Συναισθηματική κάθαρση: Τι είναι, τα είδη και παραδείγματα

Σας έχει συμβεί ποτέ να βάλετε ξαφνικά τα κλάματα; Ή να ξεσπάσετε τον θυμό σας χωρίς να το περιμένετε; Η συναισθηματική κάθαρση συμβαίνει σε όλους και έγινε γνωστή από τον διάσημο ψυχολόγο Φρόιντ. Με τον όρο συναισθηματική κάθαρση περιγράφεται η διαδικασία του να «καθαρίζει» κανείς τα αρνητικά συναισθήματά του, ώστε να φύγει το άγχος, η πίεση, ο φόβος ή ο θυμός.

Επιμέλεια: Σοφία Κροκιδά

Τι είναι η συναισθηματική κάθαρση

Αν και ο Φρόιντ ήταν αυτός που ενέταξε τη συναισθηματική κάθαρση στην ψυχαναλυτική θεωρία του, ο Γιόζεφ Μπρόιερ δημιούργησε τη λεγόμενη καθαρτική μέθοδο.

Είναι η διαδικασία μέσω της οποίας απελευθερώνουμε αρνητικά συναισθήματα, και η οποία συχνά χρησιμοποιείται στον υπνωτισμό. Σύμφωνα με τον Φρόιντ η συναισθηματική κάθαρση είναι «η διαδικασία κατά την οποία εξαλείφουμε μια σύγκρουση ενεργοποιώντας την συνειδητά και επιτρέποντάς της να εκφραστεί»

Ο πατέρας της ψυχανάλυσης θεωρούσε ότι τα συναισθήματα και οι σκέψεις αυτές μένουν στο ασυνείδητο και μπορούν να επηρεάσουν τις αποφάσεις μας αλλά και τη συμπεριφορά μας. Άρα, η σημασία του να απελευθερώνουμε τον εαυτό μας από ό,τι αρνητικό νιώθουμε και σκεφτόμαστε είναι τεράστια ώστε να είμαστε ψυχικά ισορροπημένοι, συνειδητά και ασυνείδητα.

Είδη συναισθηματικής κάθαρσης

Υπάρχουν πολλά είδη συναισθηματικής κάθαρσης. Εφόσον πρόκειται για διαδικασία απελευθέρωσης μπορεί να εφαρμοστεί σε διάφορες περιπτώσεις.

Θρησκευτική συναισθηματική κάθαρση

Όταν μιλάμε για συναισθηματική κάθαρση στη θρησκεία αναφερόμαστε σε θετικές ή αρνητικές εμπειρίες που εκφράζονται μέσω τελετουργικών, προσευχών και πεποιθήσεων.

Όλα τα παραπάνω μπορούν να οδηγήσουν στην απελευθέρωση συναισθημάτων. Ανεξάρτητα από τη θρησκεία, είναι σύνηθες να βλέπουμε τη συναισθηματική κάθαρση να συμβαίνει είτε ατομικά είτε σε ένα σύνολο ανθρώπων.

Καλλιτεχνική συναισθηματική κάθαρση

Σας έχει τύχει ποτέ να κλάψετε ακούγοντας ένα τραγούδι ή βλέποντας μια ταινία; Αυτή είναι η καλλιτεχνική συναισθηματική κάθαρση. Τα συναισθήματα που έχετε καταπιέσει απελευθερώνονται μέσω του κλάματος.

Γι’ αυτό και σε πολλούς αρέσει να ακούνε μελαγχολική μουσική, αν βιώνουν έναν χωρισμό ή όταν έχουν μια κακή μέρα, και χαρούμενη μουσική όταν νιώθουν καλά ή όταν γιορτάζουν κάτι.

Φιλοσοφική κάθαρση

Ο Αριστοτέλης ήταν υπεύθυνος για τη συμπερίληψη της συναισθηματικής κάθαρσης στη φιλοσοφική διαδικασία που χαρακτηρίζεται από τον εξαγνισμό της ψυχής. Πώς; Μέσω της οπτικοποίησης θεατρικών έργων.

Η θεωρία αυτή βασίζεται στο ότι μέσω των συναισθημάτων που εκφράζουν οι ηθοποιοί, οι θεατές μπορούν και εκείνοι να απελευθερώσουν τα δικά τους συναισθήματα. Θεωρείται ως η κύρια μορφή συναισθηματικής κάθαρσης.

Εκπαιδευτική κάθαρση

Η έννοια της συναισθηματικής κάθαρσης αλλάζει όταν μπαίνει στο προσκήνιο η εκπαίδευση. Η αρχή αυτού του είδους κάθαρσης βασίζεται στην αφομοίωση των ικανοτήτων ώστε να βελτιωθούμε ως πολίτες.

Κάθαρση στη λογοτεχνία

Τέλος, μπορούμε να περιγράψουμε έναν ακόμη τύπο συναισθηματικής κάθαρσης, που είναι αυτός που βιώνουν οι λάτρεις της λογοτεχνίας. Άλλωστε, ποιος δεν έχει κλάψει με τον θάνατο του αγαπημένου του ήρωα ή δεν έχει νιώσει να δικαιώνεται μαζί του; Όλα αυτά αποτελούν μέρος της διαδικασίας της συναισθηματικής απελευθέρωσης.

Γιατί είναι τόσο σημαντική η συναισθηματική κάθαρση;

Μαζί με τα συναισθήματά μας έχουμε τη δυνατότητα να παίρνουμε σημαντικά μαθήματα που μας βοηθούν να αναπτυχθούμε προσωπικά. Ωστόσο, δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να εκφραστούν το ίδιο εύκολα.

Όταν καταπιέζουμε ένα συναίσθημα, είτε θετικό είτε αρνητικό, το υποσυνείδητο μας το αποθηκεύει και το φέρνει στην επιφάνεια σε στιγμές που δεν το περιμένουμε.

Ευτυχώς, χάρη στα συναισθήματα που εκφράζουμε μπορούμε να μαθαίνουμε τους εαυτούς μας λίγο καλύτερα. Η έκφραση και η απελευθέρωση σκέψεων και συναισθημάτων είναι πολύ σημαντική γιατί μας δίνει τον έλεγχο του εαυτού μας και μας κάνει να νιώθουμε πιο ισορροπημένοι, ώριμοι και έτοιμοι να πάρουμε ένα ακόμη μάθημα ζωής.

Σύμφωνα με ψυχολόγους, το να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας είναι βασικό μέρος της ζωής και των σχέσεων, τόσο με τον εαυτό μας όσο και με τους άλλους. Μάλιστα, η δυσκολία του να τα αναγνωρίζουμε και να τα εκφράζουμε μπορεί να αντιστοιχεί σε άλλα προβλήματα.

Παραδείγματα συναισθηματικής κάθαρσης

Χωρίς να το ξέρουν, πολλοί άνθρωποι έχουν βιώσει την συναισθηματική κάθαρση στη ζωή τους. Μερικά συχνά παραδείγματα είναι τα εξής:

• Το να νιώθεις φόβο όταν βλέπεις μια ταινία τρόμου
• Το να νιώθεις συμπόνια για μια λυπηρή στιγμή που βιώνει ένας χαρακτήρας βιβλίου
• Το να κλαις όταν ακούς ένα τραγούδι
• Το να κλαις όταν ο ήρωας μιας ταινίας ή ενός βιβλίου ρισκάρει τη ζωή του για να σώσει τους άλλους
• Το να ενθουσιάζεσαι σε βαθμό κλάματος όταν κάποιος αγαπημένος σου επιτυγχάνει έναν στόχο του

Πώς να βιώσετε τη συναισθηματική κάθαρση

Το πιο σημαντικό είναι να αναγνωρίζει κανείς τα συναισθήματα που νιώθει, προκειμένου να απελευθερωθεί από αυτά. Ορίστε μερικοί τρόποι να το καταφέρετε:

To τελετουργικό της εξομολόγησης

Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, το τελετουργικό της εξομολόγησης μπορεί να είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για τη συναισθηματική κάθαρση. Θα πρέπει να ξεκινήσετε εκφράζοντας τα συναισθήματά σας είτε μέσω κουβέντας είτε γράφοντάς τις σκέψεις σας σε ένα χαρτί. Το κλειδί εδώ είναι να μην φοβηθείτε και να μην λογοκρίνετε τον εαυτό σας.

Κάντε ένα άθλημα

Πολλοί επιλέγουν να αθληθούν. Με την προϋπόθεση ότι το άθλημα που διαλέξατε σας αρέσει, μέσω αυτού θα μπορείτε να απελευθερώνετε τα συναισθήματα που καταπιέζετε μέσα στη μέρα. Οι πολεμικές τέχνες είναι ιδανικός σύμμαχος της συναισθηματικής κάθαρσης.

Εκμεταλλευτείτε τον θόρυβο

Ακούστε δυνατή μουσική, τραγουδήστε με όλη σας την ψυχή και αν θέλετε ακόμα φωνάξτε. Βγάλτε ό,τι κρατάτε μέσα σας με τη δύναμη της μουσικής!

Συναισθηματική κάθαρση και ποιότητα ζωής

Υπάρχουν άνθρωποι που φτάνουν στη συναισθηματική κάθαρση ως ένα μέσο για καλύτερη ποιότητα ζωής, χάρη στη δυνατότητα της απελευθέρωσης καταπιεσμένων συναισθημάτων.

Ο εξαγνισμός των κέντρων των συναισθημάτων είναι κάτι που θα έπρεπε να είναι κομμάτι της καθημερινότητας όλων μας, ώστε να προφυλάσσουμε την ψυχική υγεία μας.

Σας αρέσουν τα social media; Εκμεταλλευτείτε τον χρόνο που περνάτε σε αυτά, βλέποντας αστεία βίντεο που σας κάνουν να γελάτε. Το γέλιο, το κλάμα, η φωνή είναι όλα κομμάτια της συναισθηματικής κάθαρσης. Με μια τέτοια συνήθεια σας εγγυόμαστε ότι η ζωή σας θα αλλάξει προς το καλύτερο!

Τα στοιχεία είναι από το Phsychology Today