Η ένοχη απόλαυση μίας σαπουνόπερας!

Όταν σκεφτόμαστε τους θαυμαστές, πολλά πράγματα έρχονται στο μυαλό μας—οπαδοί του ποδοσφαίρου, οπαδοί της ροκ που κοιμούνται έξω από το στάδιο πριν από μια συναυλία, θαυμαστές του Star Wars, λάτρεις των κόμικς.  Ο αθλητισμός, η μουσική και η επιστημονική φαντασία προσελκύουν σίγουρα παθιασμένους οπαδούς, αλλά, για πολλές δεκαετίες, μερικοί από τους πιο παθιασμένους θαυμαστές ήταν πιστοί σε ένα διαφορετικό είδος – τη σαπουνόπερα. Γιατί οι θεατές δένονται τόσο πολύ με αυτές τις μακροχρόνιες σειρές;

Πηγή: Psychology Today 

Κάποτε, υπήρχαν πολλές σειρές που εκπέμπονταν κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι πρώτες από αυτές ήταν καθημερινές σειρές του ραδιοφώνου στη δεκαετία του 1930, οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν από εταιρείες που κατασκεύαζαν προϊόντα οικιακού καθαρισμού—εξ ου και το παρατσούκλι τους, «σαπουνόπερες».

Στο σημερινό τοπίο των τηλεοπτικών σειρών, υπάρχουν πολύ λιγότερες, αλλά μερικές από τις αξιοσέβαστες σαπουνόπερες παραμένουν δημοφιλείς και εμπνέουν μια αφοσιωμένη ομάδα θεατών. Το «General Hospital», που έκανε πρεμιέρα το 1963, γιόρτασε πρόσφατα την 60η επέτειό του στον αέρα, κάτι που λίγα προγράμματα μπορούν να ισχυριστούν ότι το έχουν πετύχει.

Οι σαπουνόπερες έχουν επικριθεί για μη ρεαλιστικές και υπερβολικές ιστορίες που θα μπορούσαν να διαστρεβλώσουν την αντίληψη της πραγματικότητας και ότι προκαλούν σοβαρά πολιτιστικά ζητήματα της πραγματικής ζωής και ενισχύουν αρνητικά στερεότυπα. Ωστόσο, οι σαπουνόπερες, όπως το “General Hospital” παραμένουν δημοφιλή. Γιατί οι θεατές δένονται τόσο πολύ με αυτά τα μακροχρόνια προγράμματα;

Η έλξη της συνήθειας

Το γεγονός ότι συνήθως οι σαπουνόπερες τείνουν να είναι μακροχρόνιες είναι μέρος της έλξης. Οι εκπομπές προσελκύουν κοινό πολλών γενεών, με πολλούς θεατές να παρακολουθούν ακόμη και από παιδιά με τους γονείς τους και μετά συνεχίζουν και στην ενήλικη ζωή τους.

Οι μακριές ιστορίες με τους χαρακτήρες τους συμβάλλουν στο συναισθηματικό δέσιμο με τους θεατές. Μας ελκύουν οικεία πρόσωπα και νιώθουμε μια ικανοποιητική αίσθηση του ανήκειν όταν βρισκόμαστε με άτομα που γνωρίζουμε εδώ και πολύ καιρό – ακόμα κι αν είναι φανταστικά.

Επειδή ο εγκέφαλός μας είναι συνδεδεμένος με οικεία πρόσωπα, οι θεατές έχουν έντονη προσκόλληση στους χαρακτήρες της σαπουνόπερας, που τους βλέπουν πέντε μέρες την εβδομάδα.

Οι καθρέφτες νευρώνες στον εγκέφαλό μας δεν κάνουν διάκριση μεταξύ των ανθρώπων στα σαλόνια μας και των ανθρώπων στις οθόνες στα σαλόνια μας, όταν πρόκειται να μιλήσουμε για το πώς αισθανόμαστε συνδεδεμένοι με τους άλλους.

Η παρακολούθηση του ίδιου καστ χαρακτήρων για πολλές δεκαετίες είναι μια συναισθηματική άγκυρα, ειδικά σε περιόδους αβεβαιότητας και αλλαγής. Τα γνωστά πρόσωπα και οι φωνές μπορούν να τα νιώθουμε σαν «παρέα» σε έναν κόσμο που αποσυνδέεται όλο και περισσότερο και στη μέση αυτού που έχει ονομαστεί επιδημία μοναξιάς.

Η μακροζωία των σαπουνόπερων σημαίνει επίσης ότι οι θεατές έχουν εκτενή γνώση της ιστορίας και της εξέλιξης των χαρακτήρων και το να μπορούν να αντλήσουν από αυτές τις αναμνήσεις είναι ευχάριστο.

Υπάρχει η αίσθηση ότι είσαι «μέσα στην ιστορία», επειδή παρακολουθείς επί χρόνια, έτσι νιώθουν μια αίσθηση ιδιοκτησίας των χαρακτήρων και μια οικειότητα. με αυτούς. Με την πάροδο του χρόνου, η πολυγενεακή φύση τόσο των μελών του κοινού όσο και των φανταστικών οικογενειών των οποίων οι αφηγήσεις παίζονται στην οθόνη συμβάλλουν στη διασύνδεση μεταξύ του θεατή και των ιστοριών.

Το να περάσετε μια ώρα παρακολουθώντας μία σειρά είναι επίσης ένα διάλειμμα από ό,τι αγχωτικό συμβαίνει στη ζωή, μια ευπρόσδεκτη προσωρινή απόδραση κατά την οποία ο θεατής μπορεί να επικεντρωθεί στα άγχη της ζωής κάποιου άλλου.

Η μακρά ιστορία οδηγεί επίσης σε μια παράδοση ζωηρής κριτικής, με τους θεατές να κριτικάρουν τις ιστορίες, την πλοκή και τις στιγμές ενός χαρακτήρα και να αναπτύσσουν μια αίσθηση κοινότητας με τους άλλους θαυμαστές της ίδιας σειράς.

Συναισθηματικό δέσιμο

Επειδή οι σαπουνόπερες μεταδίδονται πέντε ημέρες την εβδομάδα καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, οι θαυμαστές έχουν ακόμη μεγαλύτερη αίσθηση εξοικείωσης με αυτούς τους χαρακτήρες από ό,τι με άλλους τηλεοπτικούς ή κινηματογραφικούς χαρακτήρες.

Η έντονη αίσθηση οικειότητας που νιώθουν οι θεατές για τους αγαπημένους τους χαρακτήρες μπορεί να οδηγήσει σε έντονα συναισθήματα. Το είδος αυτών των σειρών είναι διάσημο για το ότι περιλαμβάνει πάντοτε ερωτικές ιστορίες και ζευγάρια, διασφαλίζοντας ότι κάποιο υποσύνολο θεατών θα είσαι πάντα θυμωμένο (ενώ κάποιο άλλο υποσύνολο θα επευφημεί).

Μια κριτική για τις σαπουνόπερες είναι ότι το ισχυρό συναίσθημα μπορεί να οδηγήσει σε μια προσωρινή σύγχυση των γραμμών ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα, και είναι αλήθεια ότι οι ηθοποιοί που απλώς υποδύονται κακούς χαρακτήρες αντλούν πολλά οργισμένα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, οι περισσότεροι θαυμαστές γνωρίζουν ότι ο ηθοποιός δεν ταυτίζεται, στην πραγματικότητα, και με τον φανταστικό χαρακτήρα.

Παίζοντας το παιχνίδι

Το δράμα ξεπερνά σκόπιμα τα όρια, οι κακοί απειλούν να εξαπολύσουν έναν θανατηφόρο ιό στον κόσμο ή να δημιουργήσουν μια μηχανή για να ελέγχει τους ανθρώπους για κακόβουλους σκοπούς.

Οι καθημερινές προκλήσεις είναι επίσης συνεχείς – εάν ένας χαρακτήρας δεν είναι στα πρόθυρα του θανάτου, ο σύντροφός του πιθανότατα πηδά στο κρεβάτι με κάποιον άλλο ή το νεογέννητο μωρό του πρόκειται να απαχθεί. Συγκριτικά, οι θεατές μπορεί να αισθάνονται ότι οι προκλήσεις της ζωής τους δεν είναι τελικά ανυπέρβλητες.

Οι σαπουνόπερες είναι επίσης αγαπητές γιατί υπενθυμίζουν ότι η ζωή κάποιου άλλου είναι πάντα πιο δύσκολη από τη ζωή των περισσότερων θεατών.

Υπάρχει επίσης ένα στοιχείο «διασκέδασης» που προσθέτει στην ευχαρίστηση των θεατών. Οι δημοφιλείς ατάκες επαναλαμβάνονται τόσο συχνά και με τόσο φανερό τρόπο που το κοινό μπορεί να παρακολουθήσει και να παίξει το «παιχνίδι» της πρόβλεψης της επόμενης ατάκας που θα παίξει στη συνέχεια από τα γνωστά μοτίβα.

Το αίσθημα του να είσαι παντογνώστης – του να γνωρίζεις τι έρχεται πριν το κάνουν οι φανταστικοί χαρακτήρες – προσθέτει στην ικανοποίηση. Οι λάτρεις της σαπουνόπερας παρακολουθούν μέσα από τους φακούς των σχημάτων που γνωρίζουν και είναι πάντα σε εγρήγορση για μια ιστορία που σπάει με κάποιο τρόπο τα αναμενόμενα πρότυπα.

Αυτές οι ανατροπές της πλοκής κάνουν τους θεατές να επενδύουν και να διασκεδάζουν, αλλά η ίδια η εξοικείωση με τα μοτίβα – από την απιστία αργής… καύσης έως τον χαμένο εραστή που επιστρέφει και ανακαλύπτει ότι έχει ένα παιδί που δεν ήξερε ποτέ ότι είχε – είναι μέρος της ευχαρίστησης της παρακολούθησης.

Αναπαράσταση της πραγματικής ζωής

Ωστόσο, η έλξη των σαπουνόπερων δεν είναι μόνο για το δράμα. Για πολλές δεκαετίες, αυτές οι σειρές προσπάθησαν επίσης να ενσωματώσουν περισσότερα ζητήματα της πραγματικής ζωής.

Ο εθισμός, η στειρότητα, η ψυχική υγεία, η κακοποίηση, η απώλεια και τα επακόλουθα του τραύματος έχουν όλα απεικονιστεί με διάφορους βαθμούς ρεαλισμού. Υπήρχαν ομοφυλόφιλοι χαρακτήρες και χαρακτήρες διαφόρων εθνοτικών καταβολών για πολλά χρόνια σε αυτές τις εκπομπές.

Οι κριτικοί επισημαίνουν ότι οι σαπουνόπερες δεν τα καταφέρνουν πάντα σωστά με αυτές τις απεικονίσεις. Αλλά, όταν το κάνουν, η αναπαράσταση στην οθόνη είναι ιδιαίτερα ισχυρή επειδή οι θεατές αισθάνονται τόσο κοντά στους χαρακτήρες.