Πώς φτιάχνουμε μια καλή ζωή; Τρεις αρχές βασισμένες στον Αριστοτέλη
Πιστεύετε ότι η ευτυχία είναι ο απώτερος στόχος της ανθρώπινης ζωής; Αν ναι, τότε μπορεί να είστε μια εκκολαπτόμενη Αριστοτελική! Πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια από τις διδασκαλίες του Αριστοτέλη, η επιστήμη έχει προχωρήσει πολύ στην εξερεύνηση της ευτυχίας. Συμβουλές για μια καλή ζωή υπάρχουν παντού, από τη φροντίδα της σωματικής μας υγείας και τις σχέσεις μας, μέχρι την εύρεση του νοήματος. Η ευτυχία όμως, είναι κάτι περισσότερο από ευνοϊκές συνθήκες. Κάτι ήξερε ο Αριστοτέλης.
Από την Σοφία Κροκιδά
Η βεβαιότητα του πεπερασμένου και της παροδικότητας της ζωής μπορεί να είναι μια τέλεια υπενθύμιση για το να ζεις όσο μπορείς, αλλά και για το πώς να ζεις όσο ακόμα μπορείς.
Βαδίζοντας προς τη δύση της ζωής τους, πολλοί άνθρωποι ταλαιπωρούνται από κάθε είδους τύψεις για πράγματα που έκαναν: Αδικίες, αποφάσεις, συμπεριφορές. Ωστόσο, πολλοί είναι κι εκείνοι που μετανιώνουν για πράγματα που δεν έκαναν.
Ο Αριστοτέλης ήταν μεταξύ των πρώτων φιλοσόφων που διερεύνησαν την έννοια της παράλειψης, εμπλουτίζοντας την κατανόησή μας για την προσωπική δράση στον χρόνο που μας δόθηκε.
Ανάμεσα στις καλύτερες χρήσεις του πεπερασμένου χρόνου μας, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, είναι να τον χρησιμοποιούμε για την ανάπτυξη αρετών. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να αποκτήσουμε μια ευτυχία που δεν εξαρτάται από κάποια εξωτερική ανταμοιβή, αλλά που προκύπτει από την εσωτερική γαλήνη τού να ξέρουμε ότι κάναμε το καλύτερο δυνατόν και πορευτήκαμε στη ζωή με καλές προθέσεις.
Ο σπουδαίος φιλόσοφος επέμενε ότι το να είσαι ευτυχισμένος ως άνθρωπος είναι η μοναδική και πιο σημαντική ευθύνη σου. Είναι επίσης ένα μεγάλο δώρο της ζωής που είναι μέσα στις δυνατότητες των περισσότερων ανθρώπων, ανεξάρτητα από τις περιστάσεις.
Ποιες είναι λοιπόν οι 3 αρχές για μια καλή ζωή κατά τον Αριστοτέλη;
1. Σκεφτείτε την ευτυχία ως ρήμα
Η λέξη “ευτυχία” συχνά φέρνει στον νου συγκεκριμένες εικόνες – μια αγκαλιά, ένα νόστιμο κέικ, ένα επίτευγμα που κερδήθηκε με κόπο. Όσο υπέροχες κι αν είναι αυτές οι εικόνες, στην πραγματικότητα έχουν μια εκπληκτικά σύντομη διάρκεια ζωής.
Κανένα πράγμα, άτομο ή εμπειρία δεν έχει την ικανότητα να μας καθηλώσει σε μια μόνιμη κατάσταση ευδαιμονίας (ούτε θα θέλαμε να παραδώσουμε τις στιγμές μας σε οποιαδήποτε αδυσώπητη κατάσταση).
Η ευτυχία είναι κάτι περισσότερο από ευνοϊκές συνθήκες. Για τον Αριστοτέλη, η ευτυχία ήταν μια «αίσθηση ολοκλήρωσης και ικανοποίησης σχετικά με τη συμπεριφορά σας, τις αλληλεπιδράσεις σας και τον τρόπο με τον οποίο προχωράει η ζωή σας».
Η Ευδαιμονία («ευτυχία της ψυχής»), κατά τον Αριστοτέλη, είναι ρήμα. Αφορά τον τρόπο με τον οποίο ασχολούμαστε με τις διαφορετικές στιγμές της ζωής, μέρα με τη μέρα.
Έχει να κάνει με πράγματα που αποτελούν την επιτομή της ηθικής της αρετής (δηλαδή, το να κάνεις το σωστό). Μια ευτυχισμένη ψυχική κατάσταση είναι αποτέλεσμα της εκπαίδευσης του εαυτού μας να γίνει καλός άνθρωπος αναπτύσσοντας αρετές όπως η πειθαρχία, η ευσυνειδησία, η καλοσύνη και η εκμάθηση να ελέγχουμε τα ελαττώματά μας.
Με άλλα λόγια, θα πρέπει να βλέπουμε την ευτυχία ως μια ενάρετη δραστηριότητα που ευθυγραμμίζεται με την καλύτερη δυνατή εκδοχή τού εαυτού μας.
Προσπαθήστε να αποκτήσετε τη συνήθεια να κάνετε το καλό. Χωρίς ηθικό κώδικα, κινδυνεύετε να ζείτε μια ζωή προσπαθώντας συνεχώς να αντιδράσετε σε αυτόν.
2. Βρείτε το σκοπό σας
Οι περισσότερες μέρες μας χτίζονται γύρω από τους ρόλους, τις ευθύνες και τις ρουτίνες μας. Ωστόσο, μια καλή ζωή χρειάζεται συχνά έναν σκοπό.
Για να σας βοηθήσει να βρείτε τον σκοπό σας, ο Αριστοτέλης προτείνει να κάνετε στον εαυτό σας δύο ερωτήσεις:
- Τι κληρονομιά θέλετε να αφήσετε πίσω σας;
- Ποιος είναι ο πιο εφικτός και ευχάριστος τρόπος για να πετύχετε το παραπάνω;
Η ευχαρίστηση είναι ένας σημαντικός δείκτης σκοπού, επειδή οι άνθρωποι τείνουν να απολαμβάνουν να κάνουν αυτό στο οποίο είναι πολύ καλοί. Μάθετε τι σας αρέσει να κάνετε και δημιουργήστε ένα μακροπρόθεσμο σχέδιο με μικρότερους στόχους γύρω από το σκοπό σας.
Όσον αφορά το εφικτό της υπόθεσης, πάντα βοηθάει να έχετε ένα δεύτερο, εφεδρικό σχέδιο. Για παράδειγμα, αν σας αρέσει η ζωγραφική και θέλετε να γίνετε επιτυχημένη ζωγράφος, μπορεί να καταλήξετε να διδάσκετε ζωγραφική σε ένα Γυμνάσιο. Εάν δεν επιδιώξετε αυτό που πραγματικά θέλετε, κινδυνεύετε να μετανιώσετε κάποια στιγμή για όλα όσα δεν κυνηγήσατε στη ζωή σας.
3. Γίνετε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας
Όταν ο Αριστοτέλης επινόησε την ιδέα της καλύτερης εκδοχής του εαυτού σου, την ονόμασε «μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων σου», δηλαδή δύναμις, που συμβολίζει τη δυνατότητα.
Κάθε τι βιολογικό έχει δυνατότητες. Ένα βελανίδι μπορεί να μετατραπεί σε μια γιγάντια βελανιδιά. Ένα ανθρώπινο έμβρυο μπορεί να μετατραπεί σε έναν υπέροχο φιλόσοφο, έναν εξαιρετικό μάγειρα, έναν υποδειγματικό γονέα.
Φέρτε στο μυαλό σας την εικόνα του καλύτερου δυνατού εαυτού σας. Σύμφωνα με τις οδηγίες του Αριστοτέλη, αυτό δεν σημαίνει να οραματίζεστε μια ζωή σε τροπικές παραλίες όπου θα είστε πάντα μαυρισμένη και ξεκούραστη.
Αντίθετα, θα πρέπει να τοποθετήσετε αυτή την εκδοχή του εαυτού σας σε ένα πιο ηθικό πλαίσιο. Ίσως αυτό είναι να γελάτε με άλλους, να ανήκετε σε μια κοινότητα, να αγαπιέστε και να είστε σεβαστή.
Ποιες είναι οι αρετές και τα χαρακτηριστικά που ονειρεύεστε για την καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας; Και πώς ενσωματώνονται όλα αυτά στην καθημερινή σας ζωή;
Σκεφτείτε το παρακάτω πείραμα: Βρίσκεστε σε ένα ερημικό νησί με άλλους τριάντα επιζήσαντες. Ο καθένας κάνει ότι μπορεί ώστε να προσφέρει στους υπόλοιπους. Κάποιοι έχουν ιατρικές γνώσεις, άλλοι τεχνικές.
Κάποιοι βοηθούν με την ενσυναίσθησή τους, άλλη με το χιούμορ, άλλοι με την υπομονή τους. Εσείς με ποιες πολύτιμες δυνάμεις θα συνεισφέρατε σε αυτό το σύνολο; Εξερευνώντας ένα τέτοιο ερώτημα θα μπορέσετε να αποκτήσετε μια καλύτερη ιδέα του ποια είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας.
