Τήνος: Η άνοιξη της πάει πολύ…

Στο λιμανάκι του Πάνορμου για τσιπουράκι και φρέσκο ψάρι

Στολισμένη με πολύχρωμα αγριολούλουδα, η Τήνος μας υποδέχεται με διάθεση για περιπάτους στα ολάνθιστα μονοπάτια της αλλά και στα κατάλευκα χωριά της, μοναδικά δείγματα αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής, ριζωμένα στις πλαγιές της ανεμοδαρμένης τηνιακής γης. Στη «νύφη των Κυκλάδων», όπως την αποκαλούν οι περιηγητές και οι λόγιοι, η περίοδος του Πάσχα είναι μια μοναδική εμπειρία που αξίζει να τη ζήσουμε!

Κείμενο – Φωτογραφίες: Ιωάννα Παραβάλου

Την Τήνο την ερωτεύεσαι όσο την ανακαλύπτεις. Είναι το αγαπημένο νησί των προσκυνητών και των απλών ανθρώπων που προσμένουν ένα θαύμα, μα και η πατρίδα μεγάλων ζωγράφων και γλυπτών (όπως ο Δημήτριος Φιλιππότης, ο Γιαννούλης Χαλεπάς, ο Γεώργιος Βιτάλης…).

Προικισμένη με ονειρεμένες παραλίες και στολισμένη με κατάλευκα ξωκλήσια και περίτεχνους περιστεριώνες, σμιλεμένους με ντόπια πέτρα ή ξεθωριασμένους από το άγγιγμα του χρόνου, η Τήνος σε κερδίζει με τον τρόπο της. Τα άξια τηνιακά χέρια δημιούργησαν αριστουργήματα Τέχνης από μάρμαρο σε υπέρθυρα, φεγγίτες και καμπαναριά, βάζοντας τη δική τους καλλιτεχνική πινελιά στα τόσα ολόλευκα χωριά της, εκεί όπου βρίσκεται η ανέγγιχτη ομορφιά της! Δίκαια, λοιπόν, η Τηνιακή Μαρμαροτεχνία εντάχθηκε από την UNESCO στον κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας .

Σεργιάνι στη γοητεία της…
Ο Ναός της Ευαγγελίστριας με τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας είναι, αναμφίβολα, το επίκεντρο της πίστης του νησιού και όλης της Ελλάδας. Όμως, η μαγεία αυτού του νησιού, άγνωστη στους πολλούς, κρύβεται καλά στα χωριά της, τα στολίδια της, που απαιτούν γερά πόδια για να τα περπατήσεις, μα κι ανοιχτή καρδιά για να τα νιώσεις… Αξίζει, λοιπόν, να περπατήσουμε τον Τριαντάρο, τα Δυο Χωριά, το Βωλάξ, την Καρδιανή, τα Υστέρνια, τον Πύργο, το χωριό Αγάπη, τον Τριπόταμο, τον Κτικάδο, τον Ταραμπάδο με τους περιστεριώνες, το Σμαρδάκιτο, το Φαλατάδο και τον Αρνάδο… Κάθε ένα από αυτά έχει τη δική του γοητεία και χάρη!

Για παραδοσιακές γεύσεις και ψαρομεζέδες θα βρούμε πολλές καλές ταβέρνες στη Χώρα, στο λιμάνι ή στην παραλία της Μαραθιάς. Αν πάλι θέλουμε ολόφρεσκα θαλασσινά και ντόπια μεζεδάκια δίπλα στη θάλασσα, θα κατηφορίσουμε από τον Πύργο ως τον Πάνορμο, από την Καρδιανή ως τον όρμο Γιαννάκη και από τα Υστέρνια ως τον όρμο Υστερνίων. Εκεί που σκάει το κύμα, θα απολαύσουμε απίθανες γεύσεις στα ταβερνάκια τους.

Στο Μουσείο Μαρμαροτεχνίας
Επιβάλλεται μια επίσκεψη στο εξαιρετικό Μουσείο Μαρμαροτεχνίας στον Πύργο, που θα μας μυήσει με τον καλύτερο τρόπο στην παράδοση του τόπου στη μαρμαρογλυπτική στο διάβα του χρόνου… Χάρη στην αξιέπαινη προσπάθεια της Τράπεζας Πειραιώς, το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας κλείνει μέσα του όλη την πορεία της δημιουργίας πάνω στο μάρμαρο. Θα αντιληφθούμε πώς ο δημιουργός εμπνέεται από την τηνιακή φύση και σμιλεύει με σεβασμό και τρυφερότητα ένα υλικό τόσο σκληρό, μα και τόσο καθάριο, όπως το μάρμαρο, χαρίζοντας στο άμορφο… μορφή και μετουσιώνοντάς το σε αξία διαχρονική. (Τηλ.: 22830-31290, www.piop.gr ).

Πάσχα με κατάνυξη
Το Πάσχα εδώ έχει το δικό του χρώμα, άρωμα και γεύση! Στο διάβα του χρόνου, σε τούτο το νησί επιβιώνει η συνύπαρξη δύο χριστιανικών δογμάτων (του ορθόδοξου και του καθολικού), που επηρέασε μοιραία και την πολιτιστική του εξέλιξη. Γι’ αυτό και η Ανάσταση εδώ ξεδιπλώνεται αριστοτεχνικά πάνω στην Ορθόδοξη και Καθολική παράδοση.

Η αύρα από το θαλασσινό αεράκι και οι ευωδιές από την ανοιξιάτικη φύση «συνωμοτούν» για να μας ανεβάσουν τη διάθεση. Οι νοικοκυρές, μέρες πριν, ασπρίζουν τις γειτονιές των χωριών και οι μυρωδιές από τους φούρνους που ψήνουν τα πασχαλινά γλυκά, μας ανοίγουν την όρεξη. Τη Μεγάλη Τρίτη φτιάχνουν τις παραδοσιακές τυρόπιτες, ένα γλύκισμα με τυράκι τηνιακό. Τη Μ. Τετάρτη τελείται το Ευχέλαιο και οι κατανυκτικές λειτουργίες στον Ιερό Ναό της Παναγίας και στο Μοναστήρι στο Κεχροβούνι είναι μοναδικές. Τη Μεγάλη Πέμπτη το Θείο Δράμα κορυφώνεται με τη Σταύρωση, ενώ το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται η Αποκαθήλωση. Αξίζει να παρακολουθήσουμε το Καθολικό τελετουργικό στην Καθολική Μητρόπολη της Ξινάρας με την περιφορά του Τιμίου Σταυρού και της Πονεμένης (το άγαλμα της Παναγίας). Το βράδυ της ίδιας μέρας πραγματοποιείται η περιφορά των Επιταφίων, που είναι στολισμένοι από τα κορίτσια με βιολέτες, τις «μαντιές» όπως τις λένε οι ντόπιοι. Στη Χώρα γίνεται πρώτα η περιφορά του Καθολικού Επιτάφιου και στη συνέχεια 7 Επιτάφιοι από ισάριθμες ενορίες συγκεντρώνονται στη μαρμάρινη εξέδρα, όπου ψάλλονται τα Εγκώμια. Όμως, ο Επιτάφιος του Ενοριακού Ναού Αγίου Νικολάου με τον εφημέριό του, ακολουθούμενος από πλήθος πιστών με αναμμένα κεριά, προχωράει προς την παραθαλάσσια περιοχή πρώην «Σπιτάλια», στην παραλία Βαθύ Κλαδάκι (λίγο έξω από το λιμάνι), όπου οδηγείται μέσα στη θάλασσα μαζί με τον παπά και ψέλνεται τρισάγιο για τους ναυτικούς που χάθηκαν για πάντα στην «αγκαλιά» της θάλασσας…

Το Μεγάλο Σάββατο, η πρώτη Ανάσταση ψάλλεται στις 12 το μεσημέρι και με το «Ανάστα ο Θεός», σκορπίζονται λεμονόφυλλα σε όλη την εκκλησία της Μεγαλόχαρης και οι πιστοί τα φυλάνε για ευλογία και καλή τύχη. Το βράδυ, με το «Χριστός Ανέστη» η μία ενορία συναγωνίζεται την άλλη στο ποια θα ακουστεί περισσότερο. Τα βαρελότα έχουν το λόγο. Ωστόσο, κατανυκτική είναι η Ανάσταση στις εκκλησίες των κατάλευκων χωριών της, όπως και στο Μοναστήρι στο Κεχροβούνι. Οι πασχαλινές γεύσεις περιλαμβάνουν μαγειρίτσα, γαρδούμπες, χριστόψωμο, αλλά και τυρόπιτες, «τσιμπητές» ή «λυχναράκια» και «σκεπαστές» (γλυκές τυρόπιτες με ανάλατη τηνιακή μυζήθρα).

Την Κυριακή του Πάσχα, μετά το μεσημεριανό φαγοπότι, τελείται η λειτουργία της Αναστάσεως στο Ναό της Ευαγγελίστριας στη Χώρα.

Τη Δευτέρα της Λαμπρής, στον Κτικάδο, μετά το τέλος της λειτουργίας στην εκκλησία του χωριού, γίνεται περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως σε όλες τις γειτονιές του. Στις δώδεκα το μεσημέρι, στον χώρο κάτω από τον Ιερό Ναό, στη λεγόμενη Κοινή Τράπεζα, γίνεται η γιορτή της «Αγάπης», με φαγητό (σούπα μοσχάρι ή ψητό κρέας), τσιμπητά τυροπιτάκια και άφθονο κρασί. Μια μέρα αφιερωμένη στην αγάπη και την αλληλεγγύη.

Πεζοπορικές διαδρομές στο νησί
Για τους λάτρεις της πεζοπορίας, υπάρχουν σήμερα στο νησί 24 χαρτογραφημένες διαδρομές μοναδικής ομορφιάς στην ενδοχώρα του νησιού, που καλύπτουν αποστάσεις σχεδόν 100 χιλιομέτρων. Μονοπάτια που σε οδηγούν από το παλαιό κάστρο του Εξωμβούργου έως την αυλή της Μεγαλόχαρης ή από το Φαλατάδο έως τη Λειβάδα, περνώντας από ποταμάκια, πλατάνια και μικρούς καταρράκτες, μισογκρεμισμένους περιστεριώνες, νερόμυλους και κελιά… Στο νησί θα βρούμε ανθρώπους με όρεξη και μεράκι που αναλαμβάνουν να μας «ταξιδέψουν» στα μονοπάτια αυτά. Οι καλύτερες εποχές είναι η άνοιξη και το φθινόπωρο.

Για οργανωμένες πεζοπορίες: Αθλητικός Σύλλογος Αινείας Τήνου: Μάνθος Πρελορέντζος, τηλ.: 6946 730291. Κάρολος Μέρλιν: τηλ.: 6932 684997.

Αξίζει να δείτε:
•    Τον Ναό της Ευαγγελίστριας στη Χώρα
•    Τα χωριά Καρδιανή, Υστέρνια, Τριαντάρο, Δυο Χωριά και Βωλάξ,      Φαλατάδος
•    Τους περιστεριώνες στον Ταραμπάδο
•    Τον Πύργο και τον παραλιακό Πάνορμο
•    Τη Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (της «Κυράς των Αγγέλων»)
•    Τη Μονή της Ιεράς Καρδίας του Ιησού, στο Ξώμπουργο
•    Τον Όρμο Υστερνίων
•    Την παραλία Κολυμπήθρα για ουζάκι
•    Το Μουσείο Μαρμαροχτεχνίας, στον Πύργο
•    Το Μουσείο Κώστα Τσόκλη, στο χωριό Κάμπος
•    Το Μουσείο Παραδοσιακής Κεραμικής Τήνου στο χωριό Αετοφωλιά
•    Τη Μονή Ουρσουλινών, στα Λουτρά

Πώς θα πάτε:
Ακτοπλοϊκώς από το λιμάνι του Πειραιά (σε 4,5 ώρες), www.bluestarferries.gr
Με Super Jets από τον Πειραιά (σε 2 ώρες)
Με πλοίο από Ραφήνα (σε 4 ώρες)
Με Sea Jets από Ραφήνα (σε 2 ώρες, χωρίς αυτοκίνητο),

Πού να μείνετε:
«Diles & Rinies / Tinos Villas»: τηλ.: 22830-26146, 6986 533529, www.tinosvillas.com
Porto Tango (Άγ. Ιωάννη Πόρτο): τηλ.: 22830-24411, www.portotango.gr
Akti Aegeou Hotel (παραλία Αγίου Ιωάννη Πόρτο): τηλ.: 22830-24248, 25523, www.aktiaegeou.gr
Τήνος Beach: (Κιόνια): τηλ.: 22830-22626.
Δροσουλίτες Hotel (Άγιος Ιωάννης Πόρτος): τηλ.: 22830-24419, 6949 073829, www.drosoulites.gr
Vincenzo Family Rooms (Χώρα Τήνου): τηλ.: 22830 25888, www.vincenzo.gr
Almira Studio (Κιόνια): τηλ.: 22830 22753, www.almirastudio.com
Matas Apartments (Τήνος): τηλ.: 22830-24763, 6947 830442, www.matasapartments.com
Anemos Studios (Άγ. Ιωάννη Πόρτο): τηλ.: 22830-22134, 6972 076317, www.anemos-tinos.gr

Πού να φάτε:
Λιμάνι Τήνου: «Ήταν ένα μικρό καράβι…», «Σκούνα», «Μεταξύ μας», «Salva’s», «Παλαιά Παλλάδα», «Αίθριο», «Φραγκίσκες», «Pranzo», «Τσιπουροκατάσταση»
Χώρα Τήνου: «Μιχάλης», «Το Κουτούκι της Ελένης»
Όρμος Υστερνίων: «Το Θαλασσάκι»
Πάνορμος, παραλία: «Μαϊστρος»,
Παραλία Αγίου Φωκά: «Ταβέρνα Μαραθιά», «Σαν το αλάτι»
Παραλία Κολυμπήθρας: «Δρακονήσι»

Θα συνοδεύσουμε το φαγητό μας με ντόπια εκλεκτή μπίρα «Νήσος» και καλά κρασιά που παράγονται στο νησί (Τ-OINOS, Clos Stegasta, Volacus).

Καφέ – ποτό:
«Πολυμέρειον café», «Le Caffé», «Κουρσάρος», «Σκούνα», «Επίλεκτο», «Ξέμπαρκο», «Piazza café», «Halaris Art & Coffee», όλα στο λιμάνι Τήνου. «Μαραθιά», στην παραλία Μαραθιάς. «Αλεξάνδρα» στον Πύργο.

Τι θα αγοράσουμε:
Γλυκά: Στη Χώρα: «Νούφαρα» (τηλ.: 22830-23102), για αμυγδαλωτά, γλυκά τυροπιτάκια (λυχναράκια), «Χάλαρης» (τηλ.: 22830-25087, 23274) για γλυκά «ψαράκια», σπέσιαλ ξεροτήγανα και παστέλια στο λεμονόφυλλο, και στις «Μεσκλιές» (τηλ.: 22830-22151) για άπαιχτα γλυκά τυροπιτάκια και νόστιμα αμυγδαλωτά.
Λούζες, σαλάμι αέρος και λουκάνικα με σκόρδο ή μάραθο: Στη Χώρα: Φάρμα Ζαγραντάνη (τηλ.: 22830-25366), Καμπούρη (τηλ.: 22830-22014) και Κροντηρά (τηλ.: 22830-25718).
Παραδοσιακά τυριά: Στο «San Lorenzo», θα δοκιμάσουμε τα ονομαστά τυράκια της Τήνου, όπως η γραβιέρα, η κοπανιστή, η νωπή μυζήθρα, το τηνιακό τυράκι (αλατισμένο), το πέτρωμα (που χρησιμοποιείται και στα πασχαλινά τυροπιτάκια) κ.ά.
Μεγάλη ποικιλία παραδοσιακών τυριών θα βρούμε και στον Αγροτικό Συνεταιρισμό Τήνου (τηλ.: 22830-21184). Στο παραδοσιακό τυροκομείο της Αγγέλας Ρουγγέρη, στον Τσικνιά (Στενή), θα αγοράσουμε ντόπια τυριά, όπως τα μαλαθούνια και το περίφημο καρίκι που ωριμάζει 6 μήνες περίπου μέσα σε κολοκύθα, κλεισμένη αεροστεγώς (τηλ.: 6948 259427). Στο Παντοπωλείο του Συνεταιρισμού (τηλ.: 22830-23289), στον δρόμο της Παναγίας, θα βρούμε ντόπια τυράκια, τοπικά κρασιά, παξιμάδια, μέλι θυμαρίσιο, παραδοσιακά ζυμαρικά, πάστα αγκινάρας και φάβα με κάππαρη, καππαρόφυλλα και κρίταμο τουρσί. Θα βρούμε ακόμη προϊόντα της Aegean Essence και από «Tο ντουλάπι της γιαγιάς» (οικοτεχνία Δελατόλα).
Τα βιβλία με «Παραδοσιακές συνταγές από την Τήνο» και «Κυκλάδων Γεύσεις» της κ. Νικολέτας Δελατόλα – Φωσκόλου (τηλ.: 22830-23506, 6972 813037), για να μην ξεχάσουμε ποτέ τι γεύση έχει το νησί.
Για χειροποίητα υφαντά: Θα επισκεφθούμε το Σύλλογο Κυριών «Ο Ευαγγελισμός», Βιοτεχνική Σχολή Τήνου, τηλ.: 22830-22894 (Ευαγγελιστρίας 69).

Για τις μετακινήσεις σας: Santamouris Rent a Car (Λιμάνι Τήνου, τηλ.: 22830-24048).