Το κόκκινο χρώμα: Η συναρπαστική ιστορία του! Γιατί θεωρείται το αρχαιότερο χρώμα;
Οι αντιδράσεις μας στο κόκκινο χρώμα έχουν πραγματικό ενδιαφέρον. Ψυχολογικές μελέτες προσπαθούν να αποδείξουν πώς συνδέουμε στο μυαλό μας το κόκκινο χρώμα. Αλλά εκείνο που φαίνεται πραγματικά συναρπαστικό είναι ότι πρόκειται για το πρώτο χρώμα που χρησιμοποιήθηκε στην τέχνη αλλά και αυτό που καταγράφηκε στο μυαλό των προγόνων μας! Η ιστορία του κόκκινου χρώματος συνδέται με το αίμα, τον κίνδυνο, τη δύναμη και τη φωτιά!
Επιμέλεια: Σοφία Κροκιδά
Η θέα του κόκκινου χρώματος κάποιους τους κάνει να νιώθουν άβολα, συνδέοντάς το με κίνδυνο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το κόκκινο φανάρι της κυκλοφορίας ή τα κόκκινα φώτα που αναβοσβήνουν στα πυροσβεστικά αυτοκίνητα, και πολλά άλλα πράγματα που έγιναν κόκκινα:
Μία πτωχευμένη επιχείρηση είναι στα κόκκινα
Ένα δάνειο που δεν εξυπηρετείται είναι κόκκινο
Ένας εξοργισμένος άνθρωπος τα βλέπει όλα στο κόκκινο
Κάποιοι άλλοι βλέπουν το κόκκινο πιο θετικά αφού το χρώμα αυτό συνδυάζεται με τη δύναμη, τον ανδρισμό και το σπάσιμο των κατεστημένων.
Το χρώμα των επαναστάσεων είναι κόκκινο, (από τη Γαλλική Επανάσταση μέχρι τη Ρωσική ή την Κινεζική)
Τα κόκκινα σακάκια που φοράνε πολλές γυναίκες πολιτικοί σε επίσημες φωτογραφήσεις
Οι κόκκινες γραβάτες των επιχειρηματιών
Το κόκκινο στους καθολικούς Καρδινάλιους
Όλα αυτά «μιλάνε» για την εξουσία.
Ψυχολογία και αντιδράσεις στο κόκκινο χρώμα
Έχει αποδειχτεί ότι η ακτινοβολία του κόκκινου χρώματος είναι πιο πιθανό να προκαλέσει επιληπτικό επεισόδιο από ό,τι η μπλε! Αυτό ίσως συμβαίνει επειδή το κόκκινο χρώμα είναι συνδεδεμένο με τον κίνδυνο και έτσι δημιουργεί μια κατάσταση αυξημένου άγχους.
Ψυχολογικές έρευνες έδειξαν ότι τα σήματα με ήπιο κόκκινο χρώμα μπορούν να περιορίσουν τη νοητική μας απόδοση, να αυξήσουν την επικράτηση του ανταγωνισμού και να επηρεάσουν τον τρόπο που “ζευγαρώνουμε”.
Σε πολλές περιπτώσεις το κόκκινο συνδέεται με επικίνδυνες καταστάσεις και απειλές. Έρευνα του 2015 προσπάθησε να μελετήσει το πώς συνδέεται το κόκκινο με τον κίνδυνο, χρησιμοποιώντας το design μιας ιστοσελίδας.
Συγκεκριμένα οι ερευνητές δοκίμασαν, με 2 διαφορετικές μελέτες, κατά πόσον η ύπαρξη κόκκινου χρώματος αυξάνει τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά.
Στην πρώτη μελέτη ανακάλυψαν πως η χρήση κόκκινων τίτλων, αντί για γκρι σε μια online έρευνα οδηγούσε τους χρήστες να συμπεριφέρονται περισσότερο με τρόπο που θα τους βοηθήσει να αποφύγουν τον κίνδυνο.
Στη δεύτερη μελέτη οι χρήστες ακολούθησαν μια λιγότερη ασφαλή στρατηγική σε ένα online παιχνίδι, όταν ο στόχος ήταν κόκκινος αντί για μπλε. Και οι δύο μελέτες έδωσαν σημαντικές αποδείξεις για το γεγονός ότι το κόκκινο χρώμα στο διαδίκτυο μειώνει την πιθανότητα οι χρήστες να ρισκάρουν προκειμένου να χάσουν χρήματα.
Το συμπέρασμα ήταν ότι οι διαφορές στη συμπεριφορά των χρηστών ήταν αποτέλεσμα του κόκκινου χρώματος, επιβεβαιώνοντας ότι λειτουργεί ως κάτι που μας λέει να προσέχουμε πώς θα κινηθούμε.
Η αρχή όλων: Το κόκκινο χρώμα στους αρχαίους προγόνους μας
Παλιά δεν υπήρχε χρωματικός διαχωρισμός. Υπήρχε μόνο το λευκό και το μαύρο. Το πρώτο χρώμα που καταγράφηκε στο μυαλό των προγόνων μας ήταν μάλλον το κόκκινο, το χρώμα του αίματος, που σημαίνει κίνδυνος, και της φωτιάς, που σημαίνει δύναμη αλλά και καταστροφή.
Αν και δεν μπορούμε να είμαστε εντελώς σίγουροι για τα παραπάνω, υπάρχουν στοιχεία που βοήθησαν τους επιστήμονες να καταλήξουν σε αυτά τα συμπεράσματα:
Γλωσσικές αποδείξεις
Οι Paul Mckay και Brent Berlin έστησαν ένα πείραμα για να αποκαλύψουν την εξελικτική πορεία του χρωματικού διαχωρισμού στον άνθρωπο. Και πρότειναν πως κάθε πολιτισμός στην ιστορία επινόησε λέξεις για τα χρώματα με την ίδια ακριβώς σειρά.
Έφτασαν στο συμπέρασμα αυτό με τη βοήθεια ενός τεστ αναγνώρισης χρωμάτων κατά το οποίο οι ερωτηθέντες αναγνώρισαν 330 κομμάτια με το όνομά τους.
Αν μια γλώσσα είχε έξι λέξεις αυτές ήταν πάντα μαύρο, άσπρο, κόκκινο, πράσινο, κίτρινο και μπλε. Αν είχε τέσσερις αυτές ήταν πάντα μαύρο, άσπρο, κόκκινο και πράσινο ή κίτρινο. Αν είχε μόνο τρεις, τότε ήταν πάντα μαύρο, άσπρο και κόκκινο. Η γλώσσα Yele είχε πέντε βασικές λέξεις για τα χρώματα, οι οποίες όλες περιέγραφαν αποχρώσεις του μαύρου, του άσπρου και του κόκκινου.
Το πρώτο χρώμα που καταγράφηκε στο μυαλό των προγόνων μας ήταν μάλλον το κόκκινο, το χρώμα του αίματος, που σημαίνει κίνδυνος, και της φωτιάς, που σημαίνει δύναμη αλλά και καταστροφή.
Το κόκκινο στην προϊστορική τέχνη
Το κόκκινο είναι ένα από τα πρώτα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν στην τέχνη. Σε ένα αρχαιολογικό σημείο της Νότιας Αφρικής, το Pinnacle Point, ανακαλύφθηκαν ζωγραφιές με χρώματα της ώχρας.
Εικάζεται ότι δημιουργήθηκαν πριν 170.000 χρόνια, την ίδια περίοδο που ο Homo sapiens πήρε τη σύγχρονη μορφή του. Δηλαδή, τη στιγμή που ο άνθρωπος ένιωσε την ανάγκη να κάνει περισσότερα από το να επιβιώνει απλώς, άρχισε να εκφράζεται με ζωγραφιές στους τοίχους, με μαύρο, άσπρο και κόκκινο. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τη χρήση άλλων χρωμάτων.
Η «κοκκινωπή θάλασσα» της Ιλιάδας
Τον 12ο αιώνα π.Χ. ο Όμηρος αναφέρετε στο Αιγαίο πέλαγος στην Ιλιάδα ως «οίνοψ πόντος», δηλαδή κοκκινωπή θάλασσα ή πέλαγος. Ούτε μπλε ούτε πράσινη αλλά κόκκινη!
Το μπλε δεν το συναντάμε ούτε στο αρχαίο Ινδικό έπος Μαχαμπαράτα , ούτε στις πλάκες του Ugarit, ούτε στη Βίβλο. Για την ακρίβεια, η Βίβλος αναφέρει χρώματα που ερμηνεύονται ως μπλε αλλά σύγχρονοι μελετητές κατέληξαν ότι τελικά αναφερόντουσαν στο μοβ.
Μήπως είχαν όλοι αχρωματοψία;
Το 1898 ο ψυχίατρος W.H. R. Rivers επισκέφθηκε τα νησιά Torres Straits Islands, ανάμεσα στη Νέα Γουινέα και την Αυστραλία. Εκεί μελέτησε την αντίληψη των ιθαγενών σχετικά με τα χρώματα. Εντυπωσιάστηκε ακούγοντας τους να περιγράφουν τον ουρανό μαύρο αλλά και ένα παιδί να περιγράφει το χρώμα του ουρανού σκοτεινό σαν βρώμικο νερό.
Μαζί με άλλους ανθρωπολόγους κατέληξαν ότι οι αρχαίοι αλλά και οι άνθρωποι απομονωμένων φυλών δεν είχαν αχρωματοψία. Έβλεπαν τα ίδια χρώματα με εμάς αλλά τα θεωρούσαν απλά αποχρώσεις του άσπρου, του μαύρου και του κόκκινου, χωρίς να χρειάζεται να φτιάξουν νέες λέξεις για αυτές.
Υπό μία έννοια η προφανής διαφορά ανάμεσα στα τρία χρώματα (μαύρο, μπλε και κόκκινο) είναι επινόηση της φαντασίας μας!
Οι νευρολόγοι πιστεύουν ότι δεν είναι απλώς θέμα ονοματολογίας
Οι άνθρωποι όντως αντιλαμβάνονταν τον ουρανό λίγο πιο σκούρο από εμάς σήμερα. Όταν συνηθίζουμε να βλέπουμε δύο αποχρώσεις ως διαφορετικά χρώματα η γλώσσα μας μαθαίνει να τις βλέπουμε ως δύο διαφορετικά πράγματα. Το μυαλό αντίστοιχα μεγεθύνει αυτές τις διαφορές.
Έτσι, το κόκκινο και το μπλε, χρώματα που θεωρούμε πιο ανοιχτά και εντελώς διαφορετικά από το μαύρο, στην πραγματικότητα είναι απλώς πιο σκούρα από όσο νομίζουμε και μοιάζουν περισσότερο με το μαύρο. Υπό μία έννοια η προφανής διαφορά ανάμεσα στα τρία αυτά χρώματα είναι επινόηση της φαντασίας μας.
Μετά από μία τραυματική εμπειρία με προσωρινή απώλεια αναγνώρισης χρωμάτων, βλέπουμε μόνο μαύρο και άσπρο. Το πρώτο χρώμα που επανέρχεται είναι το κόκκινο.
Σκεφτείτε κι αυτό: κάποιες φορές, μετά από τραυματική εμπειρία, παρατηρείται μια προσωρινή απώλεια αναγνώρισης των χρωμάτων, βλέποντας μόνο μαύρο και άσπρο. Το πρώτο χρώμα που επανέρχεται είναι το κόκκινο.
Ίσως επειδή οι νευρώνες που σχετίζονται με την αντίληψη του μαύρου και του άσπρου είναι πιο παλιοί και εξελιγμένοι και μετά αυτοί που σχετίζονται με την αντίληψη του κόκκινου.
Χρώματα, γλώσσες και το μυαλό μας
Ο Guy Deutscher , Ισραηλινός γλωσσολόγος, σε βιβλίο του σχετικά με τις γλώσσες λέει πως η βάση μιας γλώσσας ενημερώνεται ανάλογα με το πώς αντιλαμβανόμαστε και ονομάζουμε τα χρώματα.
Εμείς θα προσθέσουμε ότι τα χρώματα, μέσω της γλώσσας, επηρέασαν τη διαμόρφωση του εγκεφάλου μας ανά τους αιώνες. Κι αυτό είναι ένα σπουδαίο παράδειγμα του πώς το περιβάλλον, η κουλτούρα αλλά και η φυσική επιλογή συνέβαλαν στον τρόπο που σκεφτόμαστε σήμερα.
