασυνείδητες.

Στον σεξισμό, όπως και στον ρατσισμό, οι διαφορές μεταξύ δύο ή παραπάνω ομάδων θεωρούνται ως απόδειξη ότι η μία ομάδα είναι ανώτερη ή κατώτερη. Ο σεξιστικός διαχωρισμός ανάμεσα σε κορίτσια και γυναίκες είναι ένας τρόπος να συντηρείται η ανδρική κυριαρχία και ισχύς. Η καταπίεση και η διάκριση μπορεί να είναι οικονομική, πολιτική, κοινωνική ή πολιτιστική.

Στοιχεία του σεξισμού

Ο σεξισμός περιέχει συμπεριφορές και ιδεολογίες που βοηθούν μια ομάδα ανθρώπων να νιώθει ότι υπερέχει και δικαιολογούν την καταπίεση της άλλης ομάδας λόγω φύλου.

Περιλαμβάνει πρακτικές που δεν γίνονται πάντα συνειδητά αλλά έχουν δημιουργηθεί από την κοινωνία μας και περνάνε από γενιά σε γενιά.

Καταπίεση και κυριαρχία

Ο σεξισμός είναι μια μορφή καταπίεσης και κυριαρχίας. Ο απλός εκφοβισμός που προέρχεται από την ιεραρχία της κοινωνίας μας είναι μόνο η αρχή για τον ρατσισμό, τον σεξισμό, τον εθνοκεντρισμό και άλλα παρόμοια που προκαλούν τόσο πόνο γύρω μας.

Κάποιες φεμινίστριες μάλιστα πιστεύουν πως ο σεξισμός είναι η πρωταρχική μορφή καταπίεσης και ότι οι υπόλοιπες μορφές καταπίεσης χτίστηκαν πάνω στην καταπίεση των γυναικών.

Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, ο σεξισμός είναι η βάση κάθε μορφής τυραννίας. Κάθε κοινωνική μορφή ιεραρχίας και εκμετάλλευσης έχει τις ρίζες της στην κυριαρχία του αρσενικού πάνω στο θηλυκό.

Η γέννηση του όρου

Πώς μπήκε στη ζωή μας η λέξη; Η λέξη σεξισμός προφανώς δεν υπήρχε πάντα. Έγινε ευρέως γνωστή με την άνοδο του κινήματος της γυναικείας απελευθέρωσης το 1960. Εκείνη την εποχή οι φεμινίστριες εξηγούσαν ότι η καταπίεση των γυναικών ήταν εξαπλωμένη σχεδόν σε κάθε ανθρώπινη κοινωνία, και ξεκίνησαν να μιλάνε για σεξισμό αντί για ανδρικό σοβινισμό.

Η διαφορά μεταξύ όρων ήταν ότι οι άντρες σοβινιστές ήταν συνήθως μια μερίδα αντρών που πίστευαν ότι είναι ανώτεροι από τις γυναίκες, ενώ ο σεξισμός αναφερόταν σε μια μαζική συμπεριφορά και αντίληψη της κοινωνίας συνολικά.

Κάποτε οι γυναίκες ζούσαν σε έναν κόσμο όπου ο σεξισμός και η σεξουαλική παρενόχληση δεν υπήρχαν, όχι επειδή δεν ήταν καθημερινό φαινόμενο αλλά επειδή δεν υπήρχαν ακόμα αυτές οι λέξεις.

Οι παραπάνω όροι ξεκίνησαν να χρησιμοποιούνται το 1970, φτιαγμένοι από φεμινίστριες συγγραφείς που όρισαν την έννοιά τους και έδωσαν την ευκαιρία στις γυναίκες να δώσουν όνομα σε ό,τι ζούσαν και δεν μπορούσαν να εκφράσουν.

Πολλές ετερόφυλες γυναίκες μπήκαν στο κίνημα του φεμινισμού μετά από σχέσεις με βίαιους άντρες, σκληρούς και άπιστους. Πολλοί από αυτούς μάλιστα ήταν κατά τα άλλα προοδευτικοί που συμμετείχαν σε κινήματα, όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, διεκδικώντας δικαιώματα των εργατών, των φτωχών και ανθρώπων που αντιμετώπιζαν ρατσισμό. Για θέματα φύλου όμως ήταν τόσο σεξιστές όσο και οι συντηρητικοί. Κάτι που δεν απέχει πολύ από τη σημερινή πραγματικότητα!

Πώς λειτουργεί ο σεξισμός

Ο συστημικός σεξισμός είναι η διαιώνιση της καταπίεσης και του διαχωρισμού, χωρίς απαραίτητα να το καταλαβαίνει κάποιος. Οι διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών λαμβάνονται ως δεδομένο και ενισχύονται από πρακτικές, κανόνες και νόμους που μπορεί να φαίνονται ουδέτεροι αλλά στην πραγματικότητα επιβαρύνουν τις γυναίκες.

Ο σεξισμός συνεργάζεται με τον ρατσισμό και άλλες μορφές καταπίεσης προκειμένου να δημιουργήσουν το κατάλληλο έδαφος. Η υποχρεωτική ετεροσεξουαλικότητα είναι η επικρατούσα άποψη ότι η ετεροφυλοφιλία είναι η μόνη κανονική σχέση μεταξύ φύλων, κάτι που, σε μια σεξιστική κοινωνία, λειτουργεί υπέρ των ανδρών.

Γυναίκες σεξίστριες

Δεν είναι μόνοι οι άντρες σεξιστές. Μπορούν και οι γυναίκες, συνειδητά ή ασυνείδητα να είναι σεξίστριες, αν δέχονται τις βασικές αρχές του σεξισμού. Δηλαδή ότι οι άντρες έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τις γυναίκες γιατί την αξίζουν περισσότερο.

Ο σεξισμός από γυναίκες προς άντρες θα μπορούσε να είναι δυνατός μόνο σε ένα σύστημα, στο οποίο η ισορροπία της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής δύναμης ήταν στα χέρια των γυναικών. Κάτι που σίγουρα δεν ισχύει σήμερα.

Οι άντρες καταπιέζονται από τον σεξισμό;

Κάποιες φεμινίστριες θεωρούν ότι οι άντρες θα έπρεπε να είναι σύμμαχοι των γυναικών απέναντι στον σεξισμό γιατί και οι άντρες δεν είναι ολοκληρωμένοι σε ένα σύστημα στο οποίο ενισχύεται η ανδρική ιεράρχηση. Σε μια πατριαρχική κοινωνία οι άντρες μεταξύ τους βιώνουν μια ιεραρχική σχέση με περισσότερα προνόμια για όσους είναι ψηλά στην πυραμίδα.

Άλλες θεωρούν ότι τα προνόμια των ανδρών προέρχονται από τον σεξισμό, ακόμα κι αν δεν τα βιώνουν ή δεν τα αποζητούν συνειδητά. Το ψέμα ότι οι άντρες καταπιέζονται από τον σεξισμό πρέπει να τελειώσει.

Η καταπίεση είναι κάτι που κάνει μια ομάδα ανθρώπων σε μια άλλη λόγω κάποιου συγκεκριμένου χαρακτηριστικού που η πρώτη ομάδα νιώθει να την απειλεί, είτε αυτό είναι το χρώμα του δέρματος, είτε το φύλο, είτε η ηλικία είτε οτιδήποτε άλλο.