Φεμινισμός: Kάτι περισσότερο από καμένα σουτιέν

Με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας, δεν μπορούμε να μην αναρωτηθούμε αν και κατά πόσο ο φεμινισμός άλλαξε τελικά τη ζωή των γυναικών.

Από τη Βάνα Αντωνοπούλου

Πριν μερικούς μήνες, η ηθοποιός Έμα Γουτότσον (την ξέρουμε ως Ερμιόνη στις ταινίες Χάρι Πότερ) απηύθυνε μια εμπνευσμένη ομιλία στα Ηνωμενα Έθνη προκειμένου να σηματοδοτήσει την επίσημη έναρξη της καμπάνιας HeForShe, η οποία ζητά από τους άνδρες να υποστηρίξουν την ισότητα των δύο φύλων. Την βραδιά των Όσκαρ, η βραβευμένη Πατρίτσια Αρκέτ μίλησε στον ευχαριστήριο λόγο της για την ανισότητα στις αμοιβές μεταξύ ανδρών και γυναικών, ενώ η Μέριλ Στριπ την αποθέωνε από την πρώτη σειρά των καθισμάτων. Τι αποδεικνύουν αυτά τα δύο παραδείγματα; Ότι εν έτη 2015 και σχεδόν 120 χρόνια μετά την επίσημη ίδρυση του φεμινιστικού κινήματος, το πρόβλημα της γυναικείας ισοτιμίας συνεχίζει να είναι φλέγον και σε νηπιακό ακόμη στάδιο.

Σε μια εποχή που οι γυναίκες δουλεύουν περισσότερο, αμείβονται λιγότερο και παλεύουν να ισορροπήσουν πολλούς και διαφορετικούς ρόλους (της επαγγελματία, της μητέρας, της συζύγου, της νοικοκυράς κ.λπ.), η ίδια η λέξη του φεμινισμού ακούγεται σχεδόν χυδαία. Γεγονός περίεργο δεδομένου ότι η έννοια της ίσης μεταχείρισης και των ίσων δικαιωμάτων και ευκαιριών θα έπρεπε αυτή τη στιγμή να έχει γίνει πραγματικότητα και να μην χρειάζεται την Ημέρα της Γυναίκας ή την παρέμβαση διάσημων ηθοποιών και των Ηνωμένω Εθνών για να ξυπνήσουν οι συνειδήσεις. «Η αλήθεια θα σε απελευθερώσει. Αλλά πρώτα θα σε τσαντίσει», δήλωνε κάποτε η φεμινίστρια Gloria Steinem προσπαθώντας και αυτή όπως και εκατομμύρια άλλες γυναίκες στον κόσμο να φέρει με κάθε τρόπο αυτή την πολυπόθητη ισότητα: ταράζοντας συνειδήσεις, βγάζοντάς μας –άνδρες και γυναίκες– από τη θαλπωρή της άγνοιας, αναστατώνοντας συχνά τις ζωές μας.

Η «αναζήτηση» αυτής της αλήθειας ξεκίνησε κάπου στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν η Elizabeth Cady Stanton και η Susan B. Anthony αποφάσισαν ότι οι γυναίκες δεν άξιζαν να τους φέρονται σαν να ήταν ιδιοκτησία των ανδρών, και ξεκίνησαν ένα κίνημα που έμελλε να εκδιωχθεί και να περάσει από χίλια κύματα προκειμένου να απολαμβάνουμε πράγματα που σήμερα θεωρούμε δεδομένα, όπως το δικαίωμα στην ψήφο ή στην αντισύλληψη. Στα 60s και τα 70s, το φεμινιστικό κίνημα επέστρεψε δριμύτερο ζητώντας ισότητα στον εργασιακό χώρο (κάτι που ακόμη δεν έχουμε πετύχει) και καίγοντας εν τω μεταξύ και μερικά σουτιέν για να υπογραμμίσει τη διάκριση που ασκείται ανάμεσα στα δύο φύλα. Έτσι, ο φεμινισμός έγινε συνώνυμος της αναρχίας, της ακρότητας και συνδέθηκε στο μυαλό μας με πορείες, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες. Σιγά σιγά, μάθαμε να είμαστε ευχαριστημένες με αυτά που έχουμε, να στιγματίζουμε τις φιλόδοξες γυναίκες, και να υποστηρίζουμε ότι δεν είμαστε φεμινίστριες δίνοντας μια αρνητική χροιά στη λέξη.

Σήμερα, ο φεμινισμός επιστρέφει ανανεωμένος και σε διάφορες μορφές. Οι γυμνόστηθες, «πολεμικές» FEMEN που αγωνίζονται ενάντια στον σεξοτουρισμό, τον σεξισμό, την ομοφοβία και τα δικτατορικά –μεταξύ άλλων– καθεστώτα προκειμένου να προστατεύσουν τα δικαιώματα των γυναικών, συχνά παρουσιάζονται ως ακραίες και αμφιλεγόμενες. Στον αντίποδά τους, ενέργειες και πρωτοβουλίες όπως το HeForShe που μάχονται ενάντια στην ανισότητα με όπλα τα blog, το Twitter και τα hashtag, δίνοντας έμφαση στην ενημέρωση και την εκπαίδευση, προσπαθώντας να νικήσουν την άγνοια που απομακρύνει τα δύο φύλα. Δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος, δύο διαφορετικοί τρόποι για να ειπωθεί το ίδιο πράγμα: δεν υπάρχουν καλύτεροι και κατώτεροι –άνδρες και γυναίκες είμαστε όλοι ίσοι.