Οι Millennials είναι η γενιά της τελειομανίας
Νέος χρόνος, νέοι στόχοι! Οι λίστες με τα “θέλω” και τα “πρέπει” του 2018 έχουν κάνει την εμφάνισή τους πριν μπει καλά καλά ο νέος χρόνος και εμείς ήδη σκεφτόμαστε πώς θα τα βγάλουμε πέρα με όλες αυτές τις προσδοκίες. Μήπως όμως θα ήταν καλύτερα να αφήναμε κατά μέρος το μπλοκάκι μας και να ξεχνάγαμε όλους αυτούς τους στόχους;
Από τη Σοφία Κροκιδά
Ο Αμερικάνικος Οργανισμός Ψυχολογίας δημοσίευσε πρόσφατα μία πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη σχετικά με την άνοδο της τελειομανίας που διακατέχει πλέον τους νέους ανθρώπους. Σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, οι σημερινοί νέοι και ειδικά οι φοιτητές είναι πιο απαιτητικοί με τον εαυτό τους και με τους γύρω τους και παρουσιάζουν μεγαλύτερα επίπεδα κοινωνικής πίεσης από ποτέ.
Δημοσιευμένη στο περιοδικό Psychological Bulletin, η έρευνα περιέχει πάνω από 40.000 απαντήσεις φοιτητών που πήραν μέρος από το 1989 έως το 2016, και αποτελείται από ένα τεστ που διερευνά τις διαφορές των γενεών σε 3 τύπους τελειομανίας.
Τα αποτελέσματα έδειξαν αύξηση και στους τρεις τύπους: 10% στην τελειομανία των φοιτητών για τον ίδιο τους τον εαυτό, 33% αύξηση στην κοινωνική τελειομανία, την τελειομανία δηλαδή που σχετίζεται με τις προσδοκίες των άλλων, και 16% αύξηση στην τελειομανία που ζητείται από τους άλλους.
Τελειομανία: Μήπως τελικά είναι επικίνδυνη;
Συνήθως μιλάμε για την τελειομανία σαν να είναι κάποια κρυφή δύναμη, κάτι για το οποίο περηφανευόμαστε και είναι η κλισέ απάντηση στην κλισέ ερώτηση “ποιο είναι το αδύνατο σημείο σου;” Πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν ότι πράγματι υπάρχει υγιής τελειομανία, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά επιτεύγματα. Αλλά αυτό εμπεριέχει και ένα ρίσκο, καθώς κάποιος μπορεί να νιώσει παγιδευμένος σε έναν ατέρμονο κύκλο άσκοπων προσδοκιών και σκληρής αυτοκριτικής, με αρνητικά αποτελέσματα. Το να συνδέει κανείς τις επιτυχίες του με το πόσο αξίζει μπορεί να τον κάνει ανίκανο να νιώσει ικανοποίηση για όσα καταφέρνει, γεγονός που συνδέεται με την κατάθλιψη, την ανορεξία, ακόμα και τον πρόωρο θάνατο.
Οι επιστήμονες όμως, σημειώνουν ότι η τελειομανία είναι ακόμα πιο επικίνδυνη όταν νιώθουμε ότι οι μεγάλες προσδοκίες μάς επιβλήθηκαν από κάποιον άλλο. Αυτό χαρακτηρίζεται επιστημονικά “κοινωνικά καθορισμένη τελειομανία”, που σημαίνει ότι το άτομο αντιλαμβάνεται τις προσδοκίες των άλλων ως υπερβολικές και ανεξέλεγκτες. Η ανάγκη για τελειότητα φαίνεται να επιβάλλεται εξωτερικά και όχι εσωτερικά, και συνδέεται με σοβαρές διαταραχές όπως το άγχος, η κατάθλιψη και οι αυτοκτονικές τάσεις.
Σε τι οφείλεται λοιπόν η άνοδος της τελειομανίας;
Σύμφωνα με έναν από τους συγγραφείς της μελέτης, τον Thomas Curran, Ph.D., του βρετανικού Πανεπιστημίου του Μπαθ (University of Bath) τα ανεπεξέργαστα δεδομένα υποδεικνύουν ότι υπεύθυνα είναι τα social media, αφού η διαδικασία της σύγκρισης μας “κλέβει” τη χαρά από τα όσα μικρά και μεγάλα κάνουμε οι ίδιοι. Άλλες πολιτιστικές αλλαγές που ενδεχομένως επηρεάζουν την τελειομανία, περιλαμβάνουν τη μετάβαση στις ελεύθερες αγορές και τον καπιταλισμό και τον συνακόλουθο ανταγωνιστικό ατομικισμό, την άνοδο της «αριστοκρατίας» (του νέου αγγλικού όρου meritocracy, που έχει να κάνει με την άποψη ότι η εξουσία πρέπει να βρίσκεται στα χέρια αποκλειστικά και μόνο όσων έχουν εξαιρετικά προσόντα και ευφυία) και τους περισσότερο πλέον αγχωμένους και αυστηρούς γονείς. Όπως αναφέρει ο Thomas Curran: «Αυτή η άνοδος της «αριστοκρατικής εξουσίας» οδηγεί τους νέους ανθρώπους να θέλουν να υπερέχουν και να ξεχωρίζουν στον σύγχρονο κόσμο. Στο πλαίσιο αυτά συναντάμε μη-ρεαλιστικές εκπαιδευτικές και επαγγελματικές προσδοκίες από τον εαυτό τους. Ως αποτέλεσμα, η τελειομανία αυξάνεται μεταξύ των millennials».
Δεδομένης της οικονομίας που κληρονομεί τώρα η νέα γενιά, τα αποτελέσματα της έρευνας φαίνονται απόλυτα λογικά. Για τους νέους σήμερα, διακυβεύονται πολλά περισσότερα. Με την εξάλειψη της μεσαίας τάξης, πλέον είναι πιο σημαντικό το ετήσιο εισόδημα που κερδίζει κανείς, αφού το χάσμα μεγαλώνει και η ζωή της εργατικής τάξης έχει γίνει πιο δύσκολη. Λιγότερες ευκαιρίες σημαίνει σκληρός ανταγωνισμός και υψηλές απαιτήσεις, ωθώντας στην τελειομανία.
Η έρευνα συμπεραίνει ότι η άνοδος της τελειομανίας μπορεί να επηρεάζει αρνητικά την ψυχική υγεία των φοιτητών σήμερα. Τα επίπεδα κατάθλιψης, άγχους και αυτοκτονιών έχουν σημειώσει μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια και οι ερευνητές παροτρύνουν την εκπαιδευτική κοινότητα να βρει τρόπους, ώστε να μειωθεί ο ανταγωνισμός. Καλές οι απαιτήσεις και τα σχέδια για ένα ασφαλές μέλλον, αλλά τα παιδιά αξίζουν να ζουν την κάθε μέρα χωρίς άγχος, νιώθοντας ξεχωριστά, χωρίς να πρέπει να συγκριθούν με κανέναν άλλο. Ας τα βοηθήσουμε.
