Μήπως ζηλεύετε λίγο παραπάνω; Τα βήματα που θα σας απαλλάξουν από τη ζήλια στις σχέσεις

Έχετε ζηλέψει ποτέ σε μια σχέση ή φιλία και ευχηθήκατε το συναίσθημα να… φύγει; Η ζήλια είναι ένα πολύπλοκο συναίσθημα, όχι ιδιαίτερα όμορφο, αν το αισθάνεστε αυτή τη στιγμή. Αλλά το πιο πιθανό είναι πως υπάρχει κάποιος λόγος που το βιώνετε. Ο εντοπισμός της βασικής αιτίας μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τον εαυτό σας και, τελικά, να μάθετε πώς να σταματήσετε να ζηλεύετε. Η ψυχολογία προτείνει τρόπους για να αντιδράσετε στο αίσθημα της ζήλιας στις φιλικές και τις ερωτικές σας σχέσεις.

Από τη Σοφία Κροκιδά

Τι ακριβώς είναι η ζήλια;

Ζήλια είναι όταν κάποιος βιώνει συναισθήματα ανασφάλειας, ανεπάρκειας και φόβου ως απάντηση σε μια αντιληπτή απειλή. Μπορεί να προκληθεί από την επιτυχία, τα επιτεύγματα, τα υπάρχοντα ή τις σχέσεις κάποιου άλλου.

Επειδή έχουμε εκπαιδευτεί εξελικτικά για να προστατεύουμε τις σχέσεις μας, η ζήλια είναι συχνά προσωπική και πρωταρχική, προκαλώντας συχνά άγχος, έλλειψη εμπιστοσύνης, θυμό και σωματικές αντιδράσεις.

Όμως, παρόλο που η ζήλια συχνά απεικονίζεται ως κάτι το «αρνητικό», είναι ένα απολύτως φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα που δεν είναι εγγενώς κακό – όπως ακριβώς η θλίψη, ο θυμός ή οποιοδήποτε άλλο άβολο συναίσθημα.

Η ζήλια μπορεί ακόμη και να είναι υγιής αντίδραση σε ορισμένες περιπτώσεις, υποδεικνύοντας ότι κάτι σημαντικό πρέπει να επικοινωνηθεί στη σχέση σας ή ότι έχετε ανεκπλήρωτες συναισθηματικές ανάγκες που απαιτούν κάποια προσοχή.

Γιατί ζηλεύω τόσο εύκολα;

Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι πιο επιρρεπείς στη ζήλια από άλλους. Ψυχολογικοί παράγοντες που οδηγούν σε αντιδράσεις ζήλιας μπορεί να περιλαμβάνουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, κυκλοθυμία, κατάθλιψη, κτητικότητα, φόβο εγκατάλειψης, συνεξάρτηση και αγχώδη τρόπο προσκόλλησης.

Εάν είστε ευαίσθητη στην προδοσία, την απόρριψη ή αντιμετωπίζετε ζητήματα εμπιστοσύνης, η ζήλια μπορεί επίσης να ενισχυθεί.

Σύμφωνα με μελέτη του 2021 στο Frontiers in Psychology, τόσο η προσωπικότητα όσο και τα στυλ προσκόλλησης είναι σημαντικοί παράγοντες πρόβλεψης της ζήλιας.

Ο υψηλός νευρωτισμός, για παράδειγμα συνδέεται σταθερά με υψηλότερη ζήλια και η αγχώδης προσκόλληση – που μπορεί να περιλαμβάνει ανασφάλεια, αισθήματα ανεπάρκειας και φόβο εγκατάλειψης – μπορεί επίσης να συμβάλει.

Οι εμπειρίες της προηγούμενης ζωής έχουν επίσης σημασία. Αυτοί που έχουν βιώσει σημαντικές σχέσεις ως αναξιόπιστες μπορεί να αισθάνονται ανασφαλείς στις επόμενες σχέσεις τους.

Για παράδειγμα, η έρευνα δείχνει ότι τα άτομα που έχουν βιώσει σεξουαλική απιστία από νυν ή προηγούμενο σύντροφο αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα ζήλιας.

Η ζήλια μπορεί επίσης μερικές φορές να είναι σημάδι ότι οι ανάγκες ή οι επιθυμίες σας δεν ικανοποιούνται. Για παράδειγμα, αν ζηλεύετε που ο σύντροφός σας περνάει πολύ χρόνο με τους φίλους του, ίσως δεν νιώθετε ότι παίρνετε αρκετή προσοχή ή τη σύνδεση που θέλετε στη σχέση σας.

Ή αν ζηλεύετε το φανταχτερό σπίτι ή το αυτοκίνητο κάποιου, μπορεί να αισθάνεστε ανασφαλής για τα οικονομικά σας κατά κάποιο τρόπο.

Πώς να σταματήσετε να ζηλεύετε τους φίλους σας

Η ζήλια συζητείται συχνά στο πλαίσιο των ερωτικών σχέσεων, αλλά μπορεί να ζηλέψετε και τους φίλους σας. Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι το να νιώθουμε ζήλια μας κάνει κακή φίλη ή ίσως ότι δεν ήμασταν καθόλου αληθινή φίλη, αν έχουμε αυτά τα συναισθήματα.

Ωστόσο, η ζήλια είναι ένα απολύτως φυσικό συναίσθημα και η άρνηση της ύπαρξής της μπορεί να μας αποτρέψει από το να χρησιμοποιήσουμε την κατάσταση για να εξελιχθούμε προς το καλύτερο.

Αξίζει να σημειώσουμε επίσης τη σημαντική διαφορά μεταξύ ζήλιας και φθόνου. Πολύ συχνά, αυτές οι λέξεις χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Αν φθονείτε κάποιον φίλο σας, μπορεί να πιάσετε τον εαυτό σας να εύχεται να είχε ό,τι έχει εκείνος (δηλαδή πήρε ένα νέο σπίτι, ανακοίνωσε μια πρόσφατη εγκυμοσύνη ή έγινε δεκτός στη δουλειά των ονείρων σας).

Η ζήλια, από την άλλη, περιλαμβάνει κάποιου είδους αντιληπτού «εισβολέα». Φοβάστε ότι η φιλία που έχετε απειλείται ή μπαίνει σε κίνδυνο λόγω κάποιου τρίτου ή κάποιας κατάστασης.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι φίλοι έχουν άμεσο αντίκτυπο στη συνολική σας δυνατότητά για μια ευτυχισμένη ζωή.

Πώς μπορείτε λοιπόν να σταματήσετε να ζηλεύετε τους φίλους σας;

1. Προσδιορίστε την πηγή της ζήλιας σας

Η φίλη σας δεν έχει πλέον χρόνο για εσάς; Ζηλεύετε την επιτυχία της καριέρας της ή τον νέο της σύντροφο; Διαθέστε χρόνο για να αξιολογήσετε τι πυροδοτεί τα συναισθήματα της ζήλιας, με απόλυτη ειλικρίνεια.

Η ζήλια μάς προσφέρει μια ευκαιρία να κοιτάξουμε μέσα μας και να αποκτήσουμε περισσότερη επίγνωση των υποκείμενων λόγων που μας κάνουν να νιώθουμε έτσι.

2. Αφιερώστε χρόνο για να επανασυνδεθείτε

Μερικές φορές, η ζήλια είναι μια ένδειξη ότι απλά σας λείπει να είστε κοντά σε κάποιον φίλο σας. Σκεφτείτε τους τρόπους με τους οποίους μπορείτε να μετατρέψετε τη ζήλια σε θετικό αποτέλεσμα – για παράδειγμα, αν δείτε τον φίλο σας να περνά περισσότερο χρόνο με έναν νέο φίλο, ίσως αυτό σας ενθαρρύνει να είστε πιο προσεκτική ή να επικοινωνείτε μαζί του  περισσότερο. Αν νιώθετε ζήλια για τη ζωή μιας φίλης, επιστρατεύστε την περιέργειά σας και ρωτήστε την πώς το κάνει.

3. Επικοινωνήστε το πώς αισθάνεστε

Εάν κάποιος φίλος σας έκανε κάτι για να σας πληγώσει ή η συμπεριφορά του προκαλεί με κάποιο τρόπο, ίσως είναι καιρός για ριζική ειλικρίνεια. Λάβετε υπόψη σας ότι ο φίλος σας μπορεί να μην έχει ιδέα τι συμβαίνει ή να συνειδητοποιήσει ότι η συμπεριφορά του σας δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα. Η ανοιχτή επικοινωνία συχνά βοηθά στην εξάλειψη τυχόν αντιληπτών απειλών που συμβάλλουν στο αίσθημα ζήλιας.

4. Αν η φιλία σας φαίνεται τοξική ή εξαντλητική, αποστασιοποιηθείτε

Το να έχετε τοξικούς φίλους σίγουρα δεν είναι διασκεδαστικό. Εάν αισθάνεστε επανειλημμένα κουρασμένη, απομονωμένη ή πληγωμένη από μια συγκεκριμένη φιλία, σκεφτείτε να κάνετε ένα βήμα πίσω ή να κόψετε εντελώς.

Όταν εστιάζετε στο δικό σας μονοπάτι αντί να συγκρίνετε τον εαυτό σας με τους άλλους, μπορείτε να προχωρήσετε με περισσότερη αυτοπεποίθηση και να αποκτήσετε μια αίσθηση ικανοποίησης από τη δική σας πρόοδο.

5. Εξασκήστε την ευγνωμοσύνη

Η πρακτική της ευγνωμοσύνης μπορεί να σας βοηθήσει να σταματήσετε να προσηλώνεστε στη ζήλια και να αποκτήσετε μια διαφορετική, πολύτιμη οπτική για τον εαυτό σας και τις σχέσεις σας.

Όταν νιώθετε ζήλια για κάποιον άλλο, αφιερώστε λίγο χρόνο και κάντε μια λίστα με όλα τα πράγματα για τα οποία είστε ευγνώμονες. Αυτό μπορεί να σας υπενθυμίσει πόσα έχετε κάνει για εσάς και πόσο μακριά έχετε φτάσει.

Πώς να σταματήσετε να ζηλεύετε στις σχέσεις

Από τη ζήλια που προκαλείται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έως τις ανησυχίες για την απιστία, η αντιμετώπιση της ζήλιας σε μια ερωτική σχέση μπορεί να είναι τρομακτική.

Ίσως νιώθετε ζήλια όταν ο σύντροφός σας κάνει like στις φωτογραφίες τής πρώην του στο Διαδίκτυο ή σχολιάζει την ελκυστικότητα μιας διασημότητας – ή ίσως η καρδιά σας χτυπάει γρήγορα όταν μία άγνωστη φλερτάρει μαζί του στο μπαρ.

Ακολουθούν μερικές συμβουλές για να ξεπεράσετε τη ζήλια σε μια σχέση:

1. Σκεφτείτε από πού προέρχονται τα συναισθήματά σας

Σε φιλίες και σχέσεις, είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσετε γιατί νιώθετε ζήλια. Μόλις καταλάβετε ποιες παρελθοντικές εμπειρίες συμβάλλουν στα συναισθήματα αυτά, μπορείτε να εντοπίσετε τους σημερινούς παράγοντες που ενεργοποιούν τη ζήλια. Με αυτήν την επίγνωση, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την ενσυνειδητότητα για να διαχειριστείτε αυτά τα συναισθήματα.

2. Αμφισβητήστε τις αρνητικές σας υποθέσεις

Τα έντονα συναισθήματα ζήλιας μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολικά γενικευμένες αρνητικές υποθέσεις για τον σύντροφό σας – για παράδειγμα, «Πρέπει να βλέπουμε άλλους ανθρώπους» ή «Η σχέση μας είναι καταδικασμένη» – αλλά αυτό μπορεί να είναι ή να μην ισχύει καθόλου.

Αναγνωρίστε ότι αυτές είναι σκέψεις που δημιουργούνται από το μυαλό σας και δεν βασίζονται απαραίτητα στην πραγματικότητα. Από τη στιγμή που μπορείτε να «απαγκιστρωθείτε» συναισθηματικά από τις σκέψεις, είναι πιο εύκολο να καβαλήσετε το κύμα της ζήλιας μέχρι να υποχωρήσει.

3. Βρείτε τρόπους να χτίσετε εμπιστοσύνη και σύνδεση με τον σύντροφό σας

Στις ερωικές σχέσεις, η ζήλια μπορεί να είναι σημάδι ανασφάλειας ή έλλειψης εμπιστοσύνης. Αν συμβαίνει αυτό, τα ζευγάρια μπορούν να αναζητήσουν τρόπους για να χτίσουν περισσότερη εμπιστοσύνη και σύνδεση στη σχέση τους.

Για να το κάνετε αυτό, δημιουργήστε ποιοτικό χρόνο και στοχεύστε σε ανοιχτές, ειλικρινείς συζητήσεις σας σχετικά με αυτό που έχετε στο μυαλό σας. Η ειλικρινής επικοινωνία μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε ότι παίρνετε την υποστήριξη που χρειάζεστε ώστε να μην είστε πια καχύποπτη.

4. Σε στιγμές ζήλιας, προσπαθήστε να κάνετε μια παύση πριν αντιδράσετε

Η ζήλια είναι ένα συναίσθημα που στιγμιαία μπορεί να προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, γιατί μας κάνει να νιώθουμε ότι απειλούμαστε. Το πρόσωπό κοκκινίζει, οι παλάμες ιδρώνουν και μπορεί να δημιουργηθεί η επιθυμία για κλάμα ή έκφραση θυμού προς τον άλλο.

Πριν κάνετε κάτι, όπως να στείλετε μηνύματα, να τηλεφωνήσετε σε κάποιον ή να πείτε κάτι που μπορεί και να μετανιώσετε – πάρτε μια βαθιά ανάσα και αφιερώστε λίγο χρόνο για να επεξεργαστείτε τι προκάλεσε το αίσθημα ζήλιας. Προσεγγίστε το συναίσθημα σας με περιέργεια και όχι με αρνητισμό.

5. Τονώστε την αυτοεκτίμησή σας

Οι σχέσεις είναι αμφίδρομες και η ευθύνη της ζήλιας δεν πρέπει να βαρύνει μόνο εσάς. Οι ειδικοί λένε ότι το χτίσιμο της αυτοεκτίμησής σας μπορεί να σας δώσει την αυτοπεποίθηση που χρειάζεστε για να υποστηρίξετε τον εαυτό σας, να είστε περισσότερο παρούσα στη σχέση σας και ενδεχομένως να αισθάνεστε λιγότερη ζήλια με την πάροδο του χρόνου.

Όταν έχετε μια υγιή αίσθηση αυτοεκτίμησης, είναι λιγότερο πιθανό να συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους ή να αισθάνεστε ότι απειλείται από τις επιτυχίες τους.

Μαθαίνοντας να αποδέχεστε τα συναισθήματά σας

Η ζήλια είναι ένα φυσικό, ανθρώπινο συναίσθημα που δεν μπορεί απλά να «σβήσει». Η αποδοχή των συναισθημάτων σας και η εξάσκηση της αυτοσυμπόνιας μπορούν να σας βοηθήσουν στις δύσκολες στιγμές.

Όταν αναγνωρίζεις ότι είναι εντάξει να νιώθεις έτσι, ανεξάρτητα από το πόσο οδυνηρό και άβολο μπορεί να είναι, τότε απελευθερώνεις το μυαλό σου από τη συναισθηματική πίεση και την κρίση που μπορούν να προκαλέσουν αυτά τα συναισθήματα.

Επίσης, μπορεί να σας βοηθήσει να θυμάστε ότι η ζήλια σηματοδοτεί κάτι που θέλετε και σας ενδιαφέρει. Κλείστε τα μάτια, βάλτε το χέρι στην καρδιά και πείτε στον εαυτό σας «Βλέπω την επιθυμία σου. Σου αξίζει να έχεις αυτό που θέλεις. Θα κάνω ό,τι μπορώ για να σου το δώσω».